Katalog

CUMHURİYET 50. yıl eki: 2 7 Mayıs 1974 Cumhurijet gazetesi 7 m^yts 1974 günü yayımlanan 17.875. sayısı ile 50 yaşını aoidurnıuş bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeli ile iç içe olan ve adını Atatürk Türkiyesinin simgesinden alan Cumhuriyet için, Cumhuriyet'in 50. yılını kutladığırnız 29 ekim 19J3'ten sonra aynı aşamaya ulaşmak bir alın yazısı sayılmalıdır. Türk Basın Taıihinde 1923 öncesinde 'Cumhuriyet» adını taşıyan bir gazete Türkiye içinde olduğu gibi dışmda da yer almaz. Böyle olmasını olağan karsüamak gerekir. Hanedanların yönetimindeki bir toplumda yasak olan özlemlerin başında Cumhuriyet gelmektedir. Bu nedenle. ülkemizde Cumhuriyet gazetesinin ilk SByısınm 7 rr.ayıs 1924 tarihinde yayımlanabilmesi için 29 ekim 1923 dönüşümü gerekmiştir. Cumhuriyefin kurucusu Yunus Nadi 11880 1945" ülkücü aydınlann kader çizgisini izleyerek 1920 nisamnda Ankara'nın yolunu tutarken siyasct ve basm deneylerinin yanı sıra • Yenigün» gazetesini ve basımevini de Ankara'ya götürmüş1ü. Server Iskit'in belirtüğine göre, «Istanbui'da işga! kuvvcîlerinin önce tazyik, sonra takiplerine uğrayan Yunus ÎCadı 1920 nisamnda Istanbul'daki gazetesi .Yenigün»ü kapatmaya mecbur olup Ankara'ya giderken gazetesini bir gün gene Istanbulda neşre ahdetmiş ve bu düsünce ile Istanbul'daki bınayı ıki sene daha isticarı altında tutmuştu.» <Bk. Ayhk Ansiklopedi, Istanbul 194Î. C. III, s. 770». Cumhuriyet'in temelinde yer alan «Yenigün» 2 eylül 1918 15 mart 1920 tarihleri arasında Istanbulda 375 sayı yayımlanırken. Hükümet tarafından kapatılması üzerine 23 ocak 22 şubat 1919 'arihleri arasında Eskigün» adını taşıdığı bir dönem de geçirir. Ankara'da yayımlanan •Yenigun. 10 ağustos 1920 tarihli ilk sayısma 1376 işaretini koyarak yayınını 18 ağustos 1923 tarihine kadar sürdürecektir. Bu dönem içinde de. Ankara'da düşman toplarının tehdidi yoğunlaşınca Ulussl Kurtuluş Savaşını desteklemek görevine 1 eylül 1921 tarihinde Kayseri'de devam ederek Sakarya za ferinden sonra yeniden Ankara ya dönecektir. 1 Türkiye'nin Cumhuriyeti Prof. Dr. Cavit Orhan TÜTENGİL (Î.Ü. İktisat Fakültesi ve Gazetecilik Enstitüsü Öğretim Üyesi) Türkiye Büyük Miîlet Meclisinin birinci dönemine Muâla milletvek.l; olarak katılan Yunus Nadi, bana öyle geliyor ki Cumhuriyet'in ilânı hazırhkları sırasında, Istanbul'da yeniden jayımlamaya ahdettiği gazetesinin adını da kararlaştırmış bulunuyordu. Mazhar Müfit Kansu. 29 ekim 1923'ton bir gün öncesini şöyle anlatmaktadır: «Bir gece evvel bera' berdik. \ecati Bey. Vasıf Bey. Yunus Nadi Bey. Mahmut Esat Bey vesair arkadaşlar da vardı. Mustafa Kemal Paşa gülerek: Ey çocuklar, yann Cumhuriyet ilân edeceğiz. dedi. Ve bana döndü. •Erzurum'dan beri ağzından çıkarmadığın Cumhuriyetin i$te zamsnı geldi. Yarın istedığin kadar Cumhuriyet diye alenen artık bahsedebilirsin.» Tabiidir ki hepimiz son derece memnun olduk.» <Bk. Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürkie Beraber, Ankara 1938, C. II, s. 5951. • Kanunu Esasi Encümeni Reisi Yunus Nadi Bey> Cumhuriyet'in kabulüne yol açan Anayasa değişikliği sırasında yaptığı ko nuşmada şunları söylüyordu: 'Tadilâtın birincisi TBMM hü kümetinin beynelmilel ünvanını tesbittir. Meclıs. hâkimiyeti bilâ kaydü şart millete veren bir sekli hükümet kabul etmiştir ve onun için yaşamaktadır. Bu şekli hükümetin adı Cumhuriyettir...». lAdı geçen kitap, s. 59S>. Istanbul'da yayımlıyacaşn gazetenm âdı da .Yenigünün ulaştıgı yeni bir dönem olan Cumhuriyet olacaktı. Bir fikir gazetesi olarak Cumhuriyet, Atatürk Türkiyesinin getirdiği yeni değerlerin, akılcı dünya görüşünün ve ulusal bağımsızlık ilkesinin oluşmasına, gelişmesine ve yayılmasma adanan bır •okul» olmuştur. Titizlikle bağh kaldığı yayın ilkeleri, Atatürk Dcvriminin ve Cumhuriyet'in yılmaz bekçiiiği onu basın hayaumızın seçkin öğelerinden biri haline getirmistir. Sözün kısası, Cumhuriyet'in yazgısı Cumhuriyetin de yzzgısı olmuştur. Ziya Gökalp. 4 haziran 1924 güniü Cumhuriyet'te yer alan «Yirminci Asrın En Mühim Müessesesi Gazetedir» başlıklı yazısında basın özgürlüğünün ilginç bir yanına dikkatimizi çeker: «Gazetesiz bir Millet Meclisi farzedelim. Bu neye yarar? Hiç bir şeye varamaz. Parlamentonun büe en büyük vazifesi gazetelerin hürriyetini temin etmektir. Millet Meclitindeki mes'uliyetsiz hitabet kürsüsü ki memleketteki hürriyetin canlı timsaüdir; gazetelerin hürriyetine dokunu lur dokunulmaz o kürsünün feryat etmesi lâzım gelir.» Önemli bir kurum olusunu kamuoyunun anası olmaktan alan gazete, toplumsal görevler yüklendiği ve basın özgürlüğünü kamu yararına kullandığı ölçüde vardır, diyebiliriz. Her alanda olduğu gibi basın alanında da kurumlaşmayı güçleştiren bir orlam içinde, varlık sebebi olan özelliklerini kıskançlıkla koıuyarak aynı doğrultuda 51. hizmet yılına başlamak, ikinci bir örneği basın hayatımızda bulunmayan önemli bir başarı sayılmalıdır. Bu başarıyı, Cumhuriyet'çi kuşakların işbirliğine, yöneticilerin titizliğine. Türk «intelligentsia>sınm katkısına ve okuyucularının vefasına bağlamak yerinde olur. Cumhuriyet, yurt içinde olduğu gibi yurt dışında da ilgiyle izlenen fikir gazetelerimizden biridir. Amerikalı bir araştıncı, •bağımsız ve ilerici çizgide. gördüğü Cumhuriyet'ten Türkiye'nin New York Times'ı» diye sözetmektedir. (Bk. A. T. Bruno, Editor and Publisher, 17 nisan 1965, s. 136). Başka ülkelerin araştıncıları da, Cumhuriyet'i kendi okuyucularına somut bır biçimde tanıtabilmek için aynı yolu tutmuşlardır. Bize kalırsa bu gazete, Türkiye'nin Cumhuriyet'idir. Cumhuriyet'in adaşı olarak onunla iç içe olduğu gibi, onun yazgısının da vazgeçilmez ortağıdır. Bu düşünceden yola çıkılarak, Cumhuriyet varoldukça Cumhuriyet'in de varolma sı zorunluluğuna ulaşılabilir. Yapılan bir araştırmaya göre Cumhuriyet okuyucularının ^786sı 44 yaşın altındadır. 4445 yaşlarında olanlar okurlarm r 14.4'ünü, 55 yaşın üstünde olanlar da > 7'sini kapsar °b 74,1'i lise ve yüksek öğrenim görmüş olan Cumhuriyet okuyucu larının büyük kesimi (°/b 95.8) çalışma hayatı içinde olanlarla yüksek öğrenim gençliğinden oluşmaktadır. Emeklilerin oranı * 4.2'dir. Gazete ile okuyucuları arasındaki sü"> rekli etkileşim, okuyucuları gibi gazeteyi de dinamik ve kelimenin gerçek anlamında «genç» tutmaktadır. 