Katalog

Cumhuriyet CUMHURİYET 50. YILINI DOLDURDU Gazetenız Cumhurıyet, Turk fıkır gazetecüığınde 50 yıllık hızmet suresıru bugun doldurmaktadır İlk sayısı 7 Mayıs 1924' te yayınlanan Cumhunyet, adını ald,ığı Turkıye Cumlıunyetı ıle aynı yasta olmanın ve butun yayın hayatı ıçınde aynı ulku ve ükelerı paylasmanın kıvancını duymaktadır. Cumhunyet'm kuruluşundan bu yana ana ılkeGAZETEMİZİN KURLCUSU YUXUS NADI Yunus Nadi TURGUT ETINGÜ CUMHURİYET GAZETESfnın 50 Kurulus Yılını kutladığı şu sıra O nun ılk ve buyuk Başyazarı YUNLS NADlden soz etmemeıc mumkun mu' Curnhunvet Gazetesı demek çoğunlukld Yunus Nadı demek degıl nu'' Çunku Yunus Nadı oylesme doldurmus kı gazeteyı, O ndan söz etmenın bır bakıma Yunus Nadıyı anlatmanın geregıne ınandırır msanı Yunus hadı'yı anlamak ve anlatabılmek, çozunu hem kolay, hem guç oır problem nıtelığındedır Kolayd r çunku Ydnus Vadı o gunlenn geçerlı olan ağdalı dıl kurallanna uygun fakat vıne de toplum ıçınae açıkl.ğı yansıtan b'r yazı duzenıncîbdır Okuvanların HK.1I dolar gozu dojar Üstehk Yunus Nadıde gerçpk «Kultur» bır hazımsızlık halınde karşımıza çıkmaz Tam tsrsı. ovlesıne oluşmuş gorunur kı daha 75 jıl oncesnın Fransız Dılı ve Kulturune bıle butunlugu ıle gırmış oldugnnu anlamakta gecıkmeyız Ovsa, o sıra 20 îaşlannda gencecık bır jazarclır1 ~ Guçıuf, çunxu etı azıııcutn .J'»IÖ!*»I yıl~ hk bır geçmışın derınlıklerıre ınmek O iur. ılk yazılarını yavımlaaıgı Malumat Derfisı nın savfalannı dıkkatle tara>ıp, gozden geçırmege bağlıdır Bılırsımz kışının, bır sanat dalında eleştırıye geçebılrresı ıçın, o dalda gereklı bılgı kadar, tum ınceleme, kıjaslama ve ozeılıkl» kesın bır vargıya varmadan onc°, konularmın gereklı nedenler nı bırer bırer saptaması bov lece de açık varmeden olumlu bır senteze \arabılmesı zorunluaur îşt= Yunus Nadının ılk v&nlanm bu kerte bır olgunluk'a ılk k°z bır Fransız vazarının 'Le Roman dune Honnete Femme) adındakı vapıtının bır guzelce eleştınsınde rastlı>oruz Hem de jazarına yoljoraam gostererek' O nun kalemı Kulturun oylesıne temel tuttuğu bır anlam yapısından uzanır S nra karakter.nm gerektığuıce kuskusuz korkusuz olarak duşuncelerını, bır hız makınası cıbı harekete geçırır ve sayfalar savfalar dolusu vazı turu o kalemden çıkıp kalıph»*arak gazetedekı sutunlarma aktanlır dum Bana gore doga bır bılınmezhklerle dolu \e çe\rıK bır e\ren olarak gorunujormı' Sankı okursam. bu bılınmezlıklerm ne olduklarını ofrenecektım Aılemle aramızdakı bu anlaşmazlıgı bulabüdıgım beş on mecıdıye harçlık ıle kendı kendıme ve tabıı hıç kımsese haber \ermeks zın b r gun Istanbula kaçarak çozumledım Fakat ne var kı vakıtsız gelmışım Meisım yaz sanırım temmuz a\ı ıdı Hıç bır okula gırecek zaman degıldı Harbıjeye gırebılmek ıçın boşuna