Katalog

Uil^isavarların düııyasmda 1984 korkusu nrmtou gidiyor, hangi kadınla birlfklc olmjy» v»lışıyor, ıır Rİbi lophıntılara kalılıjor. huulıınn htp•ri konlrul ııllında lululubilir. Bu (lu. bir Mirü soniK cıkarmııya dvcriflt yıgınlu bilgl demrkllr..." Hnret Eger böylc bir ya/ı Alman gi/Ii servisi HKA'nın eski u criTse, hem cksiktik hcııı dc gcrcekıcn ayıp olur. Hrrcld kompuıerlc dektronik .suçlu teshisi yönlcnıimn ıııucidi. Kı/ıı \trdu l'raksiyonu'ııım {RAKt silahlı cylcmcilerini buUu.ağım diye binlcrce Fedcral Alman yurıta$ım fi^leyen adamdır. Bugun, hillün taplumıın gUnUn hcr sauıindc gozlenmesini sagfayacak bir tosyal dcnctim iigınııı kurulması için çalışanlar, «nun açtıgı yoldaıı ilcrliyorlar. Devrilen Sosyal Deıııukr:ııHür LVmokrat koalisyon hüfcumeıinin libcral vc dcmokraı bir kişi olarak lanınan lfişleri Oakanı Gcrhard Baum'un çabasıyta, Herold daha ileri gilmnine engel olmak amacıyla cmekli cdildiftinde. Haum'un bir yakııı doslu, '*Bu. hüktinKila başl» bulunduftu siirr iciadealdıgicn (inemll karır". dcıtıi^lîr. l$lc Herold böylesine Önemli bir adamdır. 1977'de F. Almanya'da silahlı saldırı eytanlcri onalıgı kasıp vuruyordu. Fedcral Başsavo Buback, Bankcr Pomo, IşvcrcnleT ürgüıünün Başkanı Schleyer Kızıl Ordu Fraksiyoııu (RAF) militanlannca kacırılıp öldilrüldülcr. Daha birçok adam kaçırma, bombalama eylerni oldu. RAF veaynı nitelikıeki ba$ka silahlı örgullcre karjı gUvenlik güçleri mücadeleye girişlilcr. Herold işle bu sırada pariadı. BILA scfi, silatılı eyleınciler hakkında elde bulunan verilcrden yolj çıkarak bu verilere uygun gördugtl herkesi fi^lcnıcye ba>ladı. Vilksck apartmunlardaoiuranlar, sık sık orıahkıa gonmmeyenlcr, yaşları 2S3S arasında olanlar. Hert» ya da Avit firmalarından otomobil kiralamış bulunanlar, v«aire... ASll 3HI8C ^ Bu. suçlu lakibinde yeni bir anlayijlı. Elbeıte bir süre sonra amacın suçlulan bu H6rOİQ Lı dan söz eımedcn sona *cfi lloni llırold> * Sokak lambalarına, kuş kafeslerine, posta kutularına, çöp sepetlerîne video kameraları yerleştirildi, telefon kablolarına güçlendlriciler konarak görüntü iletecek hale getirildl ve sokaklar izlenmeye başlandı. "bnce bir kez, eUmizdcki muanarn v*ri yıftınma nüfuı elıaetl ve bu yıiînı ivla3T3CI de çok bnyullu baflanlılar kurabilmdiylz. Bnftünku «cknik bunu sa«tar. ttftrr vcriler fiİRiaıa aknıiisa bu bsKİI^r hallrdilirdl... Potisln loptumsal t^his aygılı lıaHnc ({Hmcsi için çaksıyonıın. Marx da nv |ju/ıl soylrmı>, ptıli* ı«pluaıda deglfim jamlıııı liuvlür, ılcııu^... Bcnlm umudum. knmpulrrin biilun Inplumu kapsayan blr Ifşhls aracı olması... Yafama ırvki v«rvn bir devltl yaratılmalı. Vatanda^ların devleti olmalı, Mydam bir drvlcl olmalı bu. V> İM>vlt blr drvlelin sııydaııı olırut.sını ancak Irknik saglar. Kvrl, bu birtiüne; Drvlrlidir. mna bıi)tUn bunu yaraimak mıimkun. Burnda, pulisle yapmak mumkun buna." Sttrnsdorrf, "Bııradakl Mydamhk", diyor, "en lepeden bakan kl;l lc(a söıkonusu." Ve bugUn. Herold gibilcnn gerıektcıı tnıtllıı loplumu saydamla>hrabilcceklen lekııik du/tyıııt ulajildı. 