20 mayıs 1966da Cumhuriyet'te çıkan bir yazımın. aradan geçen zaman içinde daha da güçlenen bir durumu yansıtan son cümlesiyle bu yazımı da noktalamak istiyorum: •Cumhuriyet ve onunla aynı çizgide yer alan fikir gazetelerimiz Türkiye için daha iyi bir geleceğin habercisi olmakla kalmamakta. aynı zamanda garantisi de olmaktadır.» Amcabey'den Abdülcanbaz'a Gazetemiz Cumhuriyet'de okurların sevgisini kazanan iki tip vardır: Rahmetli Cemal Nadir'in yarattığı Amcabey olaylan çizgi ve nükteyle yorumlamış, uzun yıllar ilgiyle izlen. mişti. Turhan Selçuk'un Abdiilcanbaz'ı bııgiinkü Cumhuriyet'te geniş okur kitlesini peşinden sürüklemektedir. Sanatçılar ve Cumhuriyet F. HİJSM DÂĞLARCİ SAYGUti «Cumhuriyeti, çıktığı ilk günden itibaren iz!erim. Beni hakikaten birçok bakımlardan tatmin etmiş bir gazetedir. Ciddıyetiyle, ağırbaşlılığıyla. fikir ve düşünce yazılan ve eleştirileriyle... Özelelikle, sanata verdiği önemle. Hatta, benim bir de anım vardır: 1928 yılında Avnıpa'da rnüzik egitirr.i yapabilmek için girdiğim imtihanı «kazamp Paris'e gönderilecefimi» Cumhuriyet'in verdiği haberden okuyarak, sevinçle öğrenmiştim! Babam da, Cumhuriyet'te çıkan. o bizim için çok değerli haberi kesmiş ve evimizdeki o eski saatin içine saklamıştı. Hâlâ hatıra olarak, bu haber. o eski saatin içinde görünerek dıırur... Cumhuriyet gazetesine bağlılığım, bilhassa Atatürk ilkelerine bağlı kalışındandır. Atatürkçülüğü, türlü soysuzlaşmalara yol açacak şekilde istismar edenlere karşı gerçek Atatürk ilkelerini savunması. Cumhuriyet gazetesinin başta gelen özelligidir.» NEVZAT ÜSTÜy «Kırksekiz yaşındayım. Demek Cumhuriyet gazetesinden iki yaş daha küçüğüm. Cumhuriyet'i ilk elime aldığımda. on yaşlarında fa lan olmalıydım. Okuyup anlayabildim mi. pek sanmıyorum?... Daha, daha sonraları okur oldum. Cumhuriyetimiz'le Cumhuriyet gazetesinin yaşam öykülerinde büyük bir benzerlik %ardır. Bir eksiklik, bir boşluk olur Cumhuriyet'i görmeyince. Hep mi beğenirim. değil. Tıpkı Cumhuriyetimiz gibi. Amma onsuz olmaz. îleri olanın, çağdaş olmanın açık kapısıdır bir bakıma... Vaz geçilmeyendir yani!.. Nıce nice yıllaıa...» ADALET AĞAOĞLU Dünüyle bugünü arasmda büyük sallantılar geçirmeyen, dününe bakınca, bir sevecenlikle bile olsa, insanı için için gülümsetmeyen, bugününe bakınca da dününü aratıp insana aldatılmış duygusu vermeyen; yaşama süreci kendi iradesiyle asla kesintiye uğramamış bir gazetemiz Cumhuriyet. Çoğunlukla kişilerin bile kendi kendileriyle tutarlı olarak ve önemli ödünler vermeden üst üste bir beş yıl geçiremediklerine bakarsak, bir gazetenin elli ju kendi kendisiyle tutarlı olarak yasammı sürdürebilmesi kendi çizgisinde gerçek bir başarıdır. Cumhuriyet Gazetesi için «Basımmızın klasiği» diyorum ben. Gelenegini ve önceden verilmiş resmi çizgisini ufak tefek değişikliklere uğratarak, yaşanan güne aktarüabilirliği sağlanmış bir basın klâsiği ama. Doğru haber vermedeki titizlik ve nesnellik kaygısı, yıllardır Cumhuriyet okumamm temel nedenidir. Gazeteyi izlemeye bir kez ara verdim: Önceki yıl. Doğrusu, Cumhuriyet artık. kendi kendisiyle tutarlı olarak kendi okuruyla başbaşa sürdürüp getirdiği >nllar nedeniyle, o okurun inancını sarsma hakkmı kaybetmiştir. Bunu da en iyi bilen. yine gazetenin kendisi olmuştur sanırım. Herhalde gidenlerin yerini alan yeni okurlar için de durum bu olacaktır. Yalar. yanlıs bir haber, gerçekleri saptıran bir yargı. kişisel bir çıkarın ya da akıl uzağı kişisel bir duygunu» iiriinü «^ı » j " " «Cumhuriyet