ugraştım Te«rar aıle yanina dondum Bıl m ve ogrenım aşkrvla bır çencın atıldığı bu seruven o donenı CezavTr Bahn Set'd Vansi olan Abıdın Paşanın dıkka'ını ç^kmış ve merhum sahsen durumun»a el atarak benı oglu Ra^ıh Bey merhum :1e yıne Istanbula gonderdı Ve o gunku adıvla Mektebı Sultanı . Galatasarav Lısesı je kavdettırdı Orada ve Mektebı Hukukda okudum lennden odun vermeden karşın Cumhunyet'm ya Bu donem aynı zamanda dunyanm ve ulkenın bu n m yuzyıllık bır yaşama Cumhurıyetın, ozel yaşatun olaylannı ve fıkır ulaşmasındakı baslıca et mındakı en mutlu yıllar oluşumlannı yansıtabıl ken «Ataturk mıllıyetçısı, olmuştur. rae gorevınde başanya uAtaturk devnmcısı ve A1938'den sonrakı donem. laşabılmesmde, çalışan taturk ılkelerının en ozlardan cok okuyuculan gun savunucusu» olarak de ıse çabalarını zaman zaman zor kosullar altmkalaMlmesıdır nm payı bulunmaktadır 50 yıllık yaşamının K da surdurmek zorunda Cumhurıyet butun yayın aayatı boyunca bu oluşu yılı buyuk kurtarıcı Ata kalan Cumhurıyet, ana ılkelermden ayrılmadan mu gozonunde bulundur turk'ün onderlığınde ger yerıne getırmıştır. muş ve tıtızlıkle savun mış olan Cumhunyet'm Gazetemızm kurucusu muştur bu donemı devrım atüımla ustadımız Yunus Nadı ve Zaman zaman çesıtlı rını savunmak ve genıs ılk donemde gorev alan ekonomık ve sıyasal en halk yığınlarına mal et arkadaşlanmız ve ağabeygellerle karşılaşmasına me çabası ıle geçmıştır. lenmızden hemen hepsı aramızdan aynlmışlardır Ikıncı kuşak ıse hemen hemen emeklı olma cağına gelmıstır Cumhurıyetı, Cumhurıyet olarak yayınlama gorevı bugun ucuncu kuşagın uzerındedır. Kusaklar bundan boyle de bııbırını ızleyecek ve Cumhurıyet ulkemızde gerçek demokrasu i ılkelerını savunmak uğı una yuklendığı gorevi ılk gunun heyecanı ıle basarma çabalannı odun vermeden suıdurecektır. İtk sayımız 1924 • ,*, • Yeni harfJere geçiş 1928 İMHI^' < r *• LT*' 1 ^ " Türk Mattmat Kavahnda l«Hh> bfafOn: IKânunuevel928 Bıımlun kn knnyrulun mptanjı ljk ( a r da uıptanuruk i'« i'rıttı gtrmyc Inrar nrıt r JU.l.j~J1 j .';.<&.* „ "' r*?}ld J* 1 ^ % 1. . 1 +**..+ . " " ^ . . » » , . »S «,».. * ri J ^ M İLV > yı ^"« .. lopı;ru(rc< •*• * t s "" i.* " ^ ~ • ILK GAZETEM "•'• ^ljj *r. '!*£ v 'r,Tsl " ^ " " " : '. „ rrrtct.t ,7* . f.•\* ~/#'«' 7zj? • '*• ~l ^ *^ lakrırı su ( KuLkeıcak m • YAŞAMANIN ÖYKÜSU Kendısıyle vapılan ılk roportaıda (Resimlı T>erşembe W26) >aşam oykusunu şo>lece O7etlemektedır « Mjnteşe Ilının Fethıve Ilçesınde geçımını ekım ışlennden aldjğı urunlerle Plde eden bır aılenın çocuğuyum Ikı kez Hacı olan babam okumuş olmaktan <,ok akıll' bır adamdı Ama donemının uvarınca gençlıgındc Mol'a Camıı, Mantık'ı geçmış. Fılah ve Tefsır e şoyle bır goz atmış olma bakımından hemen her kışı ne sıkümadan \e kendısmı sajdıracak kerte korıuşabılırdı Baska vonden de sanırım ışlerırun gerektırdıgı ıçın olacak Devletın yayınladığı kanunları ıncelemeden de kendını uzak tutmamış Bu jonden de zırnn yapısına bır çeşıt bılım de eklemış bulunuvorau Çoğunluğu «Ortaklık» ve çok azı da «Başkalık» kendımızın olmak uzere bıçtınlen tarlalarımızm verımı, sajiları oldukça çok aılemızın bellı başh geçımım saglardı Topraga baglı aılenın başlıca ozellığını de bovlece ekım ışlerı tamamlardı Toprak Kanunu'nu çok ı v bılen babam «Gerçek Tapu Senedı sapan dır » derdı Aıle ocağınaan çok erken ajrılmış olmakla beraber, topraga \e ekım ıslerme sevgım bu aıle geleneğınden ol«a gerek daşla ılkın el jarması sonra şapografla Tdb ı çocuk oyuncagı fakat o zaman bıze sorarsnnı/ olgun bır gazete çıkarau HiKu^a gırdıgım zaman ıse basın a gecerek fulen gazetecıl k hajatına baslamış oldum Ilk vazdıgim jazı (Ed"bı>atta Sefahat) başlığım taşıvan uç doıt vazıdır Bunlarda zuJum ve baskı ıle çarpısmajan o gunlerm edebıv atçüarına Tabıı kapalı fakat çok sert bır dılle . soz atıvor har ta saldınvordum Meslek havatım <<rtık belırçınleşmış çıbıvdı Yalrız kendı aKimmda bır ogrenım vasantısı karakterıme 1uvmuvordu Hem ogrenmelı hem de 'arns'nah dım Tum jaşantı boyunca en ıyı tartışma alanı ıse an cas topluma soz edecek olan basın a'anı olabılırdı Abdulhamıd ın casus kuruluşundan ıharet ıdaresı bır gun bızı bu mevdandan aldı, ce?aevıne mahkemeve vıne ce?aevıne vıne cezaevıne en sonunda da Mıdıllı Kalesı ne kadar da surdu Bız uç vıl agir hapıs kaldıktan sonradır k' Meşrutıyet ılan edıldı de Istanbul a donebıldık O donuşle de gazetec lıge kavuştum O gun bugun ga^etecıjım Ara verde onvedı vnldanberı mıllenekıll gra de var Fakat vıne de asıl meslek vasantım »azetecılıkfr JÇ * * ^* 7'^X5tl. * *"'• ** * ~ ^ > • * *rf • •> • ^ * • ^ * * " V «** : . " . " . ' . • : ^ * *>•• < J a «• v ^,» vzl **^ «: fİJT'.^S• t •** ^ * f«»•' **~.**J » •*• J • , •*** « • j» •* **••• >»,» ,. • / > ** * •/• ^ >"T*,* ' :r ..»^ f ,•*. *» *. , „ . * . , ^./^ ı.tSL*. ' *~ ~~ " * •• / ^ «•>/ V *• « /**•* i <. • «•>./> "**" * ISZ^' * • ' • 1 * / » ^ ^ Vı «*«rf / S*S.J~+~ » v L. X. •»^^^^ • » ^ • 1 ••!••• ^ J | 1 • CEKILEN BINBIR CILE DE OLSA MESLEĞIMDEN MEM\UNU>I Yazar olarak kalmaktan çok memnunum Bınbır belasını gormekle beraber ondan dert vanaıgımı bır an olsun hatırlamıvorum Ora da hak bıldıgım ve gerçek savdış'm hersevı butun bır ıçtenlıkle ve çekımser olmaksızın savundıım Basan sağlıvabılmışsem bunun ıçtenlıkten gayrı bır gızlı vonu voktur Gaze telerımı çok sevdım ve çok da severım Ama bu sevgı onları daıma memleketm malı sav maktan oteye geçmemıştır GazetejT ulusa aıt bır kuruluş gıbı sayma duşuncesı ben de san kı bır temel dusunceydı Ve gazetecılık