Katalog

Y A S A M E R S Ö Z dir burası. Pişmanlıksızısıkaplar yüreğini. Can sıkıntısını ata bincrek gidermeye çalışır. Kayseri'de yaşadığı ve unutanıadığı anıları var Nadya'nın. Atatürk Kayseri'yiziyaretegeleeeİctir. Bunun ü/erine Atatürk'e kalabileceği güzel bir köşk yapmak için Kayserililer seferber olurlar ve kısa bir 7amanda yaparlar. Atatürk bıırada konuk edilir. Ama ertesi gün kendisine köşkün faturası ibra7 edilir. Bayan Nadya'ya göre Atatürk bu işe çok sinirlenmiş ve başkent yapmaya karar verdiği Kayseri'yi bu olaydan Bayan Nadya Bayan ira ile çektirdikleri bir fotoğrafını gösteriyor. dereceklerini söylerler. Ama çok kısa sonra gözden çıkarmıştır! Nadya böyle bir süre sonra Nadya'nın kardeşi ölür. hatırlıyor. Gitmeplanlarıyinesuyadüşer... Bir diğer ilginç anı ise Turgut özal'ın Şıı sıra 75 yaşında olan bayan Nadbabasının Kayseri Sümerbank'ıa çalışya'nın Rusya'ya dönmekten başka Ö7İemak için f abrikanın açtığı sınava girmemi yok bu hayatta. Artık kendi ülkesisi, ama ka7.anamaması.l940'h yıllarda nin güneşiyleyanmak isliyor. Kayseri Sümerbank'ta genellikle kocaGeliyoru? İra'ya. İra (şimdiki adı Özlarını öldürmüş olan Karadenizli gül) Kayseri'ye gelen Rus gelinler içinınahküm kadınlar çalıştırılıyormuş. dc hemen en çok acı ve sıkıntı çekcnlerBunlar dışında hemen hiçbir kadına iş den biri. Evi Bakırköy Yenimahalle'de. verilmiyormuş. 7 gelin arasında en güzelleri belli ki o. 1948'e kadar Kayseri'de kalırlar. Bu Gençlik fotoğraflarından mavi hülyalı sırada çocukları olur. Daha sonra Herebirbakışları taşıyor. Asil ve ödünsiiz bir ke'ye gelirler. Heıeke'de geri dönme isyüz. Anılara ve albümlere gömülüyoteği daha da artar Nadya'nın, İstanruz. Yaşanmış ve anlatacak o kadar çok bul'daki Sovyet Konsolosluğu'na başşey var ki. Arada bir başını albümlervurur. Oradaki yetkililer: "•Dönebilirsiden kaldırıp, "Yok böyle olnıayaeak, niz, ama bir şartla; çoeuklurınızı yanınızben anılarımı ya/malıyım, çok çektim da götürenıczsiniz. Götürürseniz, Türk ben"diyor. İçeridcn kendi eliyle hazırlahükümetiylc sorunlarımız çıkabilir." dığı vişne likörü getiriyor. Hayatnnda Kadere boyun eğer ve kalır. Daha sonra içliğim en mükemmel vişne likörü. "Ne İ/.mirSünıcrbaıık'a gidilir. Ardından Akadar istersen ie, sarhoş ol istersen" didana'ya. Nadya, Adana'da, Narin İplik yor. Dclidolu, sımsıeak vc maceraperest Fabrikasf nda kendinc bir iş bulur. Son bir kadın bu. "Ne olur, her şcyi baştan olarak da İslanbul'a gelinir. Kocasıyla anlatın"diyorum. Kcndinelikördoldubirlikte bu kentte bir özel şirkette çalıruyor ve biraz içtiktcn sonra anlatmaya şırlar. Bekirbey 1973 yılında ölür. başlıyor: "Biz ailecek Volgagrad'lıyı/. Aradanyıllargeçer.Sovyetlcr'dcGorBabam Çarlık döneminde 7engin bir ibaçov ikidara gclir. Nadya'nın dönme şadamıydı. Kcrcsteeilikle uğraşırdı. özlemleri' yeniden alevlenir. GorbaSonra ihtilal oldu. EliımVden her şeyiçov'a mektup yazar. Mektup üzerine İsmizi aldılar. Çok yoksul düştiik. Babam tanbul Sovyet Konsolosluğu'dan iki işini kaybelti. Komünist olmadığı için görevli gelir. Dönüş koşullarını incelerhiçbir yerdc ona iş vermiyorlardı. Baler. Nadya'nın Moskova'da kardeşi bam öldüğünde 14 yaşındaydım. 1931 vardır, onun yanında kalacaktır. Göyıhydı. Bir süre sonra bendeMclro'nun revliler gerekli bclgeleri hazırlayarak Istatistik Müdürlüğü'nde çalışmaya geri dönerler ve kendisine birçağrı gönC U M H U R İ Y E T D E R G İ 1 M A R T 1 9 9 2 S A Y I 3 1 2 C E Z M İ RUS GELİNLER Yıl 1933. Kayseri Sümerbank, 7 tekstil mühendisini Moskova ve çevresimieki tekstil okuHanna eğitim vaptırmaya gönderir. Bu tekstil okullannda okurken gönüllerini birbirinden güzel, ince uçumlu, mavigözlü, hülyalı bakışh, kültürlü Moskovalı kızlara kaptınrlar: Fanya, Tonya, Vera, Şura, Nadya, Vala, İra. Türk mühendisler bu güzel Rus kızlarım kendileriyle evlenmeye ikna ederler. Ve yıl 1935. 