Katalog

T 0 P LU EHMİ BAYRAKTAROĞLU Tanihe saygı \Kültür Bakanhğı bir süreden beri düşün \alanindaki yasakların üzerine gidileceğini ysöylüyor. Şeyh Bedreddin 'in "mezarı" da \bu büyük düşün ve kültür değerinin anısını \yok sayan uygulamalardan sonra, gereken \özenin gösterilmesini bekliyor. eyh Bedreddin Serez'de asıldıktan sonra mezannın olduğu yere birtürbeyapıldı. 1900'lere kadar 5 Bcdreddin'den geriye kalanlar, I orada gömülü idi. Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, sınırlar yeniden çizilince, Serez Yunanistan'da kaldı. Lozan Anlaşması sonrasında yapılan mübadele (insan değiş tokuşu) sırasında, Yunan hükümetinden de alınan izinle, kemikleri mezarından toprağıyla birlikte alına| rak 1924'te İstanbul'a getirildi. Şeyh Bedreddin'in kemikleri, türbeI sindeki mezarından alındığı 1924'ten 38 yıl sonrasına kadar yeniden toprağa gömülemedi. Bedreddin üzerineyazdığıinceleme yazısında Osman Sümer, bu süreci şeyhin "kemiklerinin maeerası" diye adlandırıyor. Bu yazıdan öğrendiğimize göre kemiklerin bu uzun yolculuğu Bedreddin'in Serez'deki türbesinden başlıyor. 1924 mübadillerinden Osman Timur Bey, Yunan hükümetinden de izin | alarak kemikleri mezardan çıkarıyor. Beraberinde İstanbul'a getirdiği kemikler, bir çinko kutu içine toprağıyla bir S ŞEYH BE Sıınavne Kadısı oğlu Şeyh Bedreddin, çağının Islam hukuku bilgini, yaşamının bir döneminde önce devlet katında üst düzey yönetici (kadıasker), sonra tüm yöneticilere karşı ayaklanan binlerce insanın.bir isyanın lideri. Daha genç yaşlarında peş p>eşe onlarca fıkıh eseri yazabilecek, otorite sayılacak bir öğrenim, araştırma kurdu. Fikirleri farklılaşıp kendi deyişi ile "adfl bir diizen Içln" kitlelerin eylemine, politik mücadelenin önceliğine inandığında, yazdığı bütün kitapları Nil nehrine atacak kadar ateşli bir eylem adamı. 1400'lü yılların başında, Osmanlı hanedanının iktidar çekişmelerı ile sarsıldığı dönemde yandaşları Börklüce Mustaia ve Torlak Kemal, iki ayrı yerden ayaklanma başlattılar. Bir yandan üzerlerine gelen Osmanlı kuvvetleri ile çarpışıyor, diÎ U M H U R İ Y E T DERGİ 2 3 Ş U B A T likte konularak Sultanahmet Camii yetkililcrine emanet ediliyor. Yetkililerin "bilâhare münasip bir Şayh Badrmlclln'ln kamlktort Ca§alo£lu'nda Sultan Mahmut Turbaal bahçaslnd* bu köş«de gttmülU. yere gömiilmek üzere" camide saklanmasına karar verdikleri ke"...çinko mahfazası ve gerekli izahatı miklerin saklandığı çinko kutuyla birmikler, orada 18 yıl kalıyor. göstercn levhası ile" müzeye "nakil ve likte teslim edilen açıklamalı levhanın Bu arada Bedreddin'in kişiliği ve sosteslim" edilir. veya bir başka işaretin "mezara" konulyal kimliği, önderi olduğu köylü isyanıŞeyhin kemikleri, Topkapı Sarayı ması düşünülmemiş. "Mezann" yerinin nın özelliği konusunda yerli ve yabancı Müzesi'nin depolanndan birinde, çevrilmesi, bir lahit veya benzeri bir dübirçok araştırmacı ve sanatçının eserleri 1960'lara kadar kalır. Yirmi yıl daha zenleme yapılmamış, Şeyh Bedreddin yayımlanmaktadır. Nâzını Hiknıet, geçmiştir. 1960 askeri harekâtının arhem orada gömülü hem değil. Bedred1936da "Simavnc Kadısı Oğlu Şeyh dından, 1961 yılında müze müdürlüğü din'in mezarı hem var hem yok! YetkiliBedreddin Destam"nı yayımlamıştır. tarafından Milli Eğitim Bakanlığı'na ler neden böyle davranmışlar? HakkınDestan, yüzyıllar önce yaşanmış bir sosbaşvurulur. Kemiklerin gömülebilmesi da yurtdışında onlarca araştırma yapıyal mücadelenin vc şeyhin kimliğinin için gereğinin yapılması istenir. Bakanlan, sanat eserleri yazılan bu önemli taridaha yakından kavranmasına