Katalog

Bahçeclk'tan Omman D*d«. Kandlndan daha yaçlı bir Trabzon Konagı'mn önünda, onunla gurur duyuyor (Ustt* solda)... Kente "hüıünlü bir neşe" getlran Rua Pazan'ndan bir görüntü (UstU sagda). Rastore edilen Trabzon evlerl (solda). kü'den, Erivan'dan, Batum'dan ve öbür Kafkas kcntlerindcn gelen bu "neşcli" pazarcılar, akıl alma/. düşüklüktcki fiyatlarla, ellerinde ne varsa satıyorlar. Buna karşııı, Trab/onlular isc yine de "sıkı pa/.arlık yapmayı" elden bırakmıyorlar. Salt bunun ıçin, yeni bir "cvrensel ticaret dili'* yaratılmış bile. "Rus Pazarfnı birliktc gezdiğimi/, Trab/onlu ressam vc hcykeltıraş Saldıran Ö/nıen, bu dilı en iyı kıvıranlardan: "Madam, menemum?.." (Bayan, bu en düşük fiyat mı7). " Mininıum, minimum..." (En düşük, en düşük...). " Super menemum'' " (Daha da inmez misin'.'). Bu hü/ünlü pa/arda, ha/ı cjyaların "super menemum" fiyatları da şöylc: Zenit marka Ibtoğraf makinalan 3(K) bin; botlar, ayakkabılar 300 bin; kristal çay bardakları 2 bin, 5 bin; cins köpcklcr, eğitilmiş av ta/ıları 100 bin; kilimler, halılar 50 binden 500 bine kadar; votkalar 78 bin, Amcrikan sigaralan 6 bin lira... • Rus Pa/arı, Trab/on'la öylesinc bütünlesmış ki hemen herkesi mutlu ediyor. fşletmcsı dc Trab/.onlulann gö/bebeği 'İ'rab/.onspor'a vcrilmiş. Ziyaretçilerden girişte 2 bin lira alınıyor, aynca pazarcı turistler de "işgaliye" ödüyorlar. Böylece Rus Pa/an, salt kent yaşamına değil, "spora" da öncmli katkılarda bulunuyor.. Trabzon'dan döndukten sonra, önce tclefon, ^unra da mcktup ve bazı belgeler aldım. Uçan Yol'a ilgi gösterdiğimizi duyan duyarlı Trabzonlular, tarihi kent üzerindcki tahribatın salt bu projcylc sınırlı olmadığını bildiriyorlar. örneğin, Kale surlanna 2 m. kadar yaklaşan ki, en a/ 10 m. olması gerekiyor Müftülük Binası inşaatı; bu inşaat için antık bölgede yapılan derin ka/ılar; surlardan alınan antik taşların yine bu inşaatta kullanıldığı; Fatih Camiisi'nin avlusundakı tarihi me/arların da yine makineleri ka/ılarla tahrıp edilmesi; kentin önemli sımgelerinden Zağnos Burcu'nun üzcrine kaçak olarak çatı yapılması ve yine yasadışı olarak kullanıma av'ilması gibi örnekler, şu son günlerde dilc getirilen olumsuz uygulamalardan ba/ıları... Evct. Trab/on'dan yeni man/aralar ışte böyle. Sahildeki Rus Pazarı günun her saatindc dolup, taşıyor. Kentin kültürel zenginliğini tehdit eden yıkım projeleri varlığını siirdürüyor. Trabzonlular, bu yok oluşu durdurabilmek için toplantılar düzenliyorlar, imza kampanyalan açıyorlar... Ve, üç bin yıliık bir kent, bu görüntüleriyle, "büyükşehir" statüsünü elde ctmeyi bekliyor. Belediye başkanıyla, valisiyle, koruma (ma) kurullarıyla... A "Büyükşehlr" olacak, amaL. Trab/on Kalesi, tarih boyunca kenti düşmanlara karşı»korumuş. Bizanslıların İ.S. 6. yü'/yılda yenidcn inşa edip genişletmeleriyle daha da bır güçlenmiş, nam salmış . Osmanlılar döneminde dc yinc onurım görmüş, eklemeler yapılmış. Hemen tüm cski gravürlcrde, kentin gizemli silüeti, bu muhtcşcm kalcyle bütünleşiyor. Dik yamaçlar üzerinde yükselen sağlam surları denize kadar iniyor vc belli ki tarihi Ipck Yolu'nun en güvcnilir limanlarından birini kucaklıyor... C U M H U R İ Y E T D E R O İ 2 2 K A S I M lnsan, bu ürpertici manzara karşısında, düşünmeden edemiyor. Bu, bir daha elde cdılmcM olanaksı/ zenginliği, "daha ucu/a çıkacak" gibi "ucuz" bir gerekçeylc dcv bir koprünün altına almak, acaba hangi "uygarlığın" ürüıui olabilir1'. Yenlden canlanan komşu ticareti Trabzon'un iki bin yıliık geçmişi, yıne iki bin yıliık zengin bir tıcarct ve liman kenti olmasıyla ö/dcş. Zaten, kentin iyi kurulmuş amacında da ticaret var. l.Ö. 7. yü/yılda, Ege'nin Miletoslu gemieilc3 4 8 rı, Kafkasyaİran vc U/ak Asya bağlantılunnı güçlendirmek amacıyla Karadeni/ kıyılannda bir dı/i kolonıkcntler kuruyorlar. Bunlardan "Trape/.os", Peloponncs Yanmadası'ndaki aynı adlı bir eski Yunan kcntinden gctirilen göçmenlerin yerleştirıldiği koloni olarak Trab/on'un ilk cekirdeğini oluşluruyor. Trab/on, hcmcn her dönem, öylesine aınlı ve güçlü bir liman kenti oluyor ki, 19. yüzyıla dek dünyadaki en zengin tüccarların mutlaka uğradıkları, kıtalararası bir merkez haline geliyor. Son zamanlarda, kentin bu eski geleneğinde, sanki yeni bir canlanma var. Sarp Kapısı'nın açılmasıyla bırlikte, eski Sovyet cunıhuriyetlerinin "pazar ekonomisini" arayan insanlan, Trab/on'a yenidcn "takas ticaretinin" renkli yaşantısmı ka/andırmışlar. Evlerinde, ülkelcrinde ne varsa gclırip satıyorlar; Türkiye'dc ucu/ ne bulurlarsa alıp gidiyorlar. Sınıra yakın kcntlcr arasında, günübirlik ticaret turlan dü/cnleniyor . Vitrinlerde Rusça, Ermcnıcc ya/ılar bulunan otobüs fımıalarmın dükkânları, Trabzon'un yeni görüntüleri arasında. Sahil yolunun hemen kcnarında, uzun ve üstü kapalı bir pazar yeri kurulmuş; tümüylc bu komşu ülkclerden gclen "pa/arcı turistlerc" ayrılmış. Ba 1 9 9 2 S A Y I