1 Federal Almanya'nın Glessen kentinde alanlara, sokaklara 10 tane daha vldeo kamerası konsa, kimin kimte gezdigi, hangi sinemaya gittiği, nerede ne kadar oyalandığı, ne yaptığı gün boyu Izlenebilecek. teknolo)lk UnUuMOU unutulacak.eldeki leknik imkânlann ihlişamı gözleri kama$tıracak, herkesın Ozel hayalını gOzctleme isteği, giderek asıl anuç otacaktı. Buturt bunlan yapabilmek için gerekli teknik Onkıjşullar uzun zamandan beri vardı; ıistelik toplumun bilyuk çogunlugu bu durumun farkında bile değildi en azından boyullarının farkında degitdi. Horst Herold Drr Splcjtri yaan .Slcrnsdorfrun deyi;iyle "büluniiytr içi gAziikn ve dolayınyhl bıilnniylc konlrol •llında lututabHea toptoma lltyUa birpoltelye fttsefe" guduyordu. Oeven bölOmde ayrıntısım aklardıgrmı/ l'addy Operasyonu'nun bUlün toplum düzryinde uygulanabilirligini biliyordu, rüyası buydu. Herotd'u Önemli kılan, bu yolu açmı; olması. Ama bu emekli gizli setvis şefimn bir de çok ilginç yanı var. Blindeki muazzam itnkânların verdıgi giMülUk duygusundan mıdır bilinmez, Horst Herold, yaplıgı işi en açık ifade eden insanlardan lup yakalamak otdugu Bu nokiaya kcday gelinmcdi labii. Bugünklı ıcknoloü dıizeyinin ardtnda ınsanlıgın doğayla mllcadclesi nîn billUn bir larihi yalıyor. 17. ve 18. yıizyıllar boyunca Sanayi Devrimi çev rcsindcki (,'alkaniıları yaşayan, keııdini bu büyuk dcğiıinıin üonuvlarına uydurmaya valışan Avrupa, 19. yUzyılda dunyayı kendi bllnycsıııdeki degişmclcrin do&rudan yartsıyacaftı bıllılnluklü bir diı/.enc kavu$ıuruyordu. 19. yüzyıhn ikinci yarıüinda. İkinci Sanayi Devrimi diyc adlandırılan olay. bu keı Avrupa ve ABD'de paltayarak bulün dünyayı yeniden alıutı eııi. İkinci Dunya Savajı bilimine doğru zincirlerinden bo;anan BilinueiTeknolojik Devrim. dUnya uluülarımn yaSayıs larzlannı, birbirleriııe bagımlılıklarını, ckonomik. kültürel hayallarıııı yeniden bigmlcrıdirdi. Dünya Savasının yıkınlılan üicriııdc. bütün doğada yalntı insana Ö/gü olan birıakım işlevleri yerine gctırcbiten aygnlarm. inanılına? bir gcli$me göslermij elefclronik sanayiinin belirlcdıgı. ycni bir loplum hayalının lemelleri yükscldi. 1940'tarııı ilkel ve acemı. 1960'ların gcliimiş ve usıa, gunümüzun yeikin vc virıuoz komputerleriyie Ureticiyaraııcı insan muazzam bir sıçrama yapmış oldu. Bu zamana kadar, ugra$uğı işlerdc harcadıjlı kaba kuvvcıi azatlmaya, sahip olıiugu nzikî yelcnekleri gcti)iirmeye yarayan; yani ornegin sadece kol gUcüyle, çıplak gOı ya da kulakla yapanıadıklannı yapmasına inıkan vercn makineİer imal cimislı ııısaıı. Şimdi ılk kc/, btliilnUylesırf kendısınc ö/.gü ulan zihin faaliyeıınııı bir bolUınU ııu aygıılara akıarabıliyortiu. Bilgi dcptılayabilen vc i>leyebitaı, bajka aygıllarn kumunda cdcbilen kompütcrlcr, uzun vadeli ve iııssınlık yarannı go/cıcn t>ir anlayısla yaklajıldıgııula. hcr turlu hilgiyı iMcyen herVesın kulayc» yurarlanabilccefM j,ckilde oriaya sunmak gibv akıl alnıa/ ıııikânlar yar jllılaı. Deyiınin buıun /eııgiıılijiylc, yeni bir ufuk av'ildı. İkinci Dünya Sava$ı biüıninde yajanan. bilim vc ırknoioji ulantnda tlcvrinı diye niielenen gelıy mr >imdi de bııtiln hı/ıyla stirüyor. L.ambalı komputerlerdcıı birtejik devrclerc ne zaman gecildiği tımıtuldu bilc, 510 yıl ÖIKC "ımunzam bulnf" diye tanınlaıı aygıllar sitııdi gUndciil hayalın o kadar ı'ok alaıııriiı jiiıdi ki, dogalla^lı. hunlardan yoksurı bıılunulan /ârnarvtarııı anısı $ilikle$li. Bifim ve leknolojinin dev adıınlurla ilcrlemesi, loplan spora, kimyadan ııla>ıtna, habcrle>meden hcr ıllrlll sıııai Urcltıne, bülün alanlarda büyuk ycnilikler gclirdi, birçok sorıınu co^dü, yeni yollar açlı. Insanın. şöyle gozlerini kapaııp kompüterler ve eleklronik alanırıJakı muazAanı gdiimenin, diyelim ion ononbe} yıl içındc dUnyaya ne gibi ycnilikler gelirdigiıti, neleri larihc karışlırdiftını birkac dakika süreylt aklından geçirmesi bile ba$ döndurtlcu bir serUven olabılir Bu açıdan, hugun gclincn noktada kompülerlcrin "yılın •damı" ünvanını invtnların elinden kapmasından daha anlamlı bir jcy olamaz. na|ıl| jında su/ü cditen kapağını, • ' "Inunın yapiifi ayttıC soyaŞailiyOr nundafcrndisiniıtrçti". diyc keyifie ı/lcmck mUmkün belki. Ama hrrhalde bunda ledirgin edici bir scyler Kzmcmek mUmkün dejil. "Kumpütrrlrr insanlara egenun olacak mıT" sorustı. >imUiyc kadar bir sUrü jckoceflctlon ronıanının. flhninin konıısu. haııâ rtu'zah unsuru oldu. Zaman geciikçc görülUyor ki, kompuierler ne kadar gelijirse geli$sin, eninde sonunda denetimleri insanların elinde. Yani kompUlerler insanlara egemcn olmuyor. Ama, hcpsine miT Hangi ınsanlara? Gercckrc, bilim ve (eknolnjideki dev geli$nwyi denetleyebilen, onun sonuclanna sahip olan, bunları kultananlar.ınsanhitm pek küv'Uk bir kcsimi. Gerı kalaıı btıyuk cuğunıuk, onlann kendilerine lundugu kadaııyla kompUtctlcr dünyasının nimellerinden yararlanabitiyor. Dünya gerçekliğinin, pek Oyle iyi niyete yer bırakacak cınslen olmadığı orlada. lştc. " I 9 M |etdi, yasanıyor blle!" diyc gurutlil koparılmasmm nedenıni anlamaya çalı$ırken, sorunun bu yüzUne bakılması gerekiyor. Gcnellikte buyük ve güçlü devletlerin, büyük ve güçlü fırmalarm burtyeslnde gelijlirilcn vepycni leknoloji harikalannın. hiçbirimizin haberi bile yukken onları çalı^ıırma, kullanma imklnına sahip bir yonerıciJer /.