Katalog

27 ARALIK 2005 SALI SAĞLIK Türkiye’de yeni kan bankacılığı sistemi ŞULE KÖKTÜRK Türkiye çapında alınan kanları, yan ürünlerini, bu ürünlerin ülke içinde dolaşımlarını kayıt altında tutacak program yazıldı. Bugün Çapa Kızılay Kan Merkezi’nde pilot çalışması yapılan program, kendi içindeki uyarı sistemleri ile hataları en aza indiriyor. ‘‘Ameliyat olan hastam için kan bulmak amacıyla bugün uğramadığım yer kan merkezi’’, ‘‘Kandan AIDS bulaşmış’’, ‘‘Hastamıza yanlış kan verilmiş’’, ‘‘Acil 0 Rh negatif kana ihtiyacımız var ama bulamıyoruz’’ ve daha birçok cümle kan söz konusu olduğunda duyabileceklerision) göre yapan sistem, miz arasında yer alıyor. yaklaşık 9 yıl önce ilk ‘‘Kan Bankası Bilgi Yöolarak İbniSina Hastanenetim Sistemi’’ adı verilen si’ndeki kan merkezinsistem ise kan üretimi ve de kullanıldı. Uluslaratakibinde hataları en aza rası alanda da birçok ödül indirerek bu konuda Türalan proje, daha sonra kiye’de yaşanan sorunlaGazi Üniversitesi’nde, ra çözüm önerisi getiriyor. Orta Doğu Teknik ÜniSistem, Türkiye’de kan versitesi’nde KOSGEB bankacılığı ile uğraşan binasında TÜBİTAK tüm merkezlerin, kan alma, yan ürünlerini elde Şükrü Çetinkaya destekli olarak, ardından da SSK Dışkapı Hastaneetme, hastaya ya da başsi’nde, özel bir hastane olan Florenka yerlere gönderme işlemlerinin tüce Nightingale Hastanesi’nde uygumünü takip etmeyi hedefliyor. landı. Bu işlemleri uluslararası kan stanProgramı yazan Hemosoft firmadartlarının belirlendiği ISBT’ye (İnsı’nın Genel Müdürü Şükrü Çetinternational Sosecty of Blood Transfkaya, programın Azerbaycan’da bir üniversitede uygulanmaya başlandığını ve eğitiminin de verildiğini söyledi. Türkiye’de birçok ilde de uygulanmaya başlanan projenin ulusal proje olması gerektiğine inandıklarını ifade eden Çetinkaya, ‘‘Uluslararası standartlarca belirlenen sağlıklı kana ulaşmak için yapılacakların programda mevcut olduğunu ve Türkiye’ye yeni bir kan bankacılığı sistemi getireceğini’’ açıkladı. Projenin pilot çalışmalarının Çapa Kızılay Kan Merkezi’nde sürdürüldüğünü anlatan Çetinkaya, sistemin Türkiye geneline yayılması için Sağlık Bakanlığı ve Kızılay’la görüşmeleri sürdürdüklerini söyledi. Vural: Türkiye’nin yarısından fazlasının sorunu: Kansızlık Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, yeterli ve dengeli beslenmenin az olduğu toplumlarda görülen kansızlık, Türk toplumunun yarısından fazlasının sorunu. Halsizlik, çabuk yorulma, çok üşüme, baş ağrısı gibi şikâyetleriniz varsa, yeni doğum yapmışsanız, hamileyseniz ya da genç kızlık dönemine yeni girdiyseniz sizde de anemi (kansızlık) olabilir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, yeterli ve dengeli beslenmenin, et tüketiminin az olduğu, toplumlarda görülen anemi, Türk toplumunun yarısından fazlasının sorunu. Uzmanlar, anemili kişilerin bazı hastalıklara daha kolay yakalandığını ve tedavi edilmediğinde hastalığın önemli sonuçlara yol açabileceğini belirterek önlem almada gecikilmemesi uyarısında bulunuyorlar. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Dahiliye Uzmanı Dr. Sadi Vural, hastalığın özellikle gelişmekte olan ülkelerde ve et tüketiminin az olduğu toplumlarda çok görüldüğünü belirterek Türkiye’nin yarısından fazlasının, hatta kadınların yüzde 7080’inin anemi sorunu ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Kan kayıbı birden bire olabilir Aneminin kan kaybı, alyuvar (eritrosit) yapım bozukluğu ve alyuvarların yıkımında artma nedeniyle gelişebileceğine dikkat Çeken Vural, ‘‘Kan kaybı birdenbire veya yavaş olabilir. Hasta 11.5 litre kan kaybettiyse şok kaçınılmazdır. Bir anda 22.5 litre kan kaybettiyse hasta ölür. Yüklü miktarda kan kaybeden hastanın demir depoları dolu ise anemi 45 haftada düzelir. Kanama yavaş yavaş oluyorsa, demir eksikliğine bağlı kansızlık ortaya çıkabilir’’ dedi. Ergenliğe giren kızlarda artabilir Vural, ‘‘Büyüme yaşındaki çocuklarda, ergenliğe yeni giren kızlarda, sık doğum ve düşük yapan kadınlarda demir ihtiyacı artar. Gebelikte demir ihtiyacı 2.5 miligrama, doğuma yakın dönemde ise 67 grama yükselir. Demir eksikliği annede çok belirgin olduğunda, bebeğin büyüme gelişmesi de olumsuz olacaktır. Çoğul gebelikte demir eksikliği daha sık görülür. Gebeliğin erken dönemlerinden itibaren genellikle vitamin ve demir takviyesi önerilir’’ diye konuştu. Aneminin B12 vitamini ve folik asit eksikliğinde de oluşabileceğine işaret eden Vural, ‘‘halsizlik, dilde yanma, el ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma, iştahsızlık, mide bulantısı, kalp şikâyetleri, nefes darlığı, çarpıntı, baş dönmesi ve ağrısı, kulak çınlamasının B12 vitaminine bağlı kansızlıkta görülen başlıca şikâyetler olduğunu, ayrıca karaciğer ve dalağın da büyüyebileceğine’’ işaret etti. Dr. Sadi Vural kemik iliği yetersizliğine bağlı kansızlıklarda, B12 vitamini ve folik asit verilmesine karşın aneminin düzelmeyeceğini sözlerine ekledi. C 5 Dr. Sadi Rüştü Vural