gazetesiyle llgili amlanm ilkokul sıralarında başlar. İkinci sınıftaydım. Adana'da. sonradan yanan Orozdihak adh büyük mağazanın duvarlanna Cumhuriyet gazetesinin aiişleri asılmıştı. Eski harflerle olan bu afişteki Cumhuriyet klişesi, gazetenin başlıgı olmuştu. Yeni Adana gazetesi sahibi Ahmet Remzi Yüreğir yakınımız olduğundan. onun mutbaasına gelen bütün Türk basınını izlerdim. Cumhuriyet'in de çıkıp gelmesini beklemiş, yakından ügilenrrrfştim. Bugünkü Cumhuriyet, Türk basmının yüz akıdır. Öyle sanıyorum ki. aydınlık günlere erişecek Türkiye'nin Kurtuluş Müzelerinde Cumhuriyet gazetesi kolleksiyonları onurlu yerini alacaktır.» CEMAL REŞİT REY «Bir gazete. bir medenlyet ynsurudur. Bun lar arasında Cumhuriyet gibi çok uzun bir hayatiyeti olan bir gazete, memleketimiz için pek değerli bir organdır. Bundan başka, Cumhuriyet gazetesi memleketimizin musikisinin inkişafında, her zaman büyük ve aktif bir rol oynamıştır Musikiye karşı daima dikkatli ve titiz bir itina göstermiştir. Aynca çeşitli yazılarla ve tenkitlerle. memleketimizin musikisinin çclişmesine yardımda bulunmuştur. Cumhuriyet e daha nice yıllar...» HAYATÎ ASILYAZ1CI CUMHURİYET Gazetesi. CUMHURİYETimizle yaşıttır. Anlamlı bi r yaşıtlık. llkesini yıllardır sürdüren bir günlük olarak, yaşamı ve muhtevasıyle ilericidır. Ne ki, ilericiliği öyle rastlantıya bağlı değildir. Doğru haber. iyi yorum ve eğitici yönleriyle Türk Basın'ı içinde en tutarlı gazetedir. Bugün kültüre değer verme bakımından en ileri uçta olmasının birçok nedenleri olmakla birlikte, siyasal yönü de tartışılmaz nitelikte Atatürk ilkeleriyle aynı doğrultudadır. Bu tutum kurucusunun ve yaşatıcılarının tavırlarmdan geliyor. Öğretıciliği ve eğitıciliğiyle birlikte, sağlıkh haberlerin, dengeli haberlerin ilke edmildiği bir günlüktür. Çok yönlüdür ve düşünce ıfikir) yönü ağır basmaktadır. Siyasal ve toplumsal sorunları tutarlı bir çızgide işler. Abartılı haberlere yer vermez; bu soy abartılı haberleri inandığı ilkeler içerısınde doğruların çizgisinde verir. Cumhuriyet Gazetesinin bir de kuruluşundan bu yana kültüre önem verişi övgüye değer. Ünlü birçok sanatçılarımızın başlangıçta Cumhuriyet Gazetesinde ortaya çıktıklarını görmüşüzdür. Ya da orada tutarhlık kazanmişlardır. Sorumluluğunu taşimayı bildiği gibi. kampını açıkça spçmiştir. îktidarlara göre politikasını düzenlemez. Yöntemi açık seçiktir çünkü. Kültüre ve sanata çok yer verişinin asıl nedenini, geıçekten usta bir yazar olan Sayın Nadır Nadide aramak gerekir. Bu nitelikte bır gazete sahibi, Türk Basınında ılktir. Ünlü ve sanatçı tarafı ağır basan bır başyazardir çünkü. Nitekim, o'nun ağırlıgı ve okuılar üstündeki etkisi, 12 Marttan sonra, arkadaşlariyle birlikte gazeteden aynldığı vakit açıkça görülmüştür. Kollektif bir çalışma ürünü nitelığini fazlasıyla duyuran gazeteye. Sayın Nadir Nadı'ye, yöneticilere. çalışan bütün fikir işçisi arkadaşlarıma, sürekli ve basanlı yıllar dilerim. AYDiy GVJS Bln kendi hpsabıma çok şey borçluyum «Cumhuriyet!