ılmrMİnırt clitııic korkunc silahlara dönıişmcii ihıimal tlı^ı mı? Bitimin, leknolojinin bıliün imkânlan silahlanma sanayiinin cmrinde fiilen sılaha döntisltyof zaıen. Ama bunun da olesindc. dar ve güflu bir grubun Orwell'in l9S4'Undeki BUyUk Birader gibi Oıeki insanlart dctıtltcyıp baskı allında (utıugu. her kojesine çarcsizlik u/mn, bir dunyanın temelleri, aslında ınsanlık için çok güzcl bir gelecegi yaratntayı mumkün kılabilecek •raçlarla mı in^a edilecek? Insanlık, baıUnüyle kendi eserie olan modern leknoloji, kendisıııc daha iyi ve zevkli yajamaum sajiayan arıııajanlar sundukça, her Mferinde bir yandan da kafasına svpa mı yiyecek. ]984'e ne kaldt itırnın surasında? • 1984 Time dergısinin di/inin ba Çagda9 İşlelmecilik Honeywell ile Bütünleşir biri. omırara saMınmk potaıulyelt. elrittronltin yapnunda var",diyur Herold ••BUftl içlemin sımrsulıftı. binyt bülun hayaiı bovunca cşlik elmcTc Imkia vcriyor, ber aa onua goruntUMin* ledril clmcyi. klfiHtlnia bülün y» da kcsltler hallndc ofttya rtökUme**; hayaimm gtçli^ bıltun aiaırian, y y y a j M d ı t U , davraBiştanM kaydclnKyl, gAıkt9wy4« dcMtleıııcjri vc bttylecc eMc edUccttk vcn* teri, «MtBM KhlikcsindfB bulttnUylc uıak katorak «üRkli H alniMta bulundurmayı münkUn kılıjror." AfafuU Herold'dan bir alıno daha verecegin. Ondan sonra da daha fazla hir şeylcr söyleınenin geregi kalmayacak A«ık srt^lıl Horsı Herold. 1980 yannda Kunbuck yayınlan adına kendisiyle gnrü$en FrankTurllu hukukçuyayıneı Sebaslfan Cobkr'e öyle şeyler anlaımış ki, sonradan göril'jmenin yayınlanınamasını istemi*. Aına Traasatl u t l k dergisi goriişmeyi alıp basmış. l}te, Herold: "Bcncc BuMkskrtmhıalaınlın ((izM «crvi*» ana götrvl, loplum difma kacm, normaldnı sapaa Milüa davranı^ Urrbjnyla llgili olarak drv yıgınlar hallaa> bir areya toplanmtf nlftusal malnmey*. (oplaaM llı»ki» akıln nöruşleri olu^lurup h«/ır rtmek, O M hukak sislenial düHlnuk, suçu 6«lcnıck aaıacıylh. araşlırtn bir jtkild» natuı klİ Günümüzde bllgisayarlardan yararlanma oranı gün geçtikçe artmaktadır. Bu gelfşmede en büyük paylardan biri HONEYVVELL'e aittir. HONEYVVELL; mikro. mini, oriave büyük boy bilgisayar slstemlerlni ve bu sistemlerl destekleyen etkin güvenilir yazilımlannı. teknik bakım. onanm, uygulama veeğitlm olanaklannı iş dünyasıpın hizmetine sunar... ÇAĞDAŞ YAYINLARI NADİB NADt Perde Aralığından 3. Bası, Edert: İSO Lira hteme Adresi: Çağdaf Yayınlan Türkocağı Cad. 30/41 CağaUtğlu htanbul Honeyvvell ELTEK 1STANBUL ANKAKA H*luku«uı C«d Z7B/7 Şışlı. T«l 48 90 B I I . P I. 237 Oınıanb«y O S*t«nıkC«d r*şim Apı 19/S Kuılty T*l 17 2B37 17 01 41 SAYFA 14 CUMHURÎYET/BİLGİSA YAR