Katalog

SİYASET 84 ABD'de Hart olayı <le başkanlık yaıısında ilgi odagı Demokıat Parti. Reagan, simdilik bekliyoı. Dcmokrat Parli içinde ise, asıl olaıak \VaKcr Mondale(jary Hart çekismcsi sılruyor. "En şanslı aday" Modnale, Hart'ın çok sayıdaki eyaletıe seri one çıkışıyla "e$it şanslı" bir aday dııııııııııtıa ycldıkiı.ii soııra, New York ve Pennsylvuııia onseçinıleriyle yeniden "en •jiuıslı". Y eııi demokratuı dünyası Mondale'ın kanıpanya bütçesi 12 ınilyon dolar, llart'ııısa 2 milyon. Büyük sendika konfcderasyonu AFLCIO "resmen" Moııdale'in aıkasında. Buna rağmen Denıokralların onseçim maratonuıula gerek ABD içinde, gerekse uluslaıarası platformda en çok dikkati Hart çekti. Hart'a görc bııııun ncdcni "yeniligi ve daha iyi bir gelccek umudıınu temsil elmesi". Hart, parti içinde "yeni demokratlar"ın, daha genel bir kavramla ise "yeni libcrallcr"in, genç (46 yaşında) ve parlak adayı. Bıı "yeniler"in, "yeni" fikirlerine geİince... Hart, "Bizim yeni liberalizmiıniı, topluınsal bir bakış açısını pragmatik, pratik anlayışla birleştirir" diyor, "Amaçlarında idealistlir, yöntemlerinde rcalist". "Bir Uçüncıi yol" diyor, "Sol ve sağ arasında, savunınu, çevre ve ekonomi konusunda yeni bir yol yaralmak isliyorum." Nobcl ödüllü ekonomi profesörü l.avvrence Klein'a göK de, "Hart digerlerinden çok farkh". "Diğer demokrat adaylar eski fikirlerin izleyicisi, Hart yeni." Kimilerine göre bu "yenilik", "biraz sağdan, biraz soldan bir karmu" olduğu kadar, aynı zamanda, "yeni bir siyasal koalisyon". Gerçi "yeniler"in cogu yinc Demokratlar arasından ama, Reagan'ın hayal kırıkhğına uğrattıği "liberaller" de yok değil. "Yeniler"in programlarının özu şöyle: • Yeni teknolojilere dayanan ve bu anlamda devletçe desleklenen bir sanayi stratejisi. • Verimlilik ve rekabet gücünü arttırmayı hedefleyen yeni toplunısal ilişkiler ağı oluşturacak biçimde, işverenler, işçiler, tüketiciler ve siyasal temsilciler arasında bir toplumsal anlaşma. • Yeni bir dış politika: DoğuBatı blokları ilişkilerine daha az bağımlı, Üçüncü Dünya'ya başta ticari ilişkilerde olmak üzere daha fazla açılan, silahlanma yanşmdan arındırılmış bir politika. "Yeni demokratlar" ABD'nin gerilemesinin üç teınel nedeni olduğu görıişünde: 1. Devlet: Kararları çelişkili, ticari politikası sınırlayıcı. 2. Iş dünyası: Sanayi miyopluğu, araştırma ve geliştirmeye ilgisizlik, işletme yönctirninde beceriksizlik. Japon mallannın üstünlüğunün temel nedeni Japonya'da değil, ABD'de yeni Amerikan işverenlerinin beceriksiz yöneticiliğinde. 3. Sendikalar: Işvcrenc karşı dogmatik düşmanlık. Oysa işveren ve işçiler arasında uzlaşmaz çelişkilcre son verecek, her iki tarafa da maksimum faydayı sağlayacak, ama karşılıklı tavizlere dayanan toplumsal anlaşmalar yapılnıalı. "Yeni liberallcr"e gore "kriz politik". Kııltürel ve ekonomik boyullaı da onemli, ama asıl olarak politik. O zaınan cöziımu de "politik". Bu yüzden, "Ekonomik savaşı kazanabilmek için, yurttasların büyük bölümü, büyük bir ulusal platform üstünde, geçmişin ve geleccğin ortak degerleri üstündc harekete geçirilmelidir." Bu ortak platforınun temel ya d a ilk faktör 8 DEMOKRA T ADA Y ADA Yl (Soldan sağa) John Glenn, Alan Cranston (çekildi), Ernest Hollings (çeklldi), George McOovern, Gary Hart, tValter Mondale, Jesse Jackson ve Reubin Askew (çekildi). leri (bunlar tabii ki, aynı zamanda oy potansiyeli), gençler, mavi yakalı işyiler, cevretiler, antinükleer grup ve kisiler, zenciler, I.atin kökenliler, genelde orta sınıf ve Orta Batı'nın çiftçileri... "Yeniler"in "yeni sanayi politikası"nın temel unsııru yatırım. Sermayeye olduğu kadar insana da. Bundan yararlanaeak olanlar öncelikle "yeni ve temel teknolojiler". Yoksa Chrysler gibı "hantal işletmeler" değil. Küçük ve orta boy işletmeler ise, ozellikle teşvik edilmeli, çunkü, "Olaganuslu bir dinamizmi simeeliyorlar". Üçııneu Dünya'ya daha t'azla sempati "yeniler"in yine bir temel özelliği gibi. Aslında daha çok "ekonomik ve ticari kokular" salan bu .sempati içinde, "Amerikan degerlerinin va mallannın yeni pazarlara ihracı" boy atıyor. Yine de, Üçuneu Dünya'ya "potansiycl koınünist" gibi bakmıyorlar, "Bazı ulkeler, Amerikan kampında degilse" dıyorlar, "bu ille de Sovyetler'in müttefiki oldukları anlamına gelmez ki " . Nitekim Hart'ın deyişiyle, "İlçüncü Dünya'mn temel sorunıı, açlık ve yoksulluk. Komünizm değil." Son önseçimleregöre, Hart, Mondale in arkasında. Ama gerek Hart'ın gerekse zeneileri seçim platformuna çeken Jackson'un, Demokratlar'a "yeni kan verdiği" göruşü hâkim ve kimilerine göre, "Demokrat aday Mondale olsa bile, bunun ıneyvelerini toplayacak." ABD'nin ııluslararası rolü ABD gücünUn dünyada özel bir rolu vardır. ÜçuncU Dünya'mn en önemli sorunları komünizm ve yoksulluk. MONDALE Ortadoğu tsrail'e destek. Filistin devletine karşı. S. Arabistan'a silah desteği yanlış. ABD Bııyukelçiliği Kudüs'e taşınmalı. tsrail'in Baiı Şeria 'daki yerleşmelen meşru. Vietnam 'dan iyi ders aldım. Lübnan, Crenada ve Orta Amerika'ya asker göndermek yanlış. Üçüncü Dünya 'nın temel sorunları açlık, hastalık, yoksulluk. Komünizm değil. Avrupa kendı savunmasında daha fazla rol üstlenmeli. ABD Ortadoğu petrolünü korumak için savaşmamalı. S. Arabistan 'a gelişnüş silah satışı yanlış. Filistin 'e Israil toprağı verilemez. Kudüs'ün stutüsu göruşuldükten sonra Elçilik taşınabılir. Orta Amerika'da ABD gücü olmamalı. Nikaragua'daki karşıdevrimcilere destek yanlış. Ölüm mangalan susturulana kadar El Salvador'a yardım yapılmamah. "Mondale diktatörtüklerin koruma polisi olmak istiyor.'' Harcamalar yılda reel yüzde 3 arttırılmalı. Mx, Bl, nükleer uçak gemileri ve sinir gazına karşı. Askeri reform yapılmalı. Tüm nükleer silahlar, denemeler dahil, dondurulmalı. Her yeni nükleer silah için, iki lanesinin imhası önerisine evet. Plütonyunı üretımini durdurtrfak için ABD ve Sovyetler anlaşmalı. Sanayi modernleşmeli. tşçi ve işverenler, işsizleri eğitim fonuna katkıda bulunmalı. Sanayiye doğ rudan devlet desteği yanlış. Chrysler 'e destek yanlış. Işsizliğe karşı devlet istihdam yaratmalı. Korumacılığa karşı. tthal oto kararnamesi yanlış. "Mondale bunu destekleyerek esk i politika yanlısı olduğunu gösteriyor." HART Orta Amerika Nikaragua 'ya örtülü müdahale yanlış. El Salvador'a toprak reformu, insan hakları için yardım yapılmalı. Honduras'taki ABDgüçleri çekilmeli, 200 danışman kalmalı. Askeri harcamalar yılda reel yüzde 45 arltırılmalı. Mx füzeleri, Bl, nükleer uçuk gemileri ve sinir gazına karşı. Nükleer silahların dondurulması gerekir. ABD nükleer gücü buna rağmen gelîşmeli. Sovyet ve ABD liderleri her yıl toplanmalı. Askeri Son durum önseçimlerdeki son duruma göre, Demokrat adayların destek alabile Silanlanma konlrolü cegı" delege sayısı aşağıda görülüyor. Son aşamada, Parti'nin Başkan adayı seçilebilmek için bir adayın 3 bin 933 delegeden 1967'sinin oyunu alması gerekiyor. Walter Mondale 1070 delege Gary Hart 568 delege Jesse Jackson 152 delege Diğerleri 60 delege Kesin olmayan 332 delege Toplam (simdilik) ... 2182 delege tşsizlik ve sanayi polilikıısı tşgücii eğitimi için bol yalırım. Chrysler 'e devlet desteği doğrııdur. tşsizliğe karşı yeni yol yatırımları devreye sokulmalı. Ticaret Ithat otolaraa Amerikan işgücü ve parçası katkısı arayan kararname yerinde. Diğer ülkelere, gürnrük duvarları ve ihracat desteklerini azultmaları için baskı yapılmalı.