Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
12 TUTANAKLARINDAN t S M E C.L GİZLİ OTURUM babasının izinden gitmek istcyıncc tahta geçer. Divuıı’la arılaşan Osmanoğlu. HalifeSultanlığı Kanunl’ye kadar hcklcmck zorundadır. Ve o an, Mustafa Akdağ’ın güzel huluşuyla Kaçgunluk ya da Türk Halkının Dirlik Düzenlik Kavgası başlar. Osmanlı imparatorluğu, öncülleri gibi bir vuruşta yıkılmadıysa. Sünni Araplarla. Ilırıstiyan reayanın çoğunluğu oluşturması nedeniyle ayakta kalmıştır. Nitekim, Sünni Arapların çoğunluk oluşturduğu Afrika bölümüyle, Hıristiyan reayanın çoğunlukta olduğu Rumelı’yi yitirir yitirmez, işi bitmiştir. Geriye, kala kala Anadolu halkının, HalifeSultan’ı emperyalizmin suratına çalması kalmıştır. Bunun için de kaçınılmaz biçimde bir devrimingerekliliği ortadadır. anda kana hulanır. Nur Dağı çığlığa yankı scnr. Dağın sabn taşar çatlar. Taşın yaşı, şorlar akar. Ve Karakeseli Kara Ilasan, bir yol kıvısına yıkılıp kalan canlartna bakar, bir Nur ‘ l)ağı tim doruklarına. Ayakları kendiliğinden daınımuı yönelir. Eli kendiliğinden mavzcrinc. l)i, çöker yolun kıyısına. Vereder kurşunu, birliğin üstüne. Ilkin Karakeseli üşüşür seyrine. Sonra Nur Dağı ve Iiim Çukurova. Otı bir kurşun sıkar Kara Hasamı.Elindeki avucurıdaki odur. Ve on bir asker düşer yere. 489’u bozguna uğrayıp geri kaçar. Kara Ilasan mı dağa yürür. dağ mı Kara ilasaıı’a, hılinrncmckte o gün bu gündür. Bilinen, Kara Hasan’ın dağa 300 kişi olarak vardığıdır. Karakese, 20 haneli bır köydür. Bir anda iki şehıt vermiştir Kara Hasan tek başına bir yığitlır. On bir alışta, on bir Fransızı vurur. Ve bütün Anadolu’nun yüreği o gün orda, hep birlikte vurur. Türkiye insanı, başını kaldırmıştır. Ve başını kaldırdığı an, bütün bir dünyayıkarşısındagörür. Ne gam!. Doğalı budur! Önemli olan, onun yekinmesiydi. Yekinip ayaklanmıştır ya!. Gerisi, kendiliğinden gelir 13 M E C L GİZLİ Is TUTANAKLARINDAN HakkAriMebusu Mazhar Müfit BeyKimseyegüvenim yok. SadeceMeclis’e 1 EVRİM VE DEVRİM FARKI Ister Kalvinci olsun, ister Lutherciya da Püriten veya Presbiteryen, Fransız. Alman ve var!.. güvenim (4.2.1921) Adana Mebusu Safa BeyAvrupabugünanlıyor ki, evetTürklerinpek çok güzelyerleri elindengitti. Fakat Türklersavaşacaktır, H savunacaktır. atta biz orayayeni kuvvetlergöndersek, hatta beş on kentlerinidaha alsak, Türkleryine kalkacaklar savunadklardır.Eğer bizon yılı göze almış iseko zamanTürkler yine direneceklerdir. ÇünküTürklerbuna kararvermişlerdir. (4.2.1921) Ingiliz reformcuları egemenlik alanlarının paylaşımmdan yanadırlar. Onlar için de egemenlik kutsal ve ruhban vckillcr eliyle yönetilmelidir. Ama. uzlaşmazlık bunların sayılarıyla, para ve ticaretin dolaşım alanlarında çıkmaktadır. Protestan başkaldırı, tek İmparatorPapa yerine, pek çok KralPiskopos üretir ürermez sona erer. Çünkü, sanat ve ticaret erbabının kurduğu kentler, kendi diyetleri eliyle birer ıicaret merkezi olarak gittikçe zcnginlcşınektc. aynı ,.amanda kilise babası ulan .senyörlerdcn üzgürlüğüııü satın alan seriler, ckndilcrın denetiminden çıkmaktadır. Yerel örgütlenmelerle, diyetlerin işi hitirilmezse, egemenlik tehlikeye girecektir. Martin Lutber’in kilise kapısına astığı ünlü protesto hayata geçer geçmez, Avrupa’nın egemen kent cumhuriyetlerinin tamamı teker tekeı söndürülmüştür. Fransız dcvnmcılerı bu yüzden olsa gerek, bütün güçleriyle kiliseye vunrıuşlar.Ve egcrııeııliği bütünüyle Tanrı’nın elinden alarak, ulusun eline vermişlerdir. Galiba, bütün diğer başkaldınlara, protesto, evriııı ve sadece devrim dcnırkcn, 1789 başkaldırısına Büyük Fransıı Devrimi denilmesinin nedeni budur. Uretim araçları mülkıyetinin el, yanı egenıenliğiıı yer degişrirnıcsi. Artık egemenlik ne Tanrı’ııındır. ne O’nun vekili KralPiskopos’un. Kayıtsız koşulsuz ulusundur. Q YASAKHEMŞERİM .l. , ..