Katalog

I * , JR <ERHATTAYLAN aşak Ertür ve Deniz Mardin'le birlikte, 1017 Ağustos2003'te Istanbul'da düzenlenen 21. Dünya Felsefe Kongresi'nde, ilk ez üniversite öğrencilerinin konuşmacı ılarak katılacağı oturumları gerçekleştirlek için Kongre Başkanı Sn. loanna Kuııradi'ye geçen yıl bir öncrı sunmuştuk. 'roje şuydu: 21. Kongrenin ana konusu lan 'Dünya Sorunlan Karşısında Felsefe' •ması çerçevesinde, dünyanın çeşitli ülke•rinden üniversiteli felsefe öğrencilerini ııluşturmak. Üç oturum için üç konu önerdik: 'Insan lakları: Eleştiri ve Savunmalar', 'Ben ve ^ürkiye'den bir yazar ya da lüşünür yokken ortalıkta urgen Habermas'ın oturumu demesi günün sürpriziydi. teki Sorunu Açısından Yabancı Düşanlığı', Tostmodern Dönemde Politik ktivizm'.însanHaklarıkuramı.biryanın çok farklı ideoloji ve kesimlerin kendiıekimi zaman bağlamı dışında gönderz yaptığı temel bir politik referansken dir yandan da felsefe ve sosyal bilimlerde rekli eleştiriye maruz kalan, temellendi nesi oldukça giiç bir kuram olarak karşıza çıkıyordu. Hem Irak Savaşı'nı meşrutırmak için ABD yönetiminin kullandıKem de bu savaşa karşı çıkanların başrduğu bir kuram olabilen Insan Haklarıı bclirlenmeye ve sürekli bir felsefi sorlamaya ihtiyacı olduğunu düşündük. nci konu olarak, yabancı düşmanlığı olmnun felsefedeki 'öznelerarasıhk' tarnasıylailişkilendirilebileceğifikrinden a çıkarak, yabancının reddini, felsefenin :ki'ninkuruluşunadair yaptığı katkılar Şlamında ele almayı önerdik. Son otun konusu ise, 'postmodern' başhğı altınoplanan eleştirilerin, bugün bizleriçin itik aktivizmi engelleyip engellemedikni sorgulamayı amaçlıyordu. Bu diişüler ayrı ayrı ele alınmalı ve bize açtıkları ya da önünü kestikleri politik olanaklar tartışılmaJıydı. Bu üç konuda, bunlar üzerine okumuş ve kafa yormuş, çok farklı kültürel birikimlerden gelen felsefe öğrencileriyle çalışmanın, evrensel kuramsal ortaklıklanrmzın neler olabileceğini hepimize gösterebileceğini umuyorduk. Geçen yıl yaptığımız bu çağrıya, dünyanın çeşitli ülkelerindeki felsefe bölümlerin den 60 öğrencı cevap vererek yazılarını gönderdiler. FlSP'ninoluşturduğu jüri, 14 yazıyı kongrede sunulmaya değer buldu. Kongreye katılacak öğrencilerin yol masraflarının karşılanması için Metro Group anasponsor olarak destekverirken.Boğaziçi, Bilgi ve Sabancı üniversitelerı çeşitli biçimlerdekatkıdabulundular. Sonuç olarak ABD, Hollanda, Kanada, Avusturya, Meksika, Venezüella, îngiltere, Kolombiya ve Danimarka'dan 12üsansveyüksek lisans öğrencisi Istanbul'da ağırlandı. 12 Ağustos'ta tlker Selçuk'un başkanlığında gerçekleşen 'Insan Hakları' konulu otııruma ABD'den Jeff Flynn ve Harold Morales, Avusturya'dan Birgit Lendenberger ve Kolombiya'dan Rene Campis konuşmacı olarak katıldılar. Morales, faydacılık ve insan hakları arasındaki gerilime dikkat çekerek insan hakları projesinde insanın rasyonel kapasitelerinin öneminin altını çizdi. Lendenberger, ABD Anayasasr ve kolonyalizm açısından, insan haklarının tarihsel gelişimi içerisinde kimi grupları nasıl 'akıl' ve 'insan' kategorilcrinden mahrum ettiğini ortaya koyarak insan haklarındaki evrensellik/tekillik gerilimini vurguladı. Flynn ise Habermas'ın izinden giderek insan hakları için metafizik bir temel yerinebu hakların politik olarak nasıl temellendirilebileceklerini Rawls ve Taylor'ı