aracı ollık Cağaloğlu'ndaki Sultan Mahmud hi kimlik, neden belirsiz bir "mezarda" muştur. Bedreddin, ölümünden 500 yıl Türbesi'ni kemiklerin gömülmesi için gömülü? Tarihe meraklı yabancı ziyasonra da politik kimliği ile gündemdeuygun bulur. Fakat yürürlükteki yasalaretçiler, Bedreddin'in mezarını görmek dir.' ra göre Bakanlar Kurulu kararı olmakisterlerse nereyi göstereceğiz? Bunlar ve Yıl 1942 olmuştur. Kemiklerin sızın, şchir içindeki herhangi bir türbeye benzeri soruların cevabı yok. Veya bu "..daha uzun müddet camide durması gömülme işleminin yapılması olanaklı cevabı sadece yetkililer biliyor... mahzurlu..." görülür. Resmi yazışmalar değildir. Durum başbakanlığa iletilir. Türbenin avlusunda, "mezann" buyoğun bir gizlilik perdesi altında sürdüSonunda, 23.10.1961 tarih ve 5/1840 salunduğu köşe, evvelki yıl çöplük olarak rülür. Yeni bulunan yer, Topkapı Müzeyılı Bakanlar Kurulu kararı ile, Bedredkullanılmakta, bahçedeki düzenlemelesi'dir. Yine aynı gizlilikle kemikler. din'in kemiklerinin Sultan Mahmud re ait malzemelcr ve artıklar oraya yığılTürbesi'ne gömülmesi kararlaştınlır. makta idi. Şimdi son düzenlemelerden Yetkililerden oluşan bir heyet eşliğinsonra, "mezarın" bulunduğu köşenin DREDDİN de, 29.11.1961 günü defın işlemi gerçekbir kısmı parke taşı ile kaplanmış, yanleştirilir. Bedreddin'in kemikleri, 38 yıl daki mezarla arada düz bir toprak böaradan sonra yeniden toprağa döner... lüm kalmıştır. Bedreddin'in kemikleri ğer yandan Bedreddin'in düşünceleri Ama "kemiklerin macerası" burada bitparke taşlarının altında mı, yoksa aradoğrultusunda yeni düzenlemeler yapımez. daki toprak bölümde mi, eldeki bilgilere yorlardı. Yandaşları arasında din ayrımı Bedreddin'in kemiklerinin gömüldüve fotoğraflara bakarak kcstirmek zor. yapmıyorlar, bütün insanların kardeş olğü Sultan Mahmud Türbesi, Cağaloğlu duğunu söylüyorlardı. Toprağın işleyenin Ama Şeyh Bedreddin'in kemikleri oraolduğunu, üretilen tüm zenginliklerin oryokuşunun üst başında, iki caddenin keda gömülü! Resmi bilgi ve belgeler, kimtakça paylaşılması gerektiğini anlatıyor siştiği köşede. Türbenin avlusunda olbilir hangi depoda saklanan tutanaklarve uygulamaya çalışıyorlardı. dukça eski tarihlilerden daha yenilere daolmalı... Hanedan içindeki iktidar çekişmesini bir dizi mezar var. Ana girişten ilerleyip Işte Bedreddin'in kemiklerinin macehalleden Osmanlı, bütün gücü ile sosyal sola dönüldüğünde duvarın köşesinden rası böyle. Bedreddin'in anısını onun üisyancılara yöneldi. Zaten birkaç kez isönceki son mezar, "18 yaşında vefat eden zerine araştırma yapan düşün ve bilim ayancıların üzerine gönderilen kuvvetler Süleyman Bey'"in demir parmaklıkh damlannın, sanatçıların yapıtları bubozguna uğramış, durumun ciddiyeti ormezan. Sonra toprak bir boşluk daha günlere taşıyor. Ama bu büyük düşün ataya çıkmıştı. Sultan Mehmet Çelebi, tahsonra da parke taşlarla döşeli duvar gidamının ve yüzyıllar öncesindeki sosyal tından öte sisteme yönelen tehlikenin orbi. Bedreddin'in kemikleri, eldeki fotoğisyanın hikâyesini bugünlere taşıyan, satadan kaldırılması için kesin emirler verraflardan izlediğimiz gibi, buraya gödece bu eserler değil. Halk da unutmudi. mülmüş. Orada bir mezar bulunduğuna yor. Yüzyılların ötesinden bugünlere geSonuçta Şeyh Bedreddin ve yandaşları ilişkin hiçbir işaret, belirti yok! Kemikİen "ben de halümce Bedreddincm" atalar davalan uğruna hayatlarını verdiler. Bedler gömülmüş, toprak düzenlenerek ka deyimi, halkın da unutmadığının kanıreddin Serez'de asıldı. patılmış. Topkapı Sarayı Müzesi'ne ke 1992 SAYI 3 1 1 21