‘ .4, jIJ 5 4, Egemenlik milletindir. Hem de kayıtsız koşulsuz! verilir, Yoksa kışısel, kitlesel ya da yığınsal bır çekışmeden ötcyc gidemez Işgal edilmiş bir ülkenin insanı da topyckıbı savaşmıyorsa. hiçbir biçimde egemen olamaz. Oysa, egemenliğini keııdi efeııdisine bile bırakmamış Türkiye insanı için işgal altında bulunmakla ölmenin anlamı aynıdır. ULUSUNDUR EGEMENLİK Herhalde takvim, toplum belleğını uyarma gereksiniıniııden doğdu. Ortak sevinç, üzünç, tasa ve kıvanç anılarını, ortak zamanda paylaşmak başka nasıl mümkün olurdu’? Bu yüzden bılgc tarihin başlangıcını takvimin başlangıcıyla bir tutanlar haksız değil. Çünkü, zamanı bilmeyen insan, tarihi hiç kavrayamaz. Ve tarihsiz toplum, henüz yığın bile sayılmaz. 1fatta sürü özelliği hulanlara bile rastlanır. Bilimin temel öğretilcrindcn biri budur. Ne mutlu, hem çok derin ve köklü bir tanhimız var. Hem de takviınimiz. 0 nedenle de, toplumsal belleğı çok çabuk uyaracakpek çok araca sahibiz. Tarihin ödevi olay ve kahramanlan en iyi biçimde değerlendırmeksc, takvimin görevi ortak ıaınaııı anımsatmaktır. Ne var ki, bu ortak ıanıaıılann ortak duygularla paylaşıldığı anlamına gelmez. Bazılannı sevindiren şeyler. bazıları için yerinme nedeni olabilir. Gerçi ulusun tanımında, tasada ve lcıvançta ortaklık koşul sayılır. Ancak, bir yaııııı kıvancını kendine tasa sayanlar varsa!. Uygar bit ulus olmaktan mı vazgcçcccğiz, ortak tasa ve kıvançlardan mı’>Olmaz diyen çcvresınc bakı versin!. Kıvanç günlerinde karalar bağlayan, tasa günlerinde zil takıp oynayan dolu. Işte tarih ve takvimin asıl rolü böyle zamanlarda ortaya çıkar. Takvim, ortak zamanları gösterir T;ırıh. ortak hcllcği canlandırır. Öyleyse, bu dönencelerden birine giden yolu birlikte yürümeye koşuluyuz. ADIMADIM EGEMENLİK Birinci Dünya Savaşı biterken. Osmanlı Imparatorluğu, egenıenliğıniıı tamamını yitirmiştir. 30 Lkim 1918 Mondrosu’nda imza etmek zorunda kaldığı ‘hırakışma’yla kendı boynunu boyunduruğa uzatmıştır. 0 günün koşulları gerçekten dehşet vericıdir: Ulus ve ülkeyi Genel Savaş’a sürükleyeııler, kendi hayaılarının kaygısıııa düşerek, ülkeden kaçmışlar. Saltanat ve Hilafet mevkilni işgal eden soysuzhqmış kişiliğiyle, yalnız tahtını güvenceye alacağını sandığı alçak önlemler araştırrnakta. Damat Ferlt Paşa’nın başkanlığındaki kabine aclz, onursuz, yüreksiz. >alnıı padişahın istencine bağlı ve onunla birlikte kişiliklerini koruyatak herhangi bIr duruma razı. Ordunun elinden sllah ve cephanesi alınmış ve alııımakta. Paris’te toplanan Amcrika. Ingıltere, Fransa ve Italya başkan ve başbakanları, göçebe 1ürkleri, bin yıl önce geldikleri Asya botkırlanna sürmekte kararlı. Rumeli daha 2 Kasım IQIX’den başlayarak işgal edilmiş. Iskendcrıın’a 7 Kasım’da el konulmuştu. KARINCA. FİLE KAR$I Artık, bütün filler, kaıı,ıca yuvasını hasmaya hazırdırlar. Tarih 19 Aralık 19l8’dir. 17 Aralık’ta Mersin’e çıkan 500 mevcullu Fransız birliği, 18 Aralık’ta Dörtyol’u almış, Adana’ya doğru yola koyulmuştur. Türkiye halkının egemenlik savaşı haşlarnaktadır. Her savaşın bir gerekçesi vardır. (‘ıkardır. Savunmadır. Irz, namus ya da onurdur. Sadece dar anlamına kısılıp kalırsa, kavgadan öteye gitmez. Ama başlar başlamazegemenlik savaşına dönebiliyorsa, hiçbir