>e. Kimin söylediğin: hatırlayamıyac&gım şu anda «İyi bir şey okumak. sevdiğini» biriyle sessiz sedasız yolcukık yapmaya benzer» diyordu bir yazar; Kendimi bildim tileli her sabah yapıyorum bu yolculuğu «Ctıın. tur, .et»le. Bir çeşit tiryakilik bu benim için... Atatürkçü düşüncemin aydmhgında, ken di kendimi tartrrak. denetlemek, değiştirmek tiryaküiği... Istanbul Şehir Operası'nı kurmak üzere Anka^a'dan Istanbuî'a geldiğim zaman «Cumhuriyet)! îdarehanesine gittiğimi ve Başyazarın «Aydın Bey başaracaksınız bu işi. başlayın» dediğini hatırlıyonım şimdi. Binadan çıkarken çok güçlü ordusu olan bir asker gibi görüyordum kendimi. Yalnız bunun için bile çok şey borçluyum «Cumhuriyet»e... Evet, «Cumhuriyet» içinde bir takım haberler. yazılar. fotoğraflar bulunan sayfalardan çok. her sabah yeni baştan inanarak. güvenerek sıktıgım bir dost elidir benim için. ATİLL İLHÂJS Cumhuriyet, kuvayl milliye devrimcılerinin gazetesi olmuştur. 50. yılmda onu değerlendirirken. gözbnünde tutulması gereken nokta, oence budur. Bunun için de. kuvayi millîye devrimcisiyle. Osmanlı toplumunda daha önce belirmiş başka bir devrimci tipıni karşılaştırmak gerekli, hatta zorunludur: İttihat ve Terakki devrimcisini. îttihatçı, devrirai bir cunta ve komita anlayış: içinde riüsünen, Bonaparti^n.fle ti'Enqui'nin sivil darbeciligini özünde kajTiaştıran bir devrimci tipiydi. Mustafa Kemal. daha Selânik yıllarmda bu devrimcüik anlayışına karşı çıkmış. kendi devrimine sıra gelince, bambaşka bir yerden işe başlamıştır. İttihatçı. çabucak aygıta dönüştürdügü merkeziyetçi bir örgütle, hatta gizli bir komita ve fedailerle turanı bile zaptedecegini sanırdı. yanıldı, on yılda imparatorluğu batırdı. Mustafa Kemal daha çok konsey. şura, halk kurulu anlayışına yatkın bir halk devrimcisiydi. bu yüzden de devrimine merkezi bir örgütle değil, kongreleıie başladı, onu kongrelerle geliştirrii. nihayet Meclis'e pekiştirdi. Bu halkla birlik siyasal eylemin silâhlı uzantılan da. uzun süre kongre ve meclislerin komutasında hareket eden halk milisleri olmuştur ki. bu da son derece ilginçtir. Ve İttihatçı ile Müdafaai Hukuk devrimcisi arasındaki temel farkı gösterir. Atatürk devrimciliği, bir cunta ya da komita devrimciliği olan ittihatçılığı aşmış. halkla kaynaşmayı olanaklan oramnda denemiş bir yeni devrimcilik aşamasıdır. Vunus Nadi Beyin Cumhuriyet Gazetesi,, işte bu de%Timciliğin gazetesiydi. Mustafa Kemal 'in deyimiyle. «Yönetimin bütün kademelerinde egemen olacak halk» içir çıkıyor, halkın deviet yönetimine katılabilmesi için yeni bir cumhuriyetç: militan tipini oluşturmaya çahşıyordu. Gazetenin elli yıllık eylemi de. şündi bulıınduğu yer de. benim fikrimce bu perspektiv açısından değerlendirilmelidir. bile Cumhuriyet sayfalannda Kendini hemen ele veriyorsa bu, Cumhuriyet'in bir basın görevlisi olarak elli yıldır sürdürdüğü uzun çalkantılı dönemlerde olunabileceği kadar dürüst çizgiyi belirleyen en iyi ibredir. Bu ibrenin bundan böyle de pek sık titreşim yapmaması düeğiyle... SAMİM KOCAGÖZ 1919 yılında Mustafa Kemal Paşa'nın başlattığı Kurtuluş Savaşı sonunda, Osmanlı Imparatorluğundan Cumhuriyet'in çıkacağını Paşa'nın kendlnden baska kimse bilmiyordu. Hatta, Osmanlı Imparatorluğunun çöküş yıllarında hiç kimsenin hatırına Cumhuriyet gelmiyordu. Bütün gayretler Osmanlı Imparatorluğunu kurtarmak noktasında toplanlyordu. Mustafa Kemal denebüir ki kurulan Cumhuriyet'in tek başına kadrosuydu. Bu büyük başansını devrimlerle yürütürken kendisiyle savaşa katılan arkadaşları