Katalog

S A 6 L I K Erdal Atabek Katil şapkanın altında Doğayı tanımak başlı başına bir ustalık. Eski kültürlerin eczanesi gerçekten de doğaydı. Son yıllarda "her şeyin şifası doğadır" denip durulsa da aslında doğadakı belalar da az değıl. S Bll oıı yıllarda " l ı e r s n m >ıtası dogadadır" denıp dıııııK.ı d.ı .ıslıııda dofiadakı be lalar da a/ degil. Şıı hirhirinden gu/el •nanlarlara hukıvorıım. Ansiklopedinin renklı saytalarında ne nu/el m>rıınu\orlar. (iu/el, ama /chırli. !ju bcmbe>az, <,apkası >ana ka>kılmış guzelin adı "mahvcdcn mck'k." ALI deneylerden soııra \urcklcr yakan gu/ele böylc denmıs Amdiııla vııosa Cıoıunu^u lallusa huı/edığı ıçın "amaıııla phalloıdes" deııeıı bıı dığer mantan da yeıııe ye gılıniY, /clıırlı H.ılk aıasıııdakı adı d.ı "ktıUıışınıış IHMIIII/ " l l . l ş k . l 111,1111,11 (1,1 \ t M I I K L l l l S . l l l l l l ,1 \ < M ' 1 1 1 1 \eıdeıı kesıvoı d.ı ııı,uıuvı>ı sankı \ ı n a n ı l ı nnıscTrı.ı Bıı ııı,ıısıııı snıııı d a kolıı Gci.cn a y l a ı d a t a ı ı m I>I,IM \ u ı t t a s l a ı ı ı n ı / ı ı ı o ı u / d ın ta/lası ı,oluk .,ouık maııl ı r d a n /ehır L n ı p olmıisiıı I aı ıııı ışı,ısı gıutıcl ınsaııı Y c ı ı n d ı v u ı d u u d a ısı vok kı p a ı a k a / a u s ı n , l o p ı a ü ı vok kı ı l ıp hıı,sııı \Iı \ sım btkk\t.cı.k, ı ı u e d ı . ı,apa \ a i s i o ı a v a k o ^ a c a k . iiLii.dc ııı ıııı t o p l a m a \ a r s a ııı ı\a mdıı.<.k " M e d c t ı Inı ııı.ınttirl.ırı \ı\ IUHMIMU/ ' " dı \i Miıınıısl.ıı Bu guzcl v'Leklı bıtkı >ınıdı Brılanya adala rının başına bela olmıış Bılkı Tıırkıye'den ve I ubnan'dan getırılmış. Ingıltere'ye Dayanıklı oldu^u icin de yayılmaya başlamış "jımdı Ingılı? botanıkvilerı dığer hıtkılcıı nasıl kurlaracaklarını kara kara du>unüp durusoılarmıs Uclıbal yalnı/ bu bıtkıdciı değıl, A/alea, (^lcandcr dcnılcn bııkılcrdcn dc yapüıyor Bu " o l c a n d c ı " dc bızım artık lyı bıldığımı/ " z a k k u ı n " turu O da /chırlı Bılıyoısuııu/, /akkunıddiı zchırlcncnlcr bızdc dc goruldıı B.ıkladaıı /clııılcıımeler de oluı " K m / m " ılfiıt'iı bıı ola>, biikla pıolcııılcrınc k.ıı^ı <ısın dııvaılıllpa l),lı:l.ıııl\ııl l'atilcs /ehıılenmelerı de gorıılmustuı Pa lausın lıh/lcrındc daha yaksck joc;unlı.kla bu lıman solanın" bıı /Lİurknmclcrın ncdcııı li.ıldıran otu da /ı.hıılı b11 k11«.rdt.n l Inlu V u ııan lılu/oiu Sokraics, loplunı duzcıunı bo/nıak M. tfcııvlcrt >anhs du^uncLİı.ı asılamakla suı,laıııp da OIIIIIK ıııalıkıım <tl11un< baldııan olııv 1 ı /ilmknıp luıkuııı \ L ı IIIL ^clıı ılııııstu D.ıhı Iııı ı,ok /chırlı bılkı \ar / c h ı ı s ı / ı ı i ' ,ı\ıııiıak d ı knl ı\ IIL'(;II Halkııı " d e l ı l i d l " d t d ı n ı /Lİııılı bal d a ı n l e Ba/ı bılkılcıdcn vapılııııs balı vedığııı / a m a n da bıı sıııe soıııa h a s d o n ı n c l t r ı . bulandılar bas lıyor Bıı b ı t k ı k ı d t a ı ı l a ı ı , b i K e k l c n ı,ikc<.