Katalog

S EÇİM 2007 Siyasette etik ilkelerinin yasal temellere oturmaması seçmen ile seçilen arasındaki ilişkilerin saydamlaşmasına engel oluyor İstanbul Haber Servisi Seçime doğru vaadlerin havada uçuşuyor, bazı partiler herkese bir ya da birkaç koldan maaş bağlayacak. Bazıları seçilirse hep birlikte kanatlanacağız, Avrupa’yı, Çin’i, Amerikayı yakalayacağız! Bazıları seçim programlarını, ‘Nasıl olsa unutulur’ diye kaleme almış, tozpembe... Adayların çoğu kendini ‘yoksulların sesi’ sayıyor. Verilen sözlerin tutulmasının, siyasal etiğin temel koşullarından biri olduğunu dikkate alan İstanbul Serbest Muhasebeciler Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) bir izleme komitesi oluşturduğunu açıkladı ve ticari işlerini devretmek isteyen milletvekili adayları ve seçileceklere ücretsiz hizmet verebileceğini duyurdu. “Siyasette Etik Türkiye ve Dünyada Yasal Altyapı ile Uygulama Örnekleri” başlıklı raporuna göre, siyasette etik ilkelerinin yasal temellere oturmaması seçmen ile seçilen arasındaki ilişkilerin saydamlaşmasına engel oluyor. Meclis’i seçimden hemen sonra Dokunulmazlıkların Kaldırılması ve Siyasal Etik Yasası’nın İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız, Yazıişleri Müdürü: Mehmet Sucu, Güray Öz (Sorumlu), Haber Müdürü: Hakan Kara, Editör: Hakan Akarsu, Görsel Yönetmen: Özgür Özkü Yayınlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Yönetim yeri: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No. 2 Şişli İstanbul Tel: 0 212 343 72 74, Fax: 0 212 343 72 64 Baskı: İhlas Gazetecilik AŞ ETİK ARAYIŞI çıkarılması konusunda gerekli düzenlemeleri yapmaya çağıran İSMMMO’nun raporunda halkın temsilcisi olması gereken milletvekillerinin, seçmenin karşısında bütünüyle şeffaf olması gerektiği vurgulandı. SEÇİM ANILARI HİKMET ÇETİNKAYA Bir Şövalye Başkan: İhsan Alyanak 1970’li yıllar... İzmir Belediye Başkanı, şövalye ruhlu İhsan Alyanak... Seçimler öncesi Dinç Bilgin’in sahibi olduğu Yeni Asır gazetesi, Başkan Alyanak’a etik dışı saldırıya geçti. Yeni Asır, Adalet Partisi’ni destekliyor... 1973 yılında CHP’den belediye başkanı seçilen, Meclis’e otuz yaşını doldurmamış ancak mahkeme kararıyla yaşlarını büyütüp milletvekili önseçimlerini kazanarak giren Süleyman Genç, Yüksel Çakmur CHP’nin İzmir’de ağır topları... CHP iktidara yürüyor... Alev Coşkun, Mahmut Türkmenoğlu, Coşkun Karagözoğlu, Kemal Önder, Neccar Türkcan, Mustafa Öztin, Ferhat Aslantaş, Kaya Bengisu vb. isimler CHP’nin ağır topları... İhsan Alyanak 1973’te Osman Kibar’ı belediye başkanlığından düşürmüş, Aydın Erten Gültepe’de AP’nin kalesine altı ok’lu CHP bayrağını dikmiş. 