karşılaştırarak sorguladı. Son olarak Rene Campis, özgün denemesinde, diğerkonuşmacıların tersine, bilimin insan haklarının temcllendirilmesindeki önemine dikkat çekerek bir tür 'evrimsel epistemolojiyi' savundu ve bu çerçe vede Baranquilla Üniversitesi'nde yürüttükleri'Holo Sapiens'programını tanıttı. Bu oturum un belki de en büyük sürprizi, Istanbul'a kongreyi izlemek için gelen ünlü Alman filozofJurgen Habermas'ın da izleyicilerarasındaolmasıydı. Habermas'ın tutumu, alçakgönüllülüğünü ve ilgisini göstermesi açısından önemliydi: nedeolsa Türkiye'den hiçbir yazar ya da düşünür yoktuortada. 16 Ağustos'taki 'Ben ve Oteki Açısından Yabancı Düşmanlığı' oturumu da bizler için çok olumlu bir gelişmeyle başladı. Kongrenin resmi simültane çevirmenleri Nur Deriş, Fatma Artunkal ve Sungur Savran, öğrenci oturumlarını gönüllü olarak Türkçeye çevirmeyi önerdiler. ünların ve ses sistemini kuran Elektrooptik şirketinin bu değerli katkıları sayesinde bildirilerTürkçe izlendi. Bu oturumda ilkin, Meksika'danEduardoGarcia.CharlesTaylor'a dayanarak 'kendi' teriminin belirsizliğinden ve ben'in zaten ötekilik içerdiğinden söz ederek ben için sabit sınırlarkonulmadığında, yabancının da yabancı olarak tanımlanmayacağını öne sürdü. Ben ise yazımda, felsefe açısından 'öteki' ile 'yabancı' arasında bir statü farkı olmadığını, Levinas'ın ötekini ben'in şiddetinden kurtar maya çalışırken ego/alterego ikiüğini eleştirdiği için onlar arasındaki iletişim imkân larını yıktığını ve dolayısıyla felsefenin bu konuda üzerine düşenin ötekinin ontolojik statüsünü ego olarak tanımak, egonun da işlevsel bir tanımını yapmak olduğunu belirttim. Danimarka'dan Henrik Bjerre, sorunu Hegel'in köle efendi diyalektiği açısından, Kanadalı Kammy Lai Heidegger açısından ve gene Kanadalı Martin Laramee ise dolayım ile ötekilik ilişkisi açısından ele aldı. Kongrenin son günü olan 17 Ağustos Pazar günü gerçekleşen 'Postmodern dönemde politik aktivizm'oturumunda ilk konuşmacı Ingiltere'den David Kelly idi. Kelly, postmodern politik/medyatik söylemlerin ikili (ikiyüzlü) yapısına dikkat çekerek felsefenin bu söylemlerin yapısını sökmek için bir araç olabileceğini belirtti. ABD'den Jen McWeeny, Donna Haraway'e dayanarak bir metafor olarak 'cyborg' kavramını ekofeminizmi anlamakta kullanmayı önerdi. Venezüella'dan hâkim Marquez Duband, postmodern dönemde kayıtsızlığın yeni bir politik eylemlilik türü olarak belirdiğini öne sürerken Hollanda'dan Ivo Von Onna, Negri'nin Imparatorluk'taki analizlerini paylaştı. Sonuç olarak, kongrenin kimi zaman fazlaresmi/akademikgözükenhavasının, öğrenci oturumlarının bazen amatör ama her durumda dinamik yapısıyla bir miktar değiştiğini düşünüyoruz. Dünya sorunları karşısında, indirgemeci bir evet/hayır tutumu almaktan kaçınmanın yollarından biri, bu sorunlan yaratanların söylemlerini oluşturan ya da destekleyen kavramlan incelemek ve onlara karşı kullanılacak kavramJarın içeriklerini belirlemektir belki de. Felsefenin dünya sorunlarıyla ilişki kurmasının ve direnmesinin yolunun, bu tür somut atölye çalışmalarından geçtiğine inanıyoruz. Son olarak, bu dcnli farklı kültürden gelen öğrencilerin hepimiziilgilendirenkonularhakkında felsefi bir tartışma ortamı oluşturmalarının, gelecek Dünya Felsefe Kongrelerinde de sürdürülmesi gereken bir çabaolduğukanısındayız.#