Katalog

SAYFA24 EKONOMİ Enflasyon ve işsizlik 1 m kapitcdist ulketeri tehdit eden başlıca sorunlar olarak gündemdeki degişmez yerini almış durnmda ı. t > K İ i / I APİTALIST dunya ylrmlncl yueyılın üçuncü çeyfefllnde "altın çafl"ım yaşftdı. Savaş aonrasının kandlne özgü uosyopıHMık ortamı ve ucu/ hammaddo • enerjl olanakları, bajlıca »anayile*ml| 01kelerın yılda yuzde 5 glbl yokaatc büyüma hızlanna «n^melerini aaflladı, Enflaayon vı» Işsulık makul" ıttkeylerde tutulabıldı. Slatamln temel dlrafll "orfa am#/" bir yandan gallrinl amrırkan d(0er yandan mulk edlnme olanaklannı golifltlrdl. Savaaın acılarım unutmaya başlayan gellşm\% topfumlann Inaanftarı glderak lylmser bır havaya gırmaya ve gelecefia umutla bakmaya baaladılar. "BMncı pelrol bunntımı" bu oMamda petladı va lam blr aok etklal yarattı. Balının her turiu rofaha alıamtf Inaanları kâ(aniıkia ve soOukta kalmanın, görkamll caddaiarda yaya yürümenln "tadtnı" lattılar. Ancak kapltallst alstamln aoku karşılayacak unlemlerı bulınaaı ve petrol gellrlerlyle kabaran Arap fontarını yonıden dolanıma aokmaaı Içln çok zaman geçmesl gerekffnedi. "Gelişmekto oiatı' ulkelem bol kesedan kredi açan sanaylleşmla oikeler blr yandan da bu ulkelera aaltıkları sanayl urunlorının. ozellıkle urellm maltarmın fiyailarını amrarak bunalımı atlatmayı bâfardılar. Kısa blr şa^kınlık dOnemlnden aonra geli«ml9 loplumlann Inaanlan boyuk Ofverllare kallanmadan eakl yagamlerını »Ordurmeye devam eCllfer. Iran Devriml "iklncl pmtml bunahmt"n& yolaçan boşlıca gatı^me oldu. Duyariı blr nengede duran petrol pıyaaaaı en buyuk ürmlcl ve dıyaalımcılardan Iran'ın devre dışı kalmaaıyia beklmmeyen bır bunahrnın için» sttrtıkiı<ndi. Flyaılar hızla anarken pairoi rezervferlne ilıofcın tahmınlar da yanlden gö/den geçtrlllyor w dnsuin dunyâdakl potrolün kıaa aurede lateml k4r9ilayamay.tca0ı aonucuna varıiıyordu. Bu gerçekler karşıaında potrol bunalımını <]Açicr blr oifiu ya da "Armplmnn oyunu" ciaıak nıloi*:ıı>ek olanağı kalmıyor, ekonomtyl ayakia tulmak ıçin "tf/tfer" enw|» kayn.ıkiarın.4 yonelmek blr zorunluluk otarak gunıİKfno gellyordu. SON SON y İŞSİZLİK ITAL/A 1NGILTECE A B D KANADA ktmdi ktndtnt ve okonomiyi kurtaracağma " Inanan yonelimler tsba^ındadır. Gervk Raymond Barre. gerekse Margareı Thatcht>r kamu hurcamaUııını kısıp özel aektora genlş olanaklar tanıyaıak ekonomiyı gehatlrme çabası Içlndadirlor. Thalcher bu konuda daha dJ ılon gıtrno afllJımintledlr Ne var kl bu polflıkuların kısa donemdekl an belirgin$onucu,her Ikl Olkede de idlön korkulur.ıı ıW*ylnrri* bulunan lasl^lıfil üriınnak olnciiktıı Ayrıca hıı ulkolerde üa "kiitoul odttobıhf v? ^*»nr1IKa*ar u t i I Vtrol ve yaşam Oysva kapıtaflsf Olkoterdo ve ABDdeyaim/caakonomld#ğlllum kuşulları ur,ıü' vn buî pntrule göre b»iu>rımuyor. insanKııt lukeıme h\\ *>|Jınd3n vazgevıi"K»k htç de koİAy • ı batifemlyordu UüMık • bu ker enerjı ffyailarına nrantıh olardk » >tt yuKseJirmk oljr.ıfjı da heman tun vnayltoşmis Ülkelfru1* gok sınırtı görünO/nr. enhasyon tehdldi bu yöndehı ^ılmilorin karşıaına çıkıyordu. Kıua&t "ikinc* potrol bunahmı"nı açmak ıvm sanayiU?9ml9 toplumlardakl Inaanların da ciddi >vvertlerde bulunması gereKıyordu Ö'ı:ıUklo "orfa sınıf'ın bir yandan gciıriMnaı. dı^rr yandan edlnmiş olduOu taşınnıa/ d«Ş*rrerl anflaayon karşıaında Koruma çatınsına düçtüğu göruluyor, enukvı sınıllann da gerçek ucrctl^rıni ve i$lnrım korumak amacıyla gabu har* Cddıkian gözden kaçmtyordu. özelllkle ABD «konomlal olu/ yıldan beri »n yükaek enflaayon oranını ya^arkon blr yandan da glderek derlnfe«me efllliml gösteron blr "reaeeyon"tehdldl allındadır. 1979'tjn rkıncl çeyreflındeGSMH yüzde 2.4 gmