Katalog

CUMIIURİYF.TDKRGİ Hawaii'nin tarihi artık sadece kumsaldaki heykeller ve anıtlarda yazılı. Çok az sayıda yerli kalmış. Eski âdetler turistler için sadece şov bölgelerinde yaşatılıyor. Bir Amerikan rüyası YASEMİN YAZIC1 H avvaii adalannı görmesek de çoğumuz bilir gibiyizdir. Kimi tişörtlere hattaplaj havlularıııabasılnııs, uzun boylu palmiye ağaçları, hemen arkasında batmakta olan güııeş, boyunlarına çiçek çelenkleri takmış, uzun saçlı, saz etekli güzel yerli kjzlar... çevreleriııe toplanmış çiçek desenlı gömlekler giyen erkekler.hepsiHavvaii'ninimgesidirbelleğimizde. Pek çok tropikal ada gibi, Havvaiililer de iki iklimdeyaşıyorlar. Maytslaekimarasında Kau (kış mevsımı), Ho'oılo ise (yaz mevsinıi): boğucu nemiolmayan kıvammdabir sıcaklık ve yelpaze esintısine benzer meltenı güncy küredeki beyazlara sörftutkusunu aşılayan da onlar... Aııcak şimdi lerde, koy larında her ulustan insanlar sörfyapıyor ama, aralaruıdaPolenezlerescrmiktardabulunuyor Polyneslan of thedance Hkolojik atmosferı rüzgârlarla, dalgalarla, kuşiarla oluşan bu takım aclalar Pasi fik' in ortasında ve dennliklerınde duran yanardağların patlamasıy la oluş. muş. Hâlâ sönmemiş volkanlar var. Bu yiizden oralarda yerleşime izin verilmiyor. Adaya ılk ayak basanlar: Polenezyalılar. Güney Pasifik'ten okyanusu kanolanyla aşıp.buadalarayerleştiklerivarsayılıyor. Fiziksel görünüşleri güney küre yerlılere göre dalıa farklı, daha iri ve yuvarlak yüzlüler. Ka müşler... olanlan anlatmışlar. Polenezyalılar ıseCook'unbedeninınbirkısnıınıyemişler. Çiinkü inançlarına göre, düşmanın etini yemek, onları daha çok güçlü kılıyormuş. Sonra yeniden adaya dönen Beyazlar, bu kez deneyimlidavranmışlar.daha incehesaplı bırpolıtika ızlemışler... Kinıi beyazlar, Hawaii'li güzel kızlarla evlenerek yerlilere kanşıplngılızbıçimievleriinşaetmeyebaşlamışlar... Kimi yerli kızlartıcaretıçıngelen gemı lere doğnı yüzüp, geıni dalıa karaya yanaşmadan sabırsız gemıcılen eğlendırip, ınutlu edip karş.ılığındaparlak mctal mücevherlen koyunlanna doldump, geri dönüyorlarınış. Bu karmaşık vezahmetli ılışkiyede çokgeçmeden, lımanabirgenelevyapılarak çözüm bulunmuş... Her şey beyaz adamın başlamışlar... Beyaz,yerli,çinli böylesikanşık bir topluluk ticaret yaparak gel işip,büyürken... sonunda o Amerikan rüyası gerçekleşmiş Havvaii adalarıııda. Şimdilerde, hııla dansı gösterileriniıı, 1 alıiti danslaı nım yalnızca gösterı olarak var olduğıı yerli(!) takımadalarve Aııakaradan gelenlerin eğlence merkezi. Kıyıya paralel Kalakaua caddesinde, otel zincirleri ve adaya özgüalışverişyerlerı olan ABCStore'lar dizili. tlkrastladığınızda, "şurada birdükkân var" diye sevıniyorken az zaman sonra, tüm 1 lonululu 'nun hazır yiyecek ve hedıyelik eşyasatılanbudiikkânzinciriylekusatıldıginı ayrımsıyorsunuz. Öte yanda caddeye paralel uzayıp giden plaj, bakıııılı kumsal ve çımlerlekaplı... Her ne kadar eadde adları, kımı koyların adları yerel kalmışsa da... adanın tarihi, artık en turistik kumsalı olan VVaıkıkı boyunca yalnızca heykeller, anıtlar üzcrinc yazılı. Yerlilerin sayısı çok çok az. Onlar da yerliden çok Amerikalılara dönü^mü.'