Katalog

CUMHURİYET DERGİ Bir yüzyılı savaşlarla geçiren dünya, şimdi de mayınlarla uğraşıyor. Her 20 dakikada bir kişi mayın yüzünden ölüyor. Dünya üzerinde bulunan 125 milyon mayından 25 milyonu Türkiye ve sınır komşusu ülkelerde. Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da 199298 yıllannda en az beş yüz kişi mayın nedeniyle öldü. "Mayınsız bir Türkiye" kampanyası başlatıldı, ama mayın haritalannın kaybolduğu iddia ediliyor. Bağımsız Iletişim Ağı'nın (BÎA) araştırmasını Harun Elçioğlu birparmağı ile gözünü yitirdi maytn patlamasıyla... başlatıldı. 1997yılındaOttawa'dauluslararası bir sözleşme imzaya açıldı, iki yıl sonra da Birleşmiş Milletler sözleşmeyi yürürlüğe soktu. Bugüne kadar 100 devlet sözleşmeyi imzaladı. ICBL geçen yıl da Türkiye'deki mayın sorununa dikkat çekerek, Türkiye'deki sivil toplum örgütlerinin "Mayınsız bir Türkiye" kampanyası çerçevesınde toplanmasına öncülük etti. İlk mayın 1950de... Türkiye 'dekaramayınlarınındöşenmesinin tarıhi 1950. Güneydoğu illerindekı geçim kaynaklanndan biri de kaçakçılıktı ve özellikle Suriyesınınnda sık sık kaçakçılarlajandarma arasında çatışmaçıkıyordu. 1950'deMardin'dekaçakçılarilegümrük muhafızları arasında çıkan çatışmada iki gümrük muhafızı yaşamını yitirdi. Bunun üzerine dönemin başbakanı Adnan Menderes, Vali Kamuran Çuhruk'u Ankara'ya çağırarak bir daha bu tür çatı şmaların yaşanmaması için öngördüğüçözümü bildirdi.Menderes'inbulduğuçözüm,Suriyesınınnınbaştansonamayınlanmasıydı. Etkigücü,büyükveküçükkavramlanyla ölçülen mayınların döşeme planı çıkarılırken Şırnak, Mardin, Şanlıurfa, Kilis ve Hataydadahiledildi.Sınırboyundakiyerleşimalanlarıboşaltılarakmayınlandı... Mayın döşeme, 1984 yıhndan sonra daha genişalanlarayayıldı.PKKmilitanlannın sınırdan geçişini engellemek amacıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun iç kesimleri de mayınlandı. Çatışmalann yoğun olduğu bölgelere mayın döşendi. 15 yıl süren çatışmalar sırasında çok sayıda asker, militan ve sivil, mayın patlaması sonucu ya yaşamını ya da kol, bacak, gözünü yitirdi. Aynı zaman diliminde PKK de mayını çözüm gördü ve nereye, ne kadar döşediği saptanamadı. Bilinen, çok sayıda asker vesivilinPKK'nindöşediği mayınlar yüzünden de yaşamını yitirdiği ya da sakatkaldığı... Türkiye İnsan Hakları Vakfi'nın 1998 raporunagöre 15 yıl sürençatışmalarda 35 bin kişi ölürken, bu ölümlerın 468'i mayın patlaması sonucu meydana geldi. 19992000 yıllan arasında ise 58 kişi mayın patlaması sonucu yaşamını yitirirken 84 kişi deyaralandı... Peki, bu mayınlar nereden.nasılsağlandı? Mardin Ziraat Odası Başkanı Davut özmen'egöre.Türkiye'dekullanılan mayınlar 17 ayn ülkeden ithal edildi. özmen, bu ülkeleri şöy le sıraladı: "SovyetSosyalistCumhuriyetlerBirlıği, Rusya Federasyonu, Ingiltere,Çin Halk Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Almanya, Isveç, Isviçre, Güney Afrika Cumhuriyeti, Hindistan, Şili, Bulgarıstan, Yunanistan, Ispanya, Çek Cumhuriyeti, Pakistan." sunuyoruz. Taş elimde patladı... S erhat Dursun, on yaşındaydı. Mardin Dargeçit'te, otlattığı koyunlarını mayınlı alandan çıkarmaya çalışırken mayın patlaması sonucu sağ ayağı parçalandı. Sekiz yaşındaki Remzi Varan, Serhat kadar şanslı değildi, öldü. Süleyman Demirbağ, liseye başladığı yıl, sol eliyle yazı yazmayı öğrendi. Çünkü mayın sağ elini ve sağ göziinüalmıştı. Altı yaşındaki Harun Elçioğlu o gün, oynamak için o taşı gözüne kestirmişti. Şöyleanlatıyordu: "Biraz ağırdı ama taşı yerden aldım, önüme koydum. Sonra taş patladı, korktum kaçtım. Sokağın oraya geldiğimde, düşmuşüm..." Harun kendine geldiğinde, sağ el inin bir parmağı ile birgözü yoktu... Ve Makbule Kaymaz. Kırk beş yaşlanndaki, Nusaybinli Kaymaz, komşulanyla ot toplarken mayına basınca sağ ayağı parçalandı. Bir yıl sonra da onu mayınlı bölgeden çıkanp hastaneye taşıyan komşusu Hacer bir mayına basacak, ölecek, Makbule ise protezli ayağı ile yaşamayı öğrenecekti... Mayın, çatışmaların, savaşların, yani şiddetin içinden geçen toplumların, her iki durumda da yani savaşta ve banşta peşlerini bırakmayan birbela... Bugün dünyada 6O'ı aşkın ülkede 125 milyon mayının döşeli yani patlamaya hazır durumda olduğu tahmin ediliyor. Bu mayınların 25 milyonunun Türkiye, Irak, îran Ve Suriye'deki Kürt bölgelerinde olduğu biliniyor.Yapılan araştırmalar, "Saklanmış katiller" olarak da tanımlanan ve aktivitesini gömülu halde 50 yıl boyunca koruyan mayınlar nedeniyle her yırmi dakikada bir kişininöldüğünü gösteriyor... Sadece son yirmi yılda mayında yaşamını yitiren insanların sayısı ise yüz binin üzerinde. Busayının içinde, 197996 yıllan arasında Vietnamlı 60 bin, Afganistanlı 35 bin, Angolalı 32 bin, Kamboçyalı 27 bin, Iraklı 22 bin, Etiyopyalı 8 bin, Pakistanlı, Mozambikli 6 bin insan da yer alıyor... Türkiye'de ise 199298 yıllan arasında sadece sivil en az 500 kişi yaşamını yitirdi. Son iki yıl içinde ise 58 sivil, mayın nedeniyle öldü. Mayın patlamalannın ölüme ve sakatlanmalara yol açması sivil toplum örgütlerinihareketegeçirdi. 1992yılındal400örgütün katılımıyla ICBL (Antipersonel Mayınların Yasaklanması Kampanyası) Mayın harttalanna ne okhı? Mayınlann yol açtığı ölümlerin sürmesi sivil toplum örgütlerini harekete geçirdi. Sivil örgütlerin başlattıgı "Mayınsız bir Türkiye" kampanyası sürerkenkapatılan Refah Partisı Gaziantepeski milletvekiliŞinasi Çolakoğlu, mayınlarla ilgili çalışmasının sonuçlannı açıkladı. Çolakoğlu, mayınların yerini gösteren "anahtar"ın, yani mayın haritasının kaybolduğunu öne sürdü. Çolakoğlu'nun açıklamasında şu bilgileryeraldı: "Devlet döşemiş olduğu mayınlan te