ı.k gu/ellıkie " K l ı o d o d ı . n d ı o n " adırıı laMsan pek gıuel ı,ı Lcklı bır bıtkı /chırlı O ı ı d a n vapılan bal da /L hırlı o l u y o r ( ) t llipl llll IMIll bl'tll U lİIUIIİ I I Iı l . K t k l c . 1 1 Zehirlenmelerde ilkyardım... Akut zelıırlunmeleKi b ı l m e k v o z a n i t i n . ı k<if " C aıııını/ 11 v ı ı ı u k ısiulı dc o ı ı d a n " de ııııs kııı lııl.ıııl,ml,ın Iııı ı M i n l a t da pı* IIIIIIILC g u ^ e k t e n et ladı vcııı ^ o k s a adıııa ı,apıasık a l a l ı a n g ı yemeklerde >cı \cıılıı m ı v d ı ' A m a ı>tc /clııılısını /dııısı/ıııden a u r a m a d ı n nıı b d a y a v J i n n kı ııe b d a ıı I ılıkl ı as ıı ıı Ol loplamak" cskı bıı lıalk gtkncgı Ak LILIU/ uluslaıının kadmları bu ı^ı geryck bır us talık dıı/L\ınc v'karmı^tıı L\gaıhk tarıhmın erkck kadın ı^bolumundc dı. cıkı.klcıc a\ulık, kadınlara ot toplamak ı>ı dıısıuı./ nııvdı' Nke bılkuıııı Kiııdckı clkılı nıaddcM hala bıl medıyııın/e ıııamvoı uııı \ ıllaı 0111.C Bodıum'a gıttıgımı/de yedığıııı degı^ık bır ot salatasından sonra salatayı c,ok beğendıgıın iı,ın sadece ben vemışıım gııçlu bır dıııretık ctkı (ıdrar sokturucu) olmuştu Nc ya /ık kı bıı daha oıaya gıdcmcdım vc bılkıyı öğıcncmcdıın Docısı l.ıııını.ık buslı basına bıı ustalık I skı kultuılcıııı cc7anesı geıçekten de doğay dı Sadece ıı./anesı değıl, aynı zamanda var^ısı pa/arı da doğavdı C, arsı pazaı tıyatları boyle yuksclıp gıdcrsc lıalka gcnc kırlara, bayırlara çıkıp ot lopUımak dıı>CLck gıbı goııııuıyoı I t ytmck ıslevıpdeet alamavııiLa oı mandan maııtar t o p l a u p vıyen tarım ışı,ılcnııın başına gckn de bu dcğıl m ı ' Lkonornmın duzenı boylc suı up gıttığıne gore hıı, dcğılse bır cl kıtaptığı yayımlansa da "hangı bıtkılcı veıııı ' " , "hangı bıtkıler ycııme/ 7 ", ye ııılıı bılkılcrdeıı nasıl yaraılaıulıı ' " gıbısmden yararlı bılgıleı verılsc llkokul kılaplaıınada " L I YlMLOI Y t " , " A N A O l IOP1 A " , " O T A BAK O T A " gı bı cgıliLi alıştırmalar konuısa lyı oluı " K E N D İ OTUNU KENDİN YCTtŞTİR" kampanyalarıyla balkonda, saksıda sebze yetıştırmeye de hız verılırse bıttı gıttı Atalanmı/ " / a m a n sana uyma/sa sen /amana u v " dcmı>kr de nc güzel söylemısler U nu yapacağını yarısnıayı D ı r genç kız okurumuz, "genç kızlarda da kadın hastalıkları' olup olamayacağını" soru yor Genç kızlar, "kadınlara özgu" dıye duşunduklerı hastalık belırtılerı karşısında bıraz şaşırır ve duraklarlar Bu davranışta, gençlere cınsel eğıtım verılmemesının, sağlık eğıtımının yetersızlığının ve onyargıların buyuk payı vardır Bır genç kızın cınsel organıyla ılgılı rahatsızlıklar, akıntı, kaşıntı gıbı belirtiler onu tedırgın eder, kuşkuya duşurur, ama bır "kadın hastalıkları uzmanı" doktora gıtmeye çekınırler Bu çekınmenın onemlı etkenlerınden bırısı de, genç kızın cınsel organla ılgılı bır rahatsızlığında suçlanabıleceğı olasılığıdır Genç kızlardakı cınsel organ rahatsızlıklarının altında "bır erkekle ıstenmeyen ılışkı' aranabıleceğı duygusu, genç kızları rahatsız eden, onları bu konuda duraklatan önemlı bır etken Bızım alanımızda kullanılan uzmanlık nıtelığınde bıle bu etkıyı doğuran bır anlam bulunabı lır Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Burada da "kadın hastalıkları" deyımı, bır anlamda "genç kız hastalıkları"nı konunun dışında bırakan bır ızlenım mı vermektedır, bılmıyorum Oysa, genç kızlarda da "kadın hastalıkları" kapsamına gıren bırçok rahatsızlık olabılır Bu hastalıklar, cınsel organların mıkrobık, mıkotık (mantarlara bağlı), hormonal kökenlı rahatsızlıkları olabılır ve uygun bır sağaltımla duzelecek nıtelıkte sağlık sorunlarıdır Bu tur hastalığı olan genç kızlarımızın hıç çekınmeden bır "kadın hastalıkları uzmanı"na gllmelerı, sorunlarını anlatmaları ve hekımın önerılerıni yerıne getırmelen gerekır öncelıkle annelere, eğıtlmcılere, sonra da butun topluma duşen göre böyle önyargılardan kendını kurtarmak, genç kızlarına bu konuda bılgı vermek, onları aydınlatmaktır JJgnç kızlarımızın da artık bu çekıngenlıklerden kendılerını kurtarmaları gerekır I 1 D Genç kızlarda 'kadın hastalıkları' olur mu? kazannıak cok on «mlı Akut zohırİHnınplorcfi' ılkyardııı ılkpltıı şu birayı ızler 1 Aği7dan alıııan ztlıııı bulandırmak Alınan zehırı sulandırarak etkısını azaltmak dmacını guder Bu amacı sağlamak ıcın OIICP 1 2 bardak *u ıcırılır Zehırın emılmebinı gecıktırmek ıçın sut çırpılmış yumuıta un sulu patates puresı ya da nışasta karışımı ıcırılır 2 Bundan sonra hısta kusturuİTialıdır Kusma alınan zehırın hıç degıl&e bır mıktarının atılrmsını •îiglar Gorokırso has'a parmakla kusturulur 3 Bagırsakların boşaltılması sağlanır Bu yolla bağırsaklara gocpn zehırın atılması bağlanır 4 Hasta battanıyoye sanlarak sıcak tutulur 5 Hastayı hemon bır sağlık kuruluşuna ulaştırmak zorunludur Bu ilkyardım şeması agızdan alınan zehırlerde aradan zaman da gecmemışse yararlı olacaktır Kuşkusuz ozellıkle çocukların zehırlenmo olaylarına karşı duyarlı ve dırençlerının az olduğu unutulmamalıdır Çocuk zehırlenmelerı çocukların hayat deneylerının az olması nedenıyle sık gorulen bır olgudur Çocuklar ne bulurlarsa ağızlarına goturmeyı denerler Boylece ortada bırakılmış kıbrıtler çocuğun erışebıleceğı yerlerde unutulmuş ılaçlar gıbı bırçok rnadde çocuklar ıçın zehırlenme nedenı olabılır Doğru olan ozellıkle evlerde bu konunun akılda tutulması çocuğun erışebıleceğı yerlerde bu maddelerı bulundurmamaktır Basıt unulkanlıklar çok acı sonuçlar verebılır f 17