yo lundan kazanılmış her başan bu duygu ve kanıvı kuv^etlendırmıs oluvordu Bunun ne denı de açıktır Çunku gazetecının başarısı ancak kazandığı halk 05una daj'anabılır Ug runda çok çaba harcadığımız dusunce galıa geldığı zaman o konu artık bıtmıştır Yenı sme bakalım o zaman hemen goruruz kı j a pılacak daha ona benzer veja benzemez ne ler vardır neler' Gerçek gazetecı vorulmak bılmez, sankı bır makmadır Kırılmak şovle dursun egıl mez ve bukulmez bır karakterdedır Duşunce uğnmda ıse, kışısel çıkardan uzak \e feda karlık bekleyen bır meslektır Ben bovlevım demek ıstemıvorum Ama gerçek gazetecılıgın bu oldugunu sezınledığım kanısmdavım Araç ve gereçten vana, soze tabıı gerek vok O ko şullar da jerınde olursa, kalemın ve savfanın sırasında en ağır ve en guçlu sılahîar kadar etkılı olacagına hıç kusku kalmaz » Buvulr Kurucu ve Basvazar merhum Yu nus Nadı ıle yapılmış roportaj burada bıter < • / ^ «' . ^* # > • « 1. .. *fe • ^ r • . , . •. ***. * .u. .,, , ~ "•*•»«« •« •*, > • <l * Gustav Adolf Sonnenhol Fcderal Almanya Cu mhurivetı Buyukelçisi) «Ber şahsen Cumnunvet Gazete^ının kuruluşu ıle bınık'e Kemalıst Tur» kıjede modern anlamaakı »azeteeılıgın de dogmu^ oldugu Kanısmaayım Turkıje kurtulu* «ava^ını ?aîerle sonuçlandırmış'ı ^nadolu kurtulmuş ve kahraman onaerı ve uzak goruşlu devlet addinı Gazı Mustafa Kemal, ^ur^ıve Cumhunve'inı kurmu^tu Cu j'enı devrı Kemalıst ıntılalın getırdıgı ' erulıklerı bunlara Vd^aşır b^r şekJde ızah ve ıîade edebılmes ırın olanalılı bır gazetecı ve voıumcuva htıvaç \aıaı Turk devleunın onderı Yur.us Nadının kışıli"inde ıste ou adami buimus oldu Atatuık un sadık bır mesaı arkadaşı olan Yunus Nadı 7 Mavıs 1^24 de I=tanbul da, adını KEmahst reıımın sımgesı olan «Cunıhunvet»ten almış gunlu^ bır gazete çıkarmaga basladı Kanımca bu gazeta Turkıje rieKi gazetecılıgın yol şosterıcı>=ı olmuştar Bu gazete Kemahzmn getırüıklerı r ıçın mu cadele etmı^tır ve *nacadeleMm el an suraurmektedır Bunaan av n olarak gene bu gazete ulkedekı dığer onemlı gazeteler ıle bırhkte gundeliK konuları ılmı b r cıddıjet ıçınde ışleyen ve hakıkat ve adalet ıçın Turk okuvucusuna olajların ıç yuzunu veren venı bır gazetecı kuşagı jetıştırnıış buJunmaktadır Gazeteje ve buıun mensuplarma 10 kurulas \ıldonumlerı dolayısıyla Turk ulusunun vararına daha uzon yıllaı başaruı çaiişmdlar dılenm » K. R. Narayanan (Hindistan Bmukelçisı) • Ozgur bır toplumda bır gazete halkın sesıdır ve avnı zamarda da ha'kın polıtiK eğıtımı ıçın bır araçtu «Cumhurıyet>ın demoKratık Turk Itopuiıunda ou rolu nasıl doldurduğunu havranlıkıa ızledım «Coınhurıvet»ın tenısıi ettıgı demokrası ve sosjal adalet ıdeallerı Hindistan da b nn\ <rın de çoi onemlı olan ıdeallerdır \ e gene bu ıuealler, ulkelerımızı dostlu^ ıç'rae Dag. lavan ortak vorüerdır Bu gazetemn enincı yıl donumunde aize Kaıpten ^elen tebnklerımı sunar, ılerısi ıçm en ıyı basanlar dılerını» Osten Lundborg (Isveç Buyukelçisi) «Maalesef kıvmetlı gazetenızı kendı dılınden okuyamıjoruTi Bununla beraber yavmlannızı.'1 yabancı dıllerden ozetlerını muntazamaT ınceiiy«jrur \ardığım sonuç, gazetenızın guverulır ve kamuoyunda soz »ah bı o'dugu vs genış ve dogru haber alma kaynaklanna sahıp bulundugu merkezmdedır Gazetenızın 5u jıldonumunu kutladıgınız su sırada bu kadar uzur bır zaman Turk mılletıne onemlı hızmetler^e bulunmuş olmani/ neaeniyle tebnklerımı ve gelecek ıçın en ıvı dıleklerımı ıfade etmek ısterım Turk halkına ve bız mısafırlennıze yuksek nıtelık ve sevıyedek^ buyux luzmetierınızm aevam edecegıne ınaruyorum » •• • EN BÜYÜK ETKİ ANNE VE BABAMDAN GELDI A«ıl oğrenımımı Rodos ta (Medree SuI n m a n n e ) adını ta«ı\an bır okulda \ aptım Adı «Medre«e» olan bu kurulu^un gerçek vonu «Okul»dur Onu Ahmet Mıthat Efendı ve arkadaşla rı, orada surgunken kuımuşlar O donenı Ro dos halkı da «Okul»a karsı nefretle bakacak kaJar cahıl olduğundan kuruoular, halkın karsı çıkıslarını kırmak ıçın okula «Medre • e adını vermek zorunluguiu =» duvmuslar Ilk oğrencılerı guçlukle toparlanabılen bu o kul, surgunler elınde bulundugu sıralarda ol dugu kadar, «onradan da n ı ellere duştukçe çok olumlu bılgı % erıcı kurulus kertesınde kalmışt r Bu bır tek okulun bıle belırh bır çev re ıçınde o\na\ abUeeeğı guçlu rolun erv belırgın orneklerını ben, o okulda gormu «umdur Şımdı kullandığım dılın esası bu okuldan gelmedır Okulun, surgunlerce kurulmuş olmasınm bır etkısı varraı'Bılemem ama biz orada oğrenımın sorüarında ıken Abdulhamıd ın baskı ıdaresıyle çarpışan Jon Turklerın çabaları bıze kadar gelmıştı Avrupa'dakı vavmılar, Rodos a sokuıarak, gızlıce dağıtılıyordu Abdulhamıd ıdarefiyle çekışmenın başlangıcı oradandir Roger Vaurs (Fransa Buyukelçisi) «Cjmhurıye* haberler nın değeıı 5orumlannın uvgunluğu ve ebedi ıçerlgı vuzunden uluslararası bır une sahıptır Bır ^urüuk gazete ıç^n ellı jıllık vavm havatı parlak bîşarısmın kanıtıdır Yunus Nadı tarafmdan 7 Mayıs l"24de kurulmuş oıan bu gazetemn onunde uzun ve parlak bır gelecek oıauguna ınanmaktavım Gazetenm yonetıcsı Bav Nadır Nadı ıle butun Cumnurıvet ekıbıne, tebnklerımı ve ıçten vı dıleklenmı sunarım » • 50 YILLIK BİR YAŞA^I OZETİ. Bı «Gazete» bır butunleşme sonucu dur KoDektıf bır çaba, bırkaç sayfada de gerlendınlebüjr Ama tum çabalan gerektıre cek araç ve gereçlerı bır çatı altmda topla mak kadar onu ışletmeve sokmak ve j'onet mek vıne de basta gelenlenn kışılıkiennde belırgınlesıı Işte buvuk Kurucu ve Ba^yazar Yunus Xadı bu gazetenın başta gelen bu denlı kı sısıydı O kurdu O yon verdı, O hızlandırdı Hem de degışmeden, gıttıkçe buyuven, yuce len bır ışık kavnağı tutumunda Bır savaşı yalnız sılah çeşıdı ve ınsan guç len zafere enştırmez Bazen zorlu bır kalem de oylesme etlahdır Onun ıçmdır kı Ulusal Savasın Yunus Nadı'sı ce zafere ulasılma çabasmda kaJernıyle katüanlann şereflı oncu lenndendı Şımdı onumuzde 50 yıl oteden gelen CUM HURIYKT GAZETESI var Onun, başlangı cından sonrakı oluşumu, toplumun vargı a\ rılığmda, benımsedığı ılkelerle vaşamını suduruyor Bu o demektır kı CUMHURİYET GAZETESI'nde büyük Kurucu ve Başyazar YUNUS NADI'nm ruhu olmemıs ustelık aa ha da guç kazanarak yaşamını surdurmekte dır . r Cemşid Garib (Iran Buyukelçisi) «Dost ve kardeş Turkıve C jmhurıvetımn S v lımn hemei ardndan deO ğerlı cCumhurıvet» ın 50 ya=ını kutiamak ozel bır ınana taşıdıeı sıD bu gazetenın 30 yıllık bır oMıru olar?k b?na kıvanç vermektedır üuıus* bu ha bercılık prensıbını uygularken bıldıgım butun zorlu.lara ragmpn cıddı b»r fıkır gazetesı olma nıtelıgını her zaman ıçın koruyabılen «Cumhunvetne nıce basanlar dıler, gereklılıgı hcrgun bıraz daha ortaya çıkan Iran Turk dos lugunun gelıştırılmesı ve k'tlelere maledılmesmde vapıcı ve gerçekçı bır tutum ıçınde hızmete devam etmesını candan tmennı ederım » Sir Horace Phillips (Ingılız Buyukelçisi) «Kuruluşundan bu •vana Cumhurıvet Gazetesı dış haberlere geniş bır şptılde >er verm°sı dolayısıvla Turk ba c m hayatınm Darlak ve canlı bır bolumunu teşkıl etmekfedır Yayınlcjıışınuı o jı'dorunnu munasebetıyle gazetemzı kutlar başarılar O dılenm » Altaf A. Shakh (Pakistan Buyukelçisi) •Turkıve Cumhurıyetı'nın buyuk gazetesı Cumnunyetı 50 vıldonumünde candan kutlarım Cumhurıvet Gazet°s nın kurdugu «Namuslu gazetecıhk» ku a ' dunyarua her vanındakı gazeteler tarafmdan ızlenmesı gereken bır 'İKedır Cumhurıyet Gazetesniji «avundugu 'Halkın sonetımı ılkes.» bugun tum Pakıstanlılar tarafından ıçtenlıkle desteklenmektedır Çunku uun sıkıntı vıîlarından sonra Pakıstanlılar da «Halkın vönetım • dusunu SPJce lerdjr Bu soylu kavramd ınsnan \e onu savunan her kuıuluş ^dvgıy • OKUMA ISTEĞİ ILE ATILDIĞIM ÎLK SERUVEN Rodos donuşu aılem, oğrenımımın bu derecesmı veterlı bularak, tıcaret ışlerıne geç meklığımı ıstıvor ve bunda dırenıyorlardı Ben de ıse, bır bılım aşkı uvanmıştı Oğrenımımı Istanbulda ızlemek \e batırmek ıstıvordum O sıra, bu 3tegımde hıçbır meslek kavgısı yoktu Sadece oğrenmek ıçın okumak ıstıyor Dr. Mahmoud Al Daoud (Irak Buyukelçisi) • Cumhurıyet Gazetesnın t vıldonumu munasebet'jle gazetemn enteı >ı lettüel gorunumunu ve Turloye ıle Irak Cumhunvetı ve Arap dunyası ara•^ındokı ılışkılerın gelışmesındekı vapıcı rolu mîmnunıjetle ızleaığ mı belırtmek ıstenm Bu mustesna gazeteje daha nıce başarılı jıllar dılerim »