7 Rusgelin Kayseri'yegelir. Ne ummuşlardır, ne bulurlar? K ayseri'deki Sümerbank tşletmcsi 1933 yılında 7 mühcndisi Moskova'daki kimi tekstil okullannda okumak üzere gönderir. Ata, İsmail, Cevdet, Bekir, Reşat, Kcmal, Mıuaffer. Yaşları 30 civannda olan bu mühendisler çok geçmeden gönüllerini hülyalı bakışh Rus kızlarına kaptınrlar. Kimisi operada, kimisi ınetroda, kimisi okulda tanışırlar. Rus kızların gördüklcri ilk Türk erkekleridir bizim mühendisler. Birçoğunun ailesininçarlıkdönemindehalivaktiyerindedir, ama devrimle birlikte durumları sarsılmıştır. Rus kızları gözlerini uzak diyarlara, Avrupa, Amcrikalara çevirmişlerdir. Türk mühendisleri onlar için bir umuttur. Başlarında kavak yelleri esiyordur. Basıp imzayı cvlenirlcr. Yaşları 1819. Ver elini Türkiye'ye, Kayseri'ye. Gelirler ve onlar için hiç beklemedikleri garip bir hayat başlar. Moskova'nın modern ve kültürlü kızları çarşafla, loprak danılı e"lerle, yoksul mıı yoksul birdünyayla karşı karşıya gelirler. Sanki 'kızıl devrimin melekleri' intikam alıyordur. Tonya Kayseri'ye geldikten bir siire sonra lıamilc kalır. Ama ne yazık ki doğum sırasında kurtarılamayarak ölür. Koeası İsmail ise karısının ardmdan uzun sürcyaşayamaz. Vera, koeası Cevdet ile bir süre Kayscri'de kalırlar. Sonra Adana Sümerbank'a tayini çıkar kocasının. Adana'dan sonra Islanbul'a gelirler. Cevdel bey İstanbul'daki Sümerbank'a geldiklerinden bir siire sonra ölür. Vera ise Adana'ya dönmcye karar verir. Adana pavyonlarına. Orada yapayalnız ölür. Şura ise Amerika hayallcrine kavuşur. Ama ne yazık ki orada pek fazla yaşayamaz. Ardından koeası Kemal de ölür. Vala'yı (Ncela Rcşat) ise Kayseri'de peçeli kadınlar, arkalarından "gavur" diye bağıran çoeuklar karşılamış. 7 sene sonra koeası Reşat'ın tayini İstanbul Sümerbank'a çıkmış. Koeası üç sene önce ölmüş. Şimdi tek başına, Bakırköy'deki evinde hasta yaşıyor. Fanya, koeası Ata ile Kayseri'ye geldiğinde gördükleri karşısında şok olur adeta. Giyiminc, kuşamına düşkün, gezip tozmayı seven Moskova'nın dikkat çekcn ki7.larından olan Fanya bir süre sonra kocasından ayrılır. Koeası Ata bey öleli çok oluyor, kendisiyse şimdi Bodrum'da ömrünün son yazlannı yaşıyor. Moskova'nın güzel kızlarından Nadya ise Kayserili mühendis Ismail'le tanıştığında ve ona dcliler gibi aşık oldıığunda 19 yaşındadır ve Glazunof Tiyatrosu'nda şarkı söyleyen başarıh bir sopranodur. Aşk ve kocasının vaatlerine kapılırveonunlacvlenipTiirkiye'yegitmeye karar verir. Ama annesi karşı çıkar ona: "Kızım, gitnıe, güneş her yerde aynı yakar." Nadya tüm yaşadıklannı şöyle bir düşününce gözleri dolu dolu "Yaktıda"diyor. Ve herşeye karşın aşk ve umutlar galebe çalar, Nadya Bekir'le evlcnir, adı Hülya (Bekir) olur. Stalin bu işe çok bozulur. Moskova'nın eğilimli ve güzel kızları peş peşe yabancılara kapılıp ülkeyi terk ediyordur. Hemen bir açıklama yapar: "Gidin, Rus kızlarına erkek mi yok, gidin, ama pişınan olaeaksınız ve bir daha sizi ülkcye sokmayacağım \c diplomalarınızı iptal edeceğim." Aşk ve umutlar varken kim dinler Stalin'i! Hülya Bekir'i Kayscri'de aşk vc umutlar karşılamaz. Yoksulluk, kaynana ve görümcc baskrsı, arkasından "gavur, komünist" diyc bağıran yabanıl insanlar karşılar. Koeası çalışmasına izin vermez. Aradıklannı bulamayan, mutsuz diğer Rus kadınlarla birlikte geçmişte yaşadıklannı anar sık sık. Sokaklarda eşekleriylc bazı satıeılar koyun bcyni satıyordur habire. Garip bir ülkc 8