bile zaman zaman kendisinden geride kaldılar. Ve yaptığı devrimlere karşı çıktılar. Buna bir örnek verebiliriz: İlk Başbakanlardan Rauf Orbay. Halifeliğin kaldırılacağım Mustafa Kemal söylediği zaman ben bunu yapamam. PaJişahın nanı nimetiyle perverde oldum, Padişaha karşı gelemem diye ayrıldı. Mustafa Kemal böylesine kimsesiz tek başına Cumhuriyeti kurdu, devrimlerini kabul ettirdi. Cumhuriyetimizin 50 yıllık başarılarına Cumhuriyet Gazetesi çok büyük katkılarda bulunmuştur. Böyle 23 cümlede Cumhuriyetimizin tarihi ile yanyana Cumhuriyet Gazetesinin gördüğü büyük görevi anlatmak benim için olriukça zordur. Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşının ilk yıllarında Ankara'da çıkan, Kurtuluş Savaşını bütün yurda ve dünyaya duyurmak ve Mustafa Kemal'in antiemperyalist savaşını saptamak için yayın yaşamına giren Türkiye'nin en önemli gazetelerindendir. Cumhuriyet 50 yıldan beri tarafsız bir tutumla Atatürk'ün «Yurtta Sulh Cihanda Sulh» ilkesine bağlı kalmasını basarmıştır. Cumhuriyet'e bu mutlu gününrfe başarılar dile AMCABEY tîu'er yü7İü. tonton. babacan kaygısız ve olaylan pembe şözUikle seyretmejini seven bir kişidır. Çoğu zaman bır sıkırıiıyı, küçük ve sevimsiz bir nükteyle dağıtmasını bilir. Vücut çizgileri karakterir.e uygundur: Tombul, hatta yuvaıiak bir bedende, neşeli bakışlarla dünyayı seyreden gözler, tatiı yanaklar ve hepsinin üstünde bir melon şapka... Amcabey, olaylara girmez. olayları seyreder. Dar gelirli veya orta halli vatandaşın sağduyusunu yansıtır. Daralan dünyânın sıkıntısını bir nükteyle t}a|ıtıverir. Çoğu zaman eski Yıınan bilgeleri gibi, birisiyle konuşarak, yani diyalogla çözümler sorunları... Tek parti yönetimindeki Türkiyenin ıyi vatandaşıdır, sağduyulu ve hoşgörülü... HALDV1S TA^ER «Cumhuriyet» her rlönemınde agırbaşlı. ölçülü. her konuda söyleyeceği olan b:r gazete olarak tanındı. Cumhuriyet'in kurucusu Yunus Nadi Bey, Atatürk iktidanm tutar, destekler. Kem.alizm'in düşmanları ile boğuşurdu. Amma. bir gazetenin asıl değeri, iktidarı desteklediği zaman değil. akıntıya karşı gittiğı, mugalâtalara karşı ve demagoji'ye karşı sağ duyunun. büimin. gerçeğin savunuculuğunu >aptığı zaman daha çok ortaya çıkıyor. Ben son dönem Cumhuriyet'i. bundan ötürü daha çok tutuyor ve beğeniyorum.» AHMET ARİF «Ülkemizde bir gazetenin kendi adına jâyık olması yayınm: dürüstçe halkı aldatmadan sürdürmesi öyle kolay ve sık eörülen bir olgu değildir. Cumhuriyefin yayın hayatındaki başansını bu olguda aramak gerekir. Gazetenizi 25 yıldır sürekli okurum, sadece son Sıkıyönetim döneminde bir süre her okuyucu gibi ben de gazetedeki değişik davranıştan üzüntii duydum. Ama, bu da gene Cumhuriyet için yararlı bir deneme bir ders olmuştur. Yürekten saygı duyduğum Başyazar Sayın Nadir Nadi'den en genç muhabir arkadaşa kadar bütün yazı ailesini kutlarım.» MEHMET H. DOĞAN Cumhuriyet yönetimi ile Cumhuriyet Gazetesi'nin 50. kuruluş yıldönümlerının bırıbırine çok yakın zamanda kutlanıyor olması hiç de raslantı değildir. İmparatorluğun feodal düieni yıkılıp, batılı emperyalistlere karşı veri len Kurtuluş Savaşı sonucunda Cumhuriyet yönetiminin kurulmasında, sosjal sinıflar ve tabakalar arası birleştirici, düzenleyici, öncü rolü çok büyük olan asker sivil