Katalog

6 haftamn konusması Dışişleri ile basın arasında 3 yıllık köprü: Nazmi Akıman StYASET 84 Bazı bilgiler bir süre açıklanmaz A NKARA Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Nazmi Akıman önümüzdeki günlerde yeni görevine başlamak üzere A tina 'ya gidiyor. Geride bıraktığımız üç yıl boyunca ' 'Dışişleri Sözcüsü"sıfatıyla gazetelerin hemen hemen hergün süreklimisafiri olan Akıman, basına nasıl bakıyor? Sözcülük görevini nasıl değerlendiriyor? Dışişleri Basın ilişkileri hakkında ne düşünüyor? AKIMAN Parlak, ama, çok parlak bulduğumu söyleyemem. Şimdi bakın, geçen üç sene zarfında 220 dolayında toplantı yaptık basmla. Bu süre zarfında benim verdiğim haber adcdi ile çıkan haber adedi arasında büyük fark vardır. Çıkan haber her zaman bizim verdiklerimizden daha azdır. Bu duruma yol açan birinci neden haber değeri, ikinci neden ise ilgi ve gazetelerin tutumu meselesidir. Türk basınının genelde dışbasın ağırlıklı bir basın olmadığı çok açıktır. Basının verdiginiz bilgileri yeterince kullanmadığındun yakındınız. Buna karşılık basın da sizden hep istedigi kadar bilgi alamadığı, yöneltilen sorulara yeterince doyurucu yanıtlar alamadıgından yakındı. AKIMAN Dışişleri Bakanlığı Sözcülüğü benim anladtğım kadarıyla Türk basının öğrenmek istedigi, bilmek istedigi sorularıki ancak bunu elde edebildiği zaman kamu yönlendirmesini yapabilecektirmümkün olan ölçüde karşılamaktır. Böyle deyişimin sebebi, bazı bilgiler vardır ki, sonsuza kadara demek istemiyorum, ama belirli bir zaman dilimi içinde, (Bu bazen bir seneyi de geçer, iki seneyi de geçer), açıklaması uygun görülmeyebilir. Bu yüzden o noktada cevapta ııoksan kahnmış olabilir. Bir kısmının ('a hemen o sırada açıklanmaması daha uygun görülmüştür. O nedenle de gene cevapsız SEDAT ERGtN Atina BUyiikelçiligi'ne atanmanızdan öncc üç yıl süreyle ınerkezde Dışişleri Bakanlıgı Sözculugu gorevini yuruttünuz. Geride kalan üç yıla baktığınızda ne göriiyorsunuz? AKIMAN Hem yaptığım işin, hem Türk dış politikasının, hem sizlerle olan temaslarımın aşağı ve yukarı doğrultularda büyük farklıhklar arz etmese dahi, çok küçük farklar, nüanslar, iniş çıkışlar gösterdiğini görüyorum. Bu görevin meslek açısından bana çok faydaları oldu. Şöyle ki, her şeyin içine girmek icap etti. Bakanhkta herkes belirli bir konu üzerinde ilıtisas sahibi olur. Diğer konular üzerinde aynı şekilde derinlemesine gitmesine imkân yoktur. Çünkü hem buna zamanı müsait değildir, hem de kendisinden istenen bu değildir. Hulbuki söıcünün burada özel bir durumu var. Sözcünün neyi söylemeyeceğini bilmesi için her şeyin gerçeğini iyi bilmesi lazım. Gcrçeği iyi bilccek ki, neyi söyleyip, neyi söylemeyeceğini kendisi tefrik edebilsin ve bunu yansıtırken ona göre bu bilgileri iyi kullanabilsin. Bu itibarla, sözeünün her yerde her işi bilen bir adam olması gerckır. Diplomal olarak gazetecilerle temas clmek nastl bir şey? AKIMAN Çok zevkli bir şey. Çunkü benee her gazetecinin bir diplomat tarafının olması lazım. Her diplomatın da bir gazeteci tarafı olması lazım. Türk basınının dış politika haberciligini nasıl buldıınıız? AKIMAN Tabii herkes bir değil. Bir kerc dış politika yazarı olmak için behemahal bir yabancı dil bilmek İazımdır. Çunkü dış politika habcrciliği ne sözcünün açıklamalarını takip etmekle olur, ne de şuradan buradan gelecek haberleri okumakla olur. Kendinizin bir fikir sahibi olabilmeniz, bir fikir üretebilnıeııiz için çeşitli görüşleri ve dış basını çok iyi takip etıneniz lazım. Bir araştırma vazifesini zamanında yapmış olması lazım. Bunları yaptıktan başka bir de bunları değerlendirme yeteneğine sahip olmak ve uzağı görebilmek gerek. Genelde baktığınızda dış politika haberciligi açısından nasıl bir lablo ortaya çıkıyor? Şair diplomat T ^ Tazmi Akıman 1929 yılmda tstanI \ / bul 'da doğdu. Orta öğrenimini tnJL T giliz High School'da yaptt. Istanbul Hukuk Fakültesi mezunu. Nevv York 'ta görevli bulunduğu süre içinde Colomhia Üniversttesi'nde 1961 yılmda siyasal bîlimler alanında "master" derecesi aldı. Akıman 1957 yılmda Dışişleri Bakanlığı 'na girdi ve ilk yurt dışı görev olarak Birleşmiş Milletler'e gitti. BM dönüşünde 196466 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı özel Kalem Müdürlüğü 'nde bulundu. Bunu 1970yılma kadar NA TO'daki Türk delegasyonunda müsteşarhk görevi izledi. 