Katalog

22 TEMMUZ 2001. SAYI 800 Kırmızı bereli askerler, ellerinde Kalaşnikoflanyla dolaşıyor. însanlann üzerindeki elbiseler, Afrika kültürüne uygun olarak renk renk bezlerden oluşmuş. Çocuklar yan çıplak. Togo'daki yollarda, hayvanlann çektiği iki tekerlekli arabalar göze çarpıyor. Toprak zengin, insan fakir. T SÜLEYMAN TOSUNOĞLU ogo, Afrika'nın güneybatısmda minyatürbirülke. 56binkilometrekarelikülkeninnüfusu4.5milyon dolayında. Togo'nun resmi diliFransızca, ancak çeşitli kabilelerindilleri de konuşuluyor. Paris'ten kalkan uçağımız, Nijerya aktarmalı olarak 9 saatlikyorucu biryolculuk sonrası Togo'nun başkenti Lome'ye indi. Sabah saat 07.00 olmasına karşın hava çok sıcaktı. Lome başkent, ancak öyle bir şehri andıracakizlenime sahip olamadık. Şehrin dar ve tozlu caddelerinde kırmızı bereli askerler, ellerinde Kalaşnikoflanyla dolaşıyor. lnsanların üzerindeki elbiseler, Afrika kültürüne uygun olarak renk renk bezlerden oluşmuş. Çocuklar yarı çıplak. Yollarda, hayvanlann çektiği iki tekerlekli arabalardikkatçekiyor. Şehrin resmi binalarındaçalışanmemurlarise genelde ulaşım aracı olarak mobilet kul lanıyorlar. Lome'ninçıkışma doğru ilerlerkenhaftadâbirgünkurıılanşehirpazarına rastlıyoruz. Pazarda, doğal mey ve ve sebzelerden ilaçlara, canlı hayvanlardan elektronik malzemelere kadarneararsanız bulmaolanağınızvar. Satıcılıkyapankadınlar ise genelde sırtlarına bağlamış oldukları bebekleriyle dolaşıyorlar. Saatler 19.00'u gösterirken şehirdeakşambaşladıvehertarafkaranlığagömüldü. Yanımızdabirrehber, ülkeningüneyine doğru yola çıkıyoruz. Gideceğimiz Kara şehri. Bozuk, dar ve virajlı yollardan geçiyoruz. Biryabancı içinburadaarabakullanmak oldukçatehlikeli. 9 saat süren maceralı yolculuk sonucu sabahın saat 03.00' ünde Kara şehrine varıyoruz. Sabahın iik ışıklarıyla uyanıyoruz, hafif bir kahvaltı yaptıktan sonra, Fransa'dan getirdiğimiz çeşitli okulmalzemelerinidağıtmak için köylere doğru tekrar yolculuğa başlıyoruz. Köy evleri, birbirine çok yakın olarak topluhaldeyapılmışlar. Evlerinduvarları kırmızı toprak çamurdan yapılmış, üzerleriisepalmiyeağaçlarınınyapraklanylaörtülmüş. Havanın çok sıcak olmasına karşın evlerin içi oldukça serin. Her köyün bir köy reisi ve 8 kişilik köy savaşçıları (eski adıylakafatasıavcılan)var. Köysavaşçılarının boy ları yaklaşık iki metre, yüzlerı ise değişik renklerle boyanmış, üzerlerinde birerkaınaile dolaşıyorlar. Çocuklar için getirdiğimız okul malzemelerini dağıtmamız, bayram havası içinde ilginç görüntülerle saatlerce sürüyor. Togo 'da bir köyden diğerine gidebilmek için fotograftaki bu araca binmelisiniz... Kırmızı topraktan, tavanları palmiye ile kaplı evlerin içi serin... kumaş fabrikası bulunuyor ve insanların büyük bir çoğunluğu fabrikalarda çalışıyor. Şehirler, isim olarak şehiramaçoğunda elektrik yok. Aydınlatma aracı gaz lambası, içme suyu kuyulardan sağlanıyor. Ülkenın yüzde 91 "ı tarımla uğraşıyor. Güney bölgesi, genelde kahve ve kakao işleyerek çeşitli Avrupa ülkelerine ihraç ediyor. Ülkede ekonominin iyi olmamasına karşın demir, altın. krom, uranyum, nıkel gıbi zengin yeraltı kaynakları bulunuyor. Togo'da insanlar değişik dinlere sahip. Ülkede yaşayanlarınyüzde50'sianimist, yüzde 21 'i Katolik, yüzde 12'si Müslüman, yüzde 6'sı Protestan ve Polyteist. İnsanlar arasındahiçbirdinkavgası olmadığı gibi değişik inançlara sahip olanlar birbirleriy le evlenebiliyorlar. Togo'yuterk etmek için tekrar başkent Lome'ye geliyoruz. Lome şehri aynı zamanda Atlantik Okyanusu'na da kıyısı olan bir kent. Sahilde bulunan birkaç turistik otel, genelde Avrupalılartarafındanişletiliyor. Sahil kenannda birgün dinlenip yorgunluğumuzu attıktan sonra Paris'e uçuyoruz. ^ Merkezi köy okulları... Togo'da 45 köyün ortaklaşakullandığı merkezi köy okulları öğretim verıyor. Köylerin birbirine uzaklığı yaklaşık 56 kilometre.Çevreköylerdenokumayagelen öğrenciler, her gün 56 kilometre yürüyerek okullarına ulaşıyorlar. Okul binaları topraktan yapılmış, içerisinde ise ağaçlardandermeçatma yapılmış öğrenci sıraları bulunuyor. Bir sınıfta yaklaşık 60 öğrenci ders yapıyor. öğrencilerin çeşitli kabile dilleri konuşmalarına karşın okullarda dersler Fransızca olarak yapılıyor. Köy okullannda yalnızca ilkokul eğitimi veriliyor. Öğrenciler eğitimlerine şehirlerde devam ediyorlar. Konuştuğumuz öğrenciler genelde, şehirlerde memurluk yapmak istiyorlar. Çocuklar, evlerinde elektrik olmadığı için derslerini gaz lambası ışığında yapıyorlar. Küçükbüyükherkesyemeğini çatal bıçak kullanmadan elleri ile yiyor. Çocuklar okul olmadığı günlerde yaşları bir hay li küçük olmasına karşın tarlalarda çalışıyorlar. Yardımlan, çeşitli köylere dağıttıktan sonra Dapahong şehrine doğru yol alıyoruz. Şehirküçük, ancak burada iki TOGO'YA DAİR... •• 1. Dünya Savaşı'ndan sonra Ingiliz Fransız sömürgesi olan Togo, 27Nisan 1960'ta bağımsıziığına kavuştu. *• Ülkede yaşayan hayvanlar arasında, fil, aslan, çeşitli maymun türleri, suaygırı, timsah ve yılanlar sayılabilir. Kuzeydeki Keran Ormanı koruma alanında yabanıl sığır, eşek, düğmeli domuz, antilop ve geyik sürüleıiyaşıyor. •• Ülkede sağlık koşulları genelde kötü... Sıtma, dizanteri, sarıhumma, menenjit, verem gibi hastalıklar yaygın... •• Togo'da 15 yaş ve üzeri nüfusun sadece yüzde 39'u okuryazar. Togo 'da her köyün bir reisi var... Afrika 'yı simgeleyen renkli kuınaslar...