Türk aydını, kendi genç basınını da kurmak zorunda idi. Cumhuriyet bu basmın öncülerindendir. YUlardır herkesçe bilinen bir gerçek: Cumhuriyet aydının gazetesidir. Sorunları geniş tabakaların değil, yönetimde rolü ve ağırlığı büyük olan bu aydm tabakanın anlayışı ve yönelimi doğrultusunda koyar. Ancak, şu ya da bu olay hakkında ne diyor, nasıl bir davranış takınıyor Cumhuriyet GazetP<=i? Yurt içinde ve yurt dışmda bir merak konusu olmuştur bu, çoğu ksz. 50 yıl içinde geniş kitlelerin değilse bile politık etkısı yoğıin bir okur yazar aydın sınıfının oluşturulmasmda, yetiştirilmesinde katkısı büyük olmuştur Cumhuriyet Gazetesi'nin. Bu etki Te katkı, toplumsal, ekonomık, politik mücadelede bu aydın tabakasının ileriden yana yol gösterici ve aydırüatıcı tutumu devam ettiğı sürece artacaktir. AHMET KÜFLÜ Milletleri simgeleyen isimler vardır: Cumhuriyet Türk basın tarihinin en uzun ömürlü ve aydınlar arasında en etkili forumu olmuştur. Yüzyılının ikinci bölümünde kendisinden beklenilen şudur: «Sanat, genel kültür, edebiyat. siyasi tanh ve ilimlerde yerli meselelerimizi evrensel boyutlara gbtürmek. Bunun için gerekli inceleme ve araştırmaları gerçekleştirmek ve bunda da öncü bir rol oynayarak tek boyutlu aydınımıza, halk kitlemize yeni yeni ufuklar açmak.» NECATİ CVMALlCUMHURİYET, yarım yüzyıllık yayim hayatında. Yeni Türkiye Cumhuriyetinin temel ilkelerine sahip çıkarak, tam anlamıyle adının gazetesi olmuştur. Bağımsızlığımızın, ulusal onurumuzun korunması, dinsel bir toplumdan ulus olmaya geçişimız, çağdaş bir toplum, layık bir deviet yaratmak, batılılaşmak çabalarımız, Cumhuriyet sütunlarında inançlı saNunucular bulmuştur. Bu elli yıl iç'nde toplumumuzun bazı bazı saplandığı bunalım dönemlerinde bağlı olduğu ilkeleri yasatarak Cumhuriyet okuyucularının ileriye dönük umutlarımn sığınağı olmuş, toplumumuzun ve ni atılımlara giriştiği olumlu dönemlerde ise bu atıhmlann sevincini açıkça sütunlarında yansıtrnıştır. Oldukça eskj bir okuyucusu olarak, Cumhuriyet'in, günlük yaşayışimda her sabah bu türlü acılarımı sevinçlerimi paylaştığım özel bir yeri vardır. SEVGİ SOYSAL «Cumhuriyet çocuğuyuz, hem de Ankara'da büyümüş bürokrat çocuğu. Cumhuriyet Gazetesindeki fıkralar, makaleler, yıllarca aile ve ahbap sohbetlerimizin ana konulanndan biri oldu. Cumhuriyet Gazetesi'nin cümhuriyetçi bürokrat okuyucularınm bir bölümü ise, elli yılın sonlanna doğru, bu gazeteye olan baglılıklarını bozup O'nu evlerine ve bürolarına sokmamayı vatan, millet borcu saydılar. Cumhuriyet Gazetesi de yığmlarla arasına giren bu zevatın ardından yas tutmadı. yeni ve halka daha yakın cumhuriyetçi okurlar edindi. Cumhuriyet düşmanlarını çatlatacak daha nice elli yıllara» SVAT TAŞER ABDÜLCANBAZ Olağanüstü bir güce fahip gibi görünen. ama gücünden çok akhyle yaşayan billnçli bir kişidlr. Çizgileri yuvarlak değil, sert ve düzdür. Zaman ve mekân dinlemeden çıkar serüvenlerine .. Yalnız değildir. Eşi, çocuğu, arkadaşları, dostları ve düşmanları vardır kıyasıya... Çatışmaların, çelıçmelerin, kavgalarm insanıdır. Haksızhklara karşı rfirenır. dikilir. Karşıdevrimciierle sürekli mücadeleyi sürdürür. Insancıldır, toplumcudur, devrimcidir her yerde ve zamanda. . Konuşmakla yetinmez, eylemle tamamlar bitirir işini. Evreni kapsayan bir niteliği vardır; ilkelerin, amaçların, özlemlerin olağanüstü «imgesidir Abdülcanbaz... Cumhuriyet Gazetesini oldum olası Atatürk ve Cumhuriyet ilkelerıne sıkı sıkıya bağlı, sapmasız bir yör.de izler dururum. Cumhuriyet Gazetesi bence yurdumuzdakı gazeteler içinde fikir ve sanat konularındakı dürüstlüğü ile de başta gelmektedir. Cumhuriyet Gazetesi doğru sözlü. güvenilir bir yayın orgam olmak niteliğinin yanısıra öbür yayın organlarımn yaptığı gibi sansasyonel haberlere yüz vermemesi ile de ayrıca güvenilir bir kişiliğe sahiptir. Cumhuriyet Gazetesi ile Cumhuriyetimizin yaşları gibi işleri de birbirine denk düşüyor bence. Cumhuriyetimizi 50 yaşına lâyık bir sekilde kutlamarfığımız için de üzgünüm. Dılerim ki gelecek ikinci 50. yıllnda yani 100. yılında Cumhuriyetimizi hatasız bir şekilde kutlayabilelim. Türkiye Cumhuriyeti ve Cumhuriyet Gazetesi, Cumhuriyet neslinin dayancalarıdır. Insanlarda aradığımız dürüstlüğü gazetelerde de aramak hakkımızdır. Bi zim toplum gazete yazıyor der, başka bir şey demez. Şu halde gazetenin sorumluluğu anlaşıhyor. GÜNAY AKARSU TURGUT PIRA Cumhuriyet Gazetesi, Cumhuriyetimizin 50. yılmda yararlı ne yapıldıysa katkısı olan, olumlu her girişimi d'estekleyen yayın organıdır. Cumhuriyetimizin 50 yıllık süreci ıçinde yapılan en büyük girişimler devrimlerdir. Cumhuriyet Gazetesinin yapılan tüm devrimlerrieki paynı VP katkısını inkâr etmek olanaksızdır. Okuyup yazmaya başladığım günden beri yani kırkbeş yıldır Cumhuriyet'in devamlı izleyicisiyim. Cumhuriyet Gazetesi 50 yıllık yayın yaşamında gericıligin karşısında zaman zaman yalnız kalmıştır. Onun için de toplumumuzun ilerl gitmesini ve güçlenmesini isteyenlerin umudu lmuştur. Bir Cumhuriyet ile bir gazetenin kuruluş tarihlerinin böylesine j'akın olması tek başına da olsa önemli bir durum sayılabilir. Ama bir de her iki kurumun eskiye ve günümüze oranla yenilikçi ve ileriye dönük niteliklerini düşünürsek bu artık bir rastlantı olmaktan çıkar. Türkiye Cumhuriyetinin ileriye cfönüklüğü. Cumhuriyet Gazetesine de yansımıştır. öte yandan Cumhuriyet Gazetesinin ilerici niteliği okuyucusunun dolayısıyle Türk kamuoyunun oluşumunda hiç kuşkusuz önemli bir etkendir. Bir gazete ile okuyucusu arasındaki dialektik ilişki bu durumda somutlaşmıştır desek yerindedir. Ve burada Cumhuriyet Gazetesinin etkisi okuyucusunun sayısal sınırını çoktan aşmış, başlı başına bir güç olmuştur. Bundan dolayı da Cumhuriyet Gazetesinin her gün biraz daha ileriye yönelik bir çaba göstermesini istemek hakkmı kazaruyoruz. ÇETİN KÖROĞLU Türkiye Cumhuriyetinin 50. yılında Cumhuriyetin temel ilkelerine lâyik ve halkçı idare prensiplerine sarfık Cumhuriyet Gazetesinin de Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte 50. yılını idrak etmesi gerek hür Türk ba3inı, gerek yurt aydınları için sevinilecek bir olaydır. Türk basınının en eski ve en değerll organlarından biri olan Cumhuriyet, yarım asırlık ömrü içinde yozlaşmamış, ağırbaşllhgı ve ciddiyetinin yanısıra hiçbir devirde memleket menfaatlerinin dışında hiçbir menfaate kul olmayarak sesini duyurmuştur. Ayrıca Cumhuriyet gerek okuyucusu gerekse çalışmaları için bir ekol olmuş, eğitim görevini yapmış ender basın organiarındandır. Nice 50 yıllara.