Katalog

D E R 0 E M K İ Z M I R B A Ç Edepsiz ama hoş? Marquis de Sade dünyanın en tartışmah yazarlarından biri. En sonunda bu yıl kendi ülkesi olan Fransa'da 18 yaşından küçüklere kitaplannın satışı serbest bırakıldı. Marquis hakkında yazılan biyögrafilerin de haddi hesabı yok. Bunlardan sonuncusu Ingiltere'de Donald Thomas tarafından kaleme alındı. lümünden bu yana hala üstüne yapıştmlan "pornocu" etiketinden kurtulabilnıiş değil. Şimdi bu tamamen haksız bir yakıştırma değil ama hepsi de bununla sınırlı değil. özgün bir düşünür olarak Sade kcndimizi ve dünyamızı anlamamıza en fazla katkısı olanlardan biri. Kendi üslubuyla olsa bilc... M arquis de Sade 1814 yılındaki ö Düşünün 18. yüzyıl Fransası'nda sonu grup seksle bitmeyen davet sayısı çok azdı. Halkm önünde gerçekleştirilen idamlarda genelikle kadınlann göğüsleri, erkeklerin cinsel organlan kesilir ve teşhir edilirdi. Sade'ın yazdığı ve yetkililerin yasakladığı her şey toplumun yaşamının bir parçasıydı. Ve Sade, kendi deyişiyle, "kalçalara bir kaç tokat" attı Genç Sade Sade 1740 yılinda hali vakti bayağı iyi bir ailenin tek çocuğu olarak doğdu. Işte size bir ipucu. Ailenin bütün kadmları sevgili vcliahtlannı şımartmak için her şeyi yaptılar. İşte belki de bu yüzden kitaplarında kadınlan akla gelcbilecek her biçimde aşağılanabilecek nesneler olarak gösterdi. Fakat pornografik sadiznıin kadınlardan nefret ettiği yolundaki teorik yaklaşım Sade'a tam tamma pek uymuyor. Çünkü kansı ve daha sonraki yıllarda birlikte olduğu sevgilisi onun kadınlara karşı dikkatli davrandığını söylüyorlar. Örneğin Marquis de Sade'ı yalak odasındaki inanılmaz fantazileri ile toplumsal yaşamdaki davranışlannı birbirine kanştırmadığı için övüyorlar. Bunun iki nedeni olabilir. Birincisi aşkın gözü kördür denilebilir. İkinci neden isc galiba biraz daha geçerli. İlk gençliğinde yatak odasındaki marifetlerinin başmı inanılmaz belalara sokmuş olması. Bunlardan en önemlisi Paris ve Marsilyaü bir grup fahişenin, her şeyi göze alarak, Sade'ı polise şikâyet elmeleri oldu. Kadmlann söylcdiğine göre 20 yaşındaki Marquis onlan siyah bir odaya kapattıktan sonra kamçılarla tehdit elmiş vc "o zamana dek duymadıftlan cinsel önerilerde" bulunmuştu. Dönemin Fransız yetkililerinin bu Kamçıtı Bay'ın marifetleriyle neden bu denli ilgilendiklerini anlamak da zor. C U M H U R İ Y E T DERGİ 2 9 M A R T diye yetişkinlik çağınm yansını hapishanede geçirdi. Hapishaneye ilk kez çeşitli fahişelerin cinayet girişimi ve ters ilişki kurma şikâyetleri üzerinc girmişti. O zaman bu iki suç da idamlıktı. Ama Sade ve sevgili uşağı Latour hapishaneden kaçmayı başarmışlardı. Onlann yerine iki tane İcukla idam edildi. Sade cellattan kurtulmuştu ama kaynanası Madanıc de Montreuirden kurtulamadı. Madame bütün nüfuzunu kullanarak, aile şerefini mahvettiğine inandığı damadını duruşma yapılmadan hapse attırmayı başardı. Esas öykümüz de burada başladı. Sade en korkunç koşullarda tam 12 yıl bir hücreye tıkıldı. Özgür kalma cabalanndan hiç vazgeçmedi ama bu asla kendine acındırma düzeyinde olmadı. Cezaevi, yazar Thomas'a göre, Sade'a "müthiş bir entelektüel berraklık" ka nnda Sade okurlanna yazdıklannın tam karşı noktasında yer almalannı sağlıyor. Yani sağ gösterip sol vuruyor. Zaten cinselliğin aynntısına bu denli girmenin de Sade'm doğasına aykın olduğunu düşünüyor Thomas. Verdiği örnek de ikna edici. Bastille'deyken Sodom'un 120 Günü'nü yazmaya başla zandırdı. Artık sıkı bir düşünür ve insan çürümesini istihzayla kaydeden bir vakanüvisti. Sade'ın fikirlerinin başlangıç noktası, tıpkı Rousseau'nun inancı gibi, aklın kaynağı olarak "Doğa"yı ahr. Ama Sade Rousseau'dan daha kötümserdi. Hayvanlann hayatta kalmak için birbirlerini öldürdüklerini ve tecavüz ettiklerini gözledi. O zaman insanoğlu neden sanki bu eylemleri yasaklayan bir doğal yasa varmış gibi davranıyordu? Biyograficisi Thomas Sade'ın böylesine bir saptamada hatta kabullenmede bulunmasını "ironik" olarak niteliyor. Ona göre "Justine" ve öteki romanla mıştı. Müsvetteleri hücresinde oyduğu bir oyuğa saklıyordu. Bir süre sonra seksten başka birşey yazma şansı olmadığını görünce projesinden vazgeçti. Ünlü romanı "Justine"deki pornografik bölümlerin çoğu orijinal taslakta yoktu. Paraya çok ihtiyacı olan Sade tarafından yayıncmın isteği üzerine eklendi. Sade'm kitaplanndaki işkence ve seks odalan bütün 18. yüzyıl gotik edebiyatının aynlmaz bir parçasıydı yalnızca Sade'ın değil. Bir kaç yıldır Türkiye'de de önüne gelen herkesin yıkmaya çalıştığı tabulara karşı 200 yıl önce başlattığı savaş ise 1789 Devrimi'nin bir ön habercisi gibi. Sade özgür Bastille'den ilk çıkanlar arasında Sade da vardı. Ne var ki özgürlük ona maddi açıdan fazla bir şey kazandırmadı. önce oyun yazmaya soyundu. Fakat damarlanndaki aristokrat kan yüzünden devrimin edebi çevreleri tarafından kuşkuyla karşılandı. Bir ara devrim mahkemesinde yargıçhk görevi yaptı. Bu sırada yargılanmak üzere önüne getirilen kaynanası ve akrabalanna, kendisine yakıştınlan sadist suçlamasımn tam tersine, inanılmaz bir merhamet gösterdi. Hatta bu yüzden neredeyse görevinden bile oluyordu. 1801 yılında ise kendini yeniden hapishanede buldu. Bu kez suçu pornogralik roman (özellikle Justine) yazıp yayınlamaktı. Bu fırsatı kaçırmayan akrabalan onu bu kez j de tımarhaneye kapatmayı başardılar. ömrünün sonuna kadar orada kaldı. Orada orta yaşlı bir aktris olan sevgilisiyle sessiz bir yaşam SÜTCIÜ. Zavallı Marquis de P:de, eğer yaşayn da "Sapık", "Kuzularr Scssizliği" vey "Freddy'nin Kabusu" :ibi filmleri gör seydi herhaldekahnndım ölürdü. < 1 9 9 2 S A Y I 3 1 6 15