197174yılları arasında Ankara'da Cento Genel Sekreter Yardımcılığı da yapan Akıman, 197475yıllarında Doğu Dairesi'nin başmda bulunduktan sonra 1975 yılmda elçi sıfatıyla Daimi Delege Yardımcıst olarak New York 'a gitti. tlter Türkmen ile blrlikte çalıstı. 1980 yılmda Havana Büyükelçisi oldu. 1981 yılında merkeze döndüğtinde Bakanlık Sözcülüğü 'ne getirildi. Bu süre İçinde MGK Genel Sekreteri Orgeneral Necdet Ürilğ'a danışmanhk görevini deyürüttü. Akıman diplomatlık kariyeri sırasında başta Varlık olmak üzere çeşitli edebiyat dergilerinde şiirler deyayırnladı. "Yeni Ey\üller"adlışiirkitabı 1972yılmda Yedltepe yayınlarmdan yayınlandı. Akıman evli ve iki çocuk babası. kalır. Bu bakımdan basın temsilcılerı çok haklı olarakonlar çünkü muhakkak her suallerine bir cevap bulmak peşindedirler, meslekleri bunu gerektirirher şeyin cevabını isterler. Ama her şeyin cevabının verilmesi bazen "veren taraf" tarafından sakıncalı görülcbilir. Bunun çok basit sebepleri de evar. Çok zaman oldu ve bu yüzden sizlerin haklı tenkitlerine uğradık. Gazeteci, her zaman mümkün oldugu kadar çok bilgi edinmek isleyecek. Buna karşılık Dışişleri Bakanlığı da gazetecinin talebini ancak belirli sınırlar içinde karşılayabilecek. Bu noktada gazeteci ile sözcülük kunımu arasında uzlaşmaz bir çelişki ortaya çıkıyor. Bu çelişki giderilebilir mi sizce? AKIMAN Bunu halleden bir mesele vardır. O da şahsi temastır. Basın mensupları ile bu tcması kurabilirseniz, bu çatışıııayı asgariye indirebilirsiniz. Temasların sürekli olmasa bile zaman zaman bu rolü oynadığı kanaatindeyim. Burada sonsuz sual sahibi gazeteci arkadaşın, sonsuz suallerine sonsuz cevap alamadıkları halde hiç olmazsa aldıkları ile birçok zamanlar yetindiklerini ve bundan memnun kaldıklarını gördüm. Türk dış polilikasıyla ilgili olan bitenlerin yüzde kaçı basına yansıyor, yüzde kaçından basının haberi bile olmuyor? AKIMAN Büyük ölçüde basına yansıyor. Emin olun. Hiç olmazsa ben bildiklerimi büyük ölçüde size aktarmaya çalıştım. Benim açıklamadıklanmın üç sebebi vardır. Birincisi biraz önce söylediğim gibi, diğer ülke açıklanmamasını istemiştir. Bir başka neden, diyelim bir müzakere cereyan ediyor. Milli çıkarlarımız ya da pratik nedenlerle müzakerelerin ancak bir bölümünün basına verilmesi uygun görülüyor. Siz bir gazeteci olsaydınız ve sizin üsluhunu/.daki bir dışişleri sözcüsünün basın brifingine gitseydiniz, bu brifingten latmin olmuş, konular zihninizde netleşmiş bir şekilde ayrılır mıydınız? AKIMAN Bakınız ben size bir şey söyleyeyim, yalnız kimse alınmasın, bunu kasıtlı olarak sftylemiyorum. Bence dış ilişkiler mevzularında yazı yazan arkadaşların hayal güçlerini biraz çaltştırdıkları takdirde sözcünün söylediğinden çok fa/lasını yazmaları mümkündür. Burada sözcü ben kendimi methetmek için söylemiyorum ama ben çok zaman çok üstü kapalı bir şekilde bazı şeylere de temas etmişimdir. Yüzumdeki bir ifade bile bazen cevaptır. Peki gazeteciler yüz ifadelerinizle verdiginiz mesajları yakaladılar mı? AKIMAN Tabii. Çok kereler ben cevap vermediğim halde cevabın alındığına tanık oldum. Bu benim açımdan rol yapma kabiliyetinı gcrcktirmıyor. Benim bazen susmam bile bir cevap olduğuna göre, benim yüzümdeki ifadeden anlıyorsunuz. Şimdi bu durumda ben gazeteci olsaydım, buna bina ederek çok şey yazardım. Bu noktada gazctecilerin tümünü suçlamak istemiyorum. Çünkü çoğu yorum yapma durumunda değil. Halbuki yorurh yapılsa, ınesaj rahatlıkla ifade edilebilir. Yorum yapmayınca da tabii o muhayyile ile yaratabileceğiniz şeylerin çerçevesi daralıyor. Ben isterim ki gazetelerin başında bulunan kişiler bu yorum meselesini halletsinler. Bu meselenin halledilmesi lazım. Çünkü yoruma izin verdiğiniz takdirde bir gazeteci tahminini de yazabilecektir ve çok zaman bu tahmin doğru çıkacaktır. Siz diplomat olmasaydınız, başka bir işle meşgul olsaydınız ve Türk dış politikasını bugünkü gibi masanızın üstündeki dosyalardan, telgraflardan değil de, gazelelerden izlemek durumunda kal.saydınız, Turk dış politikası hakkında sağlam bir fikir sahibi olabilir miydiniz? AKIMAN Bazı gazeteleri okumakla evet. Hepsini değil. Türk dış politikasına