nedeni, hiçbir biçimde küçümseycmezsiniz. Çünkü egemenlik, başından beri incelemeye çalıştığımız üzere, çok kolay yitirilen, ama çok zor elde edilen bir yaşama biçimidir. Bu anlamda, Türkiye halkının var olma nedeni saydığı egemenlik konusunda hiç kimseye, ne üstünlük,ne küçümseme yakıştırmadan, olayın değerini vermek zorunludur. Ancak o zamandır ki egemenlik savaşını verenlerin çok başka, çok büyük ve çok soylu insanlar olduklarım görmek mümkün olur. Flbette onların başı olabilen Mustafa Kemal Atatürk’ün gerçek çapı da böyle ortaya çıkar. 19 Aralık 19l8’in önemi de budur. Herkes, ıcrazinin kefesine kendi çapını koyacak, her şeyi kendi vıcdanında tartacaktır. Ulusal savaşlar, nitelığı ne olursa olsun, ulusun tamamı tarafindan Kara Haswı’ııı başına Gelmiştir Karakesc’de geleıı, değişik bir biçimde Maraş’ıaki Sütçü lmam’ııı da başına gelir. Ve Karakese’de Kara Hasanneyk’dıysc, Sütçü lmam’ın yaptığı da aynıdır. Ama Samsun, Izmir,Urla, Ayvalık, Odemış, Alaşchir. Salihli, Uşak, Aydın, Adana, Antep ve Urfalının başıııa öyle bir şey gelınemiştir!. Daha Kasım 19l8’dc,Sük’yınan Nazif’lebuluşan Hoca Ralf Efendl’nın eşine dostum dolanan da olmanııştır. Yine de ü huluşmadan. 4 Aralık l918’de, Erzurunı Kongresi ‘ni düzenleyen, Vilayatı Şarkıyyc Müdal’aai ukuku Milliyc Cemıycti ‘nın H doğduğu hemen herkes tarafından hılınmektedır. Toptancıpazarlığına. başka türlü de girilmesi mümkühdür. F.rıurumlu hoca Rail’Ef’eııdiile Diyarbakırlı Süleyman Nazif’in girişimleri, bölük pörçük ve bireyseldır. 19 Aralık 191X’dc1)örtyol’un Kardkcse köyünden K.ırallasan’ın girişımı ü ana kadar ıck ve bıreyseldir. Aynı gün onunla Nur Dağı’nda huluşaıı 300 kişiniıı girişimi dc. anlık bır tepkinin bireysel çıkışı sayılabilir. Turkıye’nınyoksul, yoksun, zavallı ve aptal halkının, düşmanla karşılaştığı her yer, an ve Izmir Mebusu YunusNadI BeyBiz Anadolu’da, Anadolu’nun kıyanıı ile doğanBüyük MilletMeclisive bütün ulus, Misakı Milliile belirlenen topraklardayönetim tamlığınıve sınırlarımıziçinde maddive manevitam egemenliğimizi sağlamakiçinçok özveridebulunuruz. (5.3d921) koşulda: KARAKISL’DIN KARA HASAN Fransızbirliği sallana sallana Karakese köyüne doğru yürümektedir. Kara Hasan’ın güıeller güzeli eşi Kara Fadime ile küçücük kardeşi Kara Hüseyinoduııdım dönmektedirler.Rastlantı, Türkiye halkının yazgısım değiştirecektir. Fransız askeri Fadime’ye sataşır. Hüseyinkorumaya uğraşır. Bir tüfek patlar Bir çığlık Nur Dağı’na ulaşır Orda çarpar kayalara. Çoğala çoğaia Çukurova’ya yansır. Ve ovanın yüreği ağzıııa gelir. Asker yeniden sataşır. Fadime gelin, ırz derdınde direnir. Bır süngü parlar, güncşın altında. Bir bir daha, işıl ışıl. Ve süngiller bir sık dokuyabiliriz. Çünkü kendıliğinden dııvranabıien halksa, kayıtsız koşulsuz egemendir. Yok değilse, egemenliğini, her eli laf yapan haramzade, her istediği iş tutan, atı çalabilır!. Evreııin bütün hırsızları, koşun!. Halkın egemenliği pazarda?. Topatan yöneticilerin malı bu!. Az biraz siz de vararlanın!. Vallahi de hillahi de, sizleri davul zurnayla karşılayacaktır ınanmaktansa.dışındaki her etkeni ince elcyip, Yasak hemşerim!. diyebilecegine 1920LER ÇOKGERİDE Sız bakmayın, 19 Aralık 1918’dcn 9 Eylül 1922’ye kadar olanlara. Onlar, bir kazanın sonucuydu!. Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon ve Erı.urumluların, bireysel korkulan vardı. Yurtlan Ermenilerevcnlccektı. 14 Mayıs 1919 günü saat 4 zevalde lzmlr’l işgal eden Amerikan birliğinin ertesi günü Yıınanlılara devredeceğini öğrenen ve buna karşı 14