Katalog

DİNÇERSAVAŞLENGER/ŞAKİRMELENDİZLİ atı Karadeni/ bölümündc, doğudan Filyos Çayı, batıdan Kızılırmak ilc ayrılan, güney sının kesin bclli olmamakla bcrabcr Frygia ilc komşu olan bölge antik çağda Paphlagoniu olarak adlandırılmaktaydı. Bölgcnin diğer kcntlcrinc göre oldukça geç dönemde kurulduğu kabul edilcn Kastamonu'nun bilinen jn crkcn yerleşim i/leri MÖ 7. yy.'a tarihlencn kaya ıııc/arları. Bıınlar şehir merkczinde "Oyulmuş" ve "Şehinşah'1 kayaları üzerinde yer almaktalar. Şehrin cn görkcmli larihsel vapısı ise TURİZM KASTAMONU'YA GÖZ KIRPIYOR B rihlencn "Yılanlı Şifahanesi". Şifahaııe medrcse ve hastane olnıak ii/ere iki ayrı bölümdcn oluşmakla. Çobanoğullan döncmine tarihlenen "Atabey Camii" (1273), Candaroğulları dönemine tarihlenen; ağaç oyma kapi işçilıği ve süslcmelcriyle ünlü "İbni Neccar Camii" (1356), "Ismail Bcy Camii vc Külliyesi" (1451) beylikler dönenıinin kenttcki güzel örncklerinden. Candaroğullan'na başkentlik yapan Kastamonu, Osmanlı döncminde dc önemli bir kültür merkc/i olma ö/elliğini dcvanı ettirmiş. I333'dc Kastanıonu'ya ıığrayan gezgin İbni Batuta, kenti Anadolu'nun en büyiik ve cn gii/cl beldelerinden biri olarak tanımlar. 17. yy'da Cclali ve Suhtc tsyanları yü/ündcn dııraklayan kent ckonomisı 18. yy'da yenidcn canlanmayu başlamış. Evliya Çelebi scyahatnamcsinde kentin; kutnu kumaşlarının vc bakır eşyalarınm ünlü olduğundan balıscder. l?ransız ge/gin C. Tcxier'de 19. yy'da ge/diği Kastamonıı'da bakırcılığın ve dokumacılığm iki öncmli ış kolıınu oluşlurduğunu görerck, Evliya Çclcbi'nin gö/lemlerini doğrıılar. Son yıllara kadar varlığını zor da olsa sürdiiren ahşap baskı ya/macılık artık kenttc yapılmamakta. Ne yazık İci bugün dükkanlarda satılan ya/malarm pek çoğu İslanbul ve Tokat'tan getirilmekte. Büyük şehirlcre yapılan göçler vc usta çırak ilişkisinin bozulması bakır işçiliğini de etkileyip bu sanat dalının da soınınu ha/ırlıyor. Günümü/de urgancılık yaşayan tek cl sanatı konunıunda. İçkale vc kenti boydan boya ıkiye bölen Karaçomak Dercsi arasındaki alanda kentsel doku kendini oldukça yoğun sekilde belli ediyor. Batı Karadeni/'dc Kastamonu, Safranbolu'dan sonra Osmanlı kent dokusunu koruyabilmiş ender ycrleşmclcrden biri. Dar bir vadinin iki yamacında kurulmuş olan kent, beş yü/ civannda eski Türk evi ilc konut mimarisinin güzel örneklcrini banndınyor. Bu görünüşü ile bir müze kent konumunda şehir. Kastamonu evleri ahşapkagir karışı Kastamonu beç yüx civannda eski Türk evl İle konut mimarisinin guzel örneklerini banndınyor (solda). Ş»hrln en görkemli tarihsel yapısı Kastamonu kalesi (iistte). Kastamonu'nun an eski yerlesim Izlerlnden Kaya mezarları (altta). mı bir teknikle inşa edilmi^ler. Faş bir temcl üzerinde yer alan üsl katlar yatay vc dikcy hatıllarla destcklenmiş. Hatıl araları isc tuğla vc kcrpiç dolgulıı. Genellik•le iki ya da iic katlı olan bu evler, büyük ailcye uygun olarak çok odalı inşa edil'mişlcr. Anne, baba, oğullar vc gelinlerin aynı mekanı paylaştıkları eski Kastamo Bizans tmparatorluğu döncmindc Komnenoslar sülalcsincc (MS 13. yy) şehre hakim bir tepe üzcrinde inşa edilcn kale. Orta Çağ'da kcnti çevreleyen ve vadiye dck u/anan dış surlardan günümüze eser kalmamış. Bugünkü surlar kcntin iç kalesine ait. Kastamonu adının da Komnenlerin kalcsi anlamına gclen "Kastra KomneıT sözcüğünden türediğinc inanılmakta. Kcntin Türk döncmine ait günümüze ulaşabilen en eski yapısı 1272 yılına ta nu cvlcrinde ortak kullanım alanı "sofa." Odalar sofanın etrafına ycrleştirilmiş ve gcnellikle yüksek tavanlı. Her çekirdek ailenin odası sofaya açılıyor. Hemen hemen hcr evin bahçesi var. Bahçeler yüksek bir duvarla sokaktan ayrılıyor. Çeşitli bitkilcr ve ağaçlar iç avluyu süslcyen ve evleri güzelleştiren ögeler. Evlerin birinci katları genellikle odunluk, yüklük, ahır ya da atelye olarak kullamlıyor. tkinci ve ücüncü katlar cumba ya da eekme kat şeklinde planlanmıi). Evlerin di!> cephcsi coğunlukla bcya/ ya da civit mavisine huyanmış. Kastamonu evlcrinin hem iv hem de dış yü/lerindc oldukça zengin ahşap siislemelere rastlanıyor. Evlerin iç kısımlarında oda ve doiap kapakları, tavanlar ve korkuluklar gcometrik motiilerle be/enmiş. Evlerde ahşap süslcmcye bu kadar çok yer verilmesinin sebebi malzcmenin oldukça bol olması. Zira bölge geniş ormanlara sahip. Evi na/ardan ve kötülükİLiden korumak için eski yazı ilc yazılmış dua tabelaları Kastamonu evlerindc sıkça görülüyor. Genellikle saçak altlıklarında asılı duran bu tabelalarda en çok Bcsmele, Kclimei Şahadet, Allah, Ya lıafız ve nazar duası ile karşılaşıyoruz. Kastamonu evlerinde dikkati çeken diğer nokta; kapı üzerine veya ön cephcye asılan gcyik başlan. Kent halkı bu başlann uğur gctirdiğinc inanıyor Kaya me/arlan, kalesi, beylikler ve Osmanlı döncmine larihlenen çok sayida mimari cserleri, hepsinden önemlisi oldukça korunmuş sekilde günümüze ulaşmış eski Türk evleri ile 1985 yılında tarihikentsel ve arkeolojik sit ilan edilen Kastamonu, Batı Karadcniz'in turizm açısından gelecek vaat eden kentlerinden biri. ^ D E R O İ t J Ü J H C U M H U R İ Y E T 5 E Y L Ü L C l ıl H ı L 1 9 9 3 S A Y I 3 8 9