}, kımilerı ıle arada karşılaştığınızda "Aloha!" diye selamlıyorlarsizi.Siz deşa^kınlıkla "Aa! yerlılere bak!" diyerek, bir yerli görmeniıı ne^esiyle neredeyse çığlık atıyorsunuz. Alohanın yerli dilinde selam, merhaba, iyilikler olsun. gibi çok açılımlıbiranlamı var. Aslıııda hepsi lııgilizce konuşuyor. Zaten kendi di 1 lennin alfabesinde öy le az harfvar ki, tüm isimlerbirbirinebenziyor. Yani sokakadlannı aklınızda tutabilmeniz pek kolay değıl Polenezlerasıllannaöyleyabancılaşmışlar... odenli Amerikanlaşmışlarki... Kımileri otantik show bölgelerine gidip, eski hayat tarzlarırn temsil ediyorlar. Pek inandıncı olmasadaeğlendirici. Günün mönüsü: Pearl Harbor Atonı bombasının atılmasma neden (!) olan Pearl I larborbaskını, şimdi turistik tıırların yapıldığı bir yer. Günü birlik yapılan turlarda, XX XLboyçiçekli gömlekler giymiij.ikiyüzkiloluk, daha çok showman'edönüşmiiş, sevımli I lavvaiili guide'lareijliginde, size hoş bir gün pazarlanıyor; böylece onlar da geçiniyorlar tabi i. Öncesızebirfılmgösteriyorlar.. ardındaıı da suyun altında kalan gemiye bakıyorsu rüzgârlan, serinletecek denli yağmurdamlaları.. öyle ki, artık susuzluktan yakınıyor adahlar. Yılınhermevsiminde, Pasifik'inortasındakibulakımadalaranakıtadangelen Amenkalılarladolup taşıyor. Honolulu, Hawaii'nın ilk yerleşim bölgelennden ve Amerika'nınsoneyaletiolanAloha'nın baskentı. Honolulu'nun kent merkezi ve ünlü plajı ise VVaikıki kıyılarında. Waikiki yerli dilinde dalgalı deniz anlamına gelıyor. Dalga çok önemli yerliler için. Polenez ataları, crkek kadın dalga tahtalanüstünde,okyanusuııbüyük dalgalanna binip, köpek balıklarına meydanokuyarakdenizleoynaşıp, şevişen, çok yetenekli denizciler onlar... Son yı I larda dınerkek usta deni/ci olan halk, yıllarca kendı başlarına bu adalarda yaşayıp varolmuşlar. Ta ki, yürekli, ısrarlı bir kâşif olan Kaptan C'ook adaları bulaııa dek... Tam da o günlerde Polenezyalılar, kendilerinibırakıp giden tanrılarını bekliyorlarmış.. rüzgârla şışmış yelkenlisiyle KaptanCookvetayfaları denizde görününce, onu bir tann gibi karşılamışlar.lkincigelişlennde.Tanndan hediyelerealışan yerliler, bu kezgemıningerekJi parlak metal parçalarını istemisler, Tanrılarvermeyınce bu kezçalmaya başlamışlar... sonunda Kaptan Cook da çok sinirlenip kızmıştabıı. Yerlilerdeöyleöfkeli...derken, aralarında çıkaıı çarpışmada ne yazık ki Cook öldürülmiiş, tay faları kaptansız geri dön önerdığı gıbı gıdıyormuş. Son derece iy i yüzücü, balıkçı olan yerlilerden yeni denızcilik bilgileri öğrenmişlcr... Gelen mısyonerleryerlilerı eğitmeye başlamış... Okullar kurulmuij, Hawaii'li prenseslerbuokullardaeğitilmeyebaşlanmış...hepbirlikte Amerikan rüyasınıyapılandırmaya başlamışlar. Ve Amerikan rüyasına doğru yolculuk edenyoksulÇinliler,besyıllıkbirkontratla bu tarlalarda çalışmayı göze almışlar. Çünkü bu tarlalarda çalışmak ölümü de göze almakmış. Beş yıl içinde ya zengin olııyor ya da ölüp gidiyormuşsunuz. Sağ kalan Çınliler ise görücü usulüyle Çın 'den kadınlar getirtmişler... yuvalannı artık bu rüyada kurmaya nuz...sava^ınçığlıklarınıduyupduymamak ise size kalmış. Kinıi trajedilersavaşsonrası böyleoluyor. Hawaii kunısallarında yabancı turist olarak en çok Japonlar güneşleniyor. Ailece kumsalın kenarına dizilip, tıpkı Amerikalı büyük ailelergibi çok sayıdakiçocuklannı eğlendirecek bir sürii oyuncak, deniz takınıı. Boyunlarında plastik Hawaii çelenkleri, ayaklarındatokyolar,plajda her yer Amerikalı ve Japon ailelerle dolu. Pearl I larbor 'dan.atom bombasına...oradan bugünlere gelen bu küresel resimlerı anımsadıkça, yeni savaşın sonıasıııda olaeakları düşünmekistediğinde birtuhafoluyor ınsan. Haııi şöyle otuz yıl sonrasında, Af