1974 yılında genel af çıktı... Başbakan Bülent Ecevit, Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan... CHPMSP Koalisyon Hükümeti... Ardından Birinci MC... Alyanak, cezaevinden çıkan İhsan Alyanak, itfaiye aracının üzerinde... genç havacı ve karacı subaylara Konak’ta kitap sergileri için yer Yeni Asır’a giriliyor... veriyor... Depoda kâğıt bobinleri var... İhsan Alyanak, korkusuz ve cesur!.. Alyanak, müdür ve itfaiye erleri hortumYeni Asır yüklendikçe yükleniyor Alya la su sıkıyorlar... nak’a... Yeni Asır patronu, yöneticileri CHP GeDinç Bilgin’e haber salıyor: nel Başkanı ve Başbakan Bülent Ecevit’i “Benimle uğraşmayın!” arıyor... Yeni Asır saldırıyı sürdürüyor... Yıllar önce Mahmut Türkmenoğlu, İhSonunda telefona sarılıp itfaiye müdü san Alyanak ve ben, bir akşam Narlıdere’de rünü arıyor İhsan Alyanak: bu olayı konuşmuştuk... “Oraya geliyorum, hazır olun!” Alyanak biryantinli, yandan ayrılmış, kırİtfaiye müdürü: çıl saçlarını düzeltip elini bıyıklarına do“Olağanüstü bir şey mi var Başkanım?” kundurup şöyle demişti: Alyanak: “Hak etmişti Dinç Bilgin bunu!” “Haberiniz yok mu? Yeni Asır gazetesinArdından da atmıştı kahkahayı: de yangın çıktı...” “Başka çarem kalmamıştı. Anneler kutİtfaiye müdürü telaşlanıyor: saldır. Benim anneme sataştılar durma“Başüstüne başkanım...” dan...” İtfaiye ile Yeni Asır çok yakın bir uzaklıkMahmut Türkmenoğlu söze girdi bunun ta... üzerine: Az sonra Alyanak geliyor... “Bülent Ecevit olayı duyunca şok geçirBaşkan itfaiye tulumlarını, şapkasını gi mişti. Yüzü kıpkırmızı olmuştu...” yip araca biniyor... Bugün Ecevit ve Türkmenoğlu yaşamıİstikamet Yeni Asır!.. yor... Halk şaşkın!.. İhsan Alyanak ise Narlıdere’de oturuSiren sesleri ortalığı ayağa kaldırıyor... yor... İtfaiye araçları, müdür, başkan, itfaiye O şövalye başkan cesur yürekti... erleri... 68 kuşağı ona çok şey borçludur... Mal varlıkları açıklanmalı Partilerin ve milletvekillerinin bütün ilişkilerinin “dokunulabilir” olması gerektiği kaydedilen raporda öneriler şöyle sıralandı: 1 Milletvekili ve bakanlar, kendileri, eşleri ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin ayni ve nakdi tüm malvarlığını, TBMM’nin web sitesinde açıklamalı, bunlarda olacak değişiklikleri 7 gün içinde bildirmelidir. Bu konuda yasal düzenlemeler yapılana kadar İSMMMO’nun web sitesinde, tüm adaylara ve seçileceklere yer açmaya hazır olduğumuzu bildiririz. 2 Tüm TBMM üyeleri ve dışarıdan atanan bakanlar, seçilme ya da göreve başlamadan önce ki işlerini, ortaklıklarını ve bunlara ilişkin hisselerini ya tasfiye etmeli ya da bir kayyıma devretmeli, bunları devralacak kişi ya da kurumlar, dönem boyunca devlet kuruluşları ya da yerel yönetimlerle hiçbir akçeli ilişkiye girmemelidir. 3 Milletvekilleri ve siyasal partilerin, seçim öncesi ve sonrasında elde edeceği tüm gelir kaynaklarına makul sınırlamalar getirilmeli, bunlar tümüyle saydamlaştırılmalı, seçmenin elektronik ortamda izleyip denetlemesine olanak sağlanmalıdır. 4 “Siyasal Etik Yasası” çıkarılmalı, yasanın denetimi Fransa örneğinde olduğu gibi yargıçlardan oluşan özerk ve bağımsız bir “Etik Kurulu”na bırakılmalı, denetlenen ve denetleyen ayrı çatılar altında bulunmalıdır. 5 – Böyle bir sistemin çalışabilmesi için, acilen ve “Siyasal Etik Yasası” ile eşzamanlı olarak, söz ve düşünce özgürlüğü dışında kalan alanlarda milletvekili dokunulmazlıklarına sınırlama getirecek bir yasa çıkarılmalıdır. Seçim harcamaları cepten ABD’de seçim kampanyası finansmanının neredeyse tamamını sağlamak adayın işidir. Seçime giren aday seçim masrafları ya Bir Temsilciler Meclisi üyesi ya da bir senatör, yalnızca maaşıyla geçinmek zorundadır. Seçilmeden önceki mesleğini icra edemez, bu yolla gelir sağlayamaz. Özel sektör şirketleri veya kuruluşlarında idarecilik veya yönetim kurulu üyeliği görevlerini para karşılığı yapamaz. Bir Kongre üyesi, yalnızca verdiği konferanslar veya yazdığı kitaplar için telif geliri elde edebilir. Bu gelirlerin toplamı da maaşının yüzde 20’sini aşamaz. Kongre üyelerinin kongre dışı faaliyet sonucu elde edebilecekleri aylık toplam gelirleri, Kamu Yönetici Bareminin 2. derece maaş karşılığının yüzde on beşi ile kısıtlanmıştır. Başkan da dahil bütün seçilmiş yöneticiler ve bürokrasi her yıl mal bildiriminde bulunmak zorundadır. Söz konusu kişilerden hiçbiri yılda 250 dolardan daha pahalı hediye kabul edemez. Bu sınırı aşan değerdeki hediyeler hazineye kaydedilir. Seçimi kazanan Kongre üyesi, seçilmeden önce bir şirket ya da şirketlerin hisselerine sahipse, bu hisseleri bir çeşit kayyuma devretmek zorundadır. ABD’de seçim kampanyası finansmanının neredeyse tamamını sağlamak adayın işidir. Seçime giren aday seçim masrafları ya da başka gereklerin karşılanması amacıyla hiçbir bağış kabul edemez. Bir adaya seçim başına 1000 dolardan fazla bağış yapmak yasaktır. Ön seçimler de dahil edildiğinde, bir adaya yapılabilecek bağış en fazla 2 bin dolarla sınırlandırılmıştır. Şirketlerin, bankaların ve sendikaların seçilecek ya da seçilmiş adaylara, ne amaçla olursa olsun, bağış yapması yasaktır. da başka gereklerin karşılanması amacıyla hiçbir bağış kabul edemez. Adaya seçim başına 1000 dolardan fazla bağış yasak. Hediye devlet malı Almanya’da başbakan ve bakanlara verilen değerli hediyeler devlet malı sayılır. Milletvekilleri değeri 200 Avro’dan fazla olan hediyeleri, meclis başkanlığına bildirmekle yükümlüdür. Milletvekillerinin siyasi çalışmaları için kişi ve kuruluşlardan bir yıl içinde kabul edebilecekleri para bağışı 5 bin ile sınırlandırılmıştır. Milletvekilleri resmi görevleriyle ilgili uçuşlar için havayolu şirketlerinden bedava bilet alabilir. Ancak söz konusu biletlerin meclis başkanlığına bildirilmesi ve amaç dışı kullanılmaması gerekir. Bu kurallar sıkı sıkıya uygulanır. Örneğin 2002 genel seçimlerinden önce Yeşil Milletvekili Cem Özdemir hakkında, milletvekili olarak yaptığı uçuşlar sayesinde havayolu şirketinden aldığı bedava biletleri dostlarına kullandırdığı iddiasıyla soruşturma açılmış, bir lobiciden düşük faizle kredi aldığı da ortaya çıkınca Özdemir istifa etmişti. Bağımsız denetim Fransa’da tamamen bağımsız ve özerk bir kurum olan Siyasi Parti Finansmanı ve Seçim Kampanyası Hesapları Ulusal Komisyonu denetleme yapar. Komisyonda 9 üst dereceli hâkim görevlidir. Bir adaya en fazla 4 bin 600 Avro yardım yapılabilir. Seçim sonunda, adayların banka hesapları denetlenir. Uygunsuz yardım alanların seçimi iptal edilebilir. Çok küçük hediyelerin dışındakiler, görevden ayrılırken kamuya bırakılır. H E R Y E R D E AY N I Hindistan’da milletvekillerinin parlamento dışında kazanç elde etmeleri, yönetim kurullarında görev yapmaları tümüyle yasaktır. İsveç’te, parlamento dışında bir ayı aşkın çalışmaları halinde, o süreye ilişkin milletvekili maaşları kesilir. İsrail, parlamento dışı gelirleri milletvekili maaşının yüzde 50’si ile sınırladı. Yunanistan’da milletvekilleri, yönetim kurulu üyeliği, genel yöneticilik veya bunlara vekillik görevlerini üstlenemez. Rusya’da hazırlanan yeni yasa tasarısında, devlet görevlilerinin 4 bin rubleden fazla (150) dolar değerli hediye alması durumunda rüşvetten yargılanması öngörülüyor. NOT: Okurlar ve siyasetçiler ilginç gördükleri seçim anılarını aşağıdaki elektronik posta adresine ve faksa gönderebilirler. hikmet.cetinkaya?cumhuriyet.com.trFaks: 0212/343 72 69 Havuza Rağbet SERDAR KIZIK İZMİR Sıcaklarda havuzlara büyük rağbet var. Halk bunalıyor. Denize gidemeyen, havuza koşuyor. İzmir’in meydanlarındaki süs havuzları bile, çoluk çocukla şenleniyor. Havuzda oyun bir başka zevk. Çocuklar, gençler birbirini atıyor, tutuyor, suyun dibine batırıyor. Şenlikli bir manzara. Sıcaklar, havuz ve oyun... Serinlik... Geçici de olsa bir rahatlama... Başka havuzlar da var. Orada da oyunlar çeşit çeşit. İktidarın seçim havuzları, mesela. Paralar akıyor havuza. Devlet Hazinesi’nden, ihalelerden, belediyelerden... 18 milyonu yoksul, bir milyonu aç yatıp aç kalkan halkımız, havuza çağrılıyor: “Gel vatandaş gel... Ne eksiğin varsa gel...” İzmir Çamdibi’nde boş bir arsa. Kömür çuvalları üst üste dizilmiş. Hava bunaltıyor, kömürler soğuk günlere hazırlanıyor. Ne sahne, ne çelişki ama! İktidarın yoksullaştırdığı halka, “havuzdan AKP desteği” bunun adı. Bu havuzun suyu nereden dolmuş? Devletin Hazinesi’nden... Önce muhtaç et, sonra yardım... Biz de yola devam edelim. Uşak’ın Köme ve Kurtbaba mahalleleri. İhtiyaç sahipleri kömürlerini aldı, sıra havuzdan gıda yardımında. Gıda torbaları, kapı kapı. Bu havuzun suyu nereden geliyor? Belediyelerden, ihalelerden. Nereden biliyoruz canım! RTE’nin İstanbul’da belediye başkanı olduğu dönemden. Dokunulmazlık nedeniyle yapılamayan yargılama var ya. Mülkiye Başmüfettişi Candan Eren raporunda, “havuzda toplanan para” diyor. Kaç para? 2001 yılı rakamlarıyla 300 trilyon... Ayrı bir rapor, İGDAŞ’la ilgili: Havuza ne dolmuş? O zamanın parasıyla 22 trilyon. Nereye akmış su? 1999 yerel seçimlerine. Bugün nereye akıyor? 22 Temmuz seçimine... Terleyen havuza girer. Serinlersin geçer. Ama kısa bir süre. Yoksulluk hep sürer... Oy uğruna doğayı kirletmeyin PROF. DR. ORHAN KURAL T üm politikacılar eminiz ki sohbet aralarında, söylevlerinde bizlerden daha çok çevrecidirler ama gene eminim ki yakında boy boy, renk renk çirkin naylon bayraklar her yeri kaplayacak. Kopacak, uçacak, bazıları denize düşüp binlerce balığın ve bazı besi hayvanların ölümüne sebep olacak! Çöp hacmi artacak. Yani işin özeti yarattığımız kirletilmiş dünyanın oluşmasına neden olan “kullan ve at” politikası. Hiç anlamıyorum, bir takım insanlar bizi yönetmeye talip oluyor. Hepsi de ülkelerini, beldelerini ve doğayı sevdiklerini iddia ediyorlar ! Peki “propaganda” yani daha fazla oy uğruna sebep oldukları kirliliğe ne demeli ! Resmi dairelerin duvarlarına, camilere, trafik işaret levhalarına, elektrik direklerine yapıştırılmış, temizlenmesi için bir servet harcanan duvar afişleri. (Biz yıllarca bu adamların veya azda olsa hatunların resimlerini seyretmek zorunda mıyız ?) Posta kutularına, sokaklara, dükkanlara bırakılan, daha fazla ağaç, daha fazla selüloz tüketmek amacıyla kuşe kağıda basılmış el ilanları ! Her biri, 150 kişinin kirlettiği havayı temizleyen ve İstanbul’da sayısı iyice azalan ağaçların dallarına insafsızca bağlanmış bez ilanlar ! Elli yıl doğadan kaybolmayan, yılda binlerce balığın ölümüne neden olan, denizleri, ormanları, gölleri, ormanları, akarsuları kirleten mazgalları kapatarak su baskınına neden olan PVC’den yapılmış bir süre sonra yerlerde sürünecek veya denizlere atılacak olan bir dizi boy boy renk renk çirkin parti bayrakları, Hastaları, ders çalışan öğrencileri yerlerinden fırlatan müzik ve ardından cırtlak bir sesle sokak aralarında dolaşan ve her biri birer gürültü kirliliği kaynağı seçim propaganda araçları ! Birinci hamur kağıda basılmış herhangi bir politikacının “güya” çok başarılı “icraatlarını” resmeden kalın kitapçıklar. (Ne masraf, ne masraf !) Soruyorum ülkesini seven partiler veya adaylar her seçim öncesi yayınlanan fakat nedense uygulanmayan genelgelere de karşı çıkarak ülkesini veya beldesini kirletiyorsa ne olur onlara oy vermeyin. Niye halkın karşısına çıkıp bir panel çerçevesinde seçmenlerin sorularını yanıtlamıyorlar. “Yuvarlak laflar” yerine göreve başlayınca hedeflerini, tek tek önem sırasına göre özellikle çevre konusunda yapacaklarını sunmuyorlar. Bir arıtma tesisi, bir geri dönüşüm projesi, modern bir çöp alanı oluşturmak, hayvanları kısırlaştırmak için çaba harcamıyorlar. Profesyonel futbol kulüplerine, “şenlik” veya “festival” maskesi ile halkı eğlendirmek adına bir konser için Sezen Aksu’ya ödeyecek 2000 YTL’yi bulurlarken hayvanlara bir bakım merkezi, bir kültür merkezi, bir spor kompleksi yapacak paraları nedense hiçbir zaman çıkışmıyor. Biz seçmenler, demokrasi de kilit noktasındayız. Bizim vergilerimizle, kendi reklamlarını yapanlardan ve “popüler” olma adına doğal kaynakları tüketenlerden ne olur uzak durun ! Sonra devletin zaten zengin olan “partilere” niye büyük miktarlarda maddi yardım yaptığını da anlamıyorum. Yaşlı dünyanın zor ayakta durduğu, darbe üzerine darbe yediği, ekosistemin çökmek üzere olduğu, iklimlerin değiştiği bu kritik dönemde lütfen uygulamada hakiki çevreci olanlara oy verin! Çevreyi sevmeyen korumayan bir politikacı, ne vatandaşına ne de vatanına faydalı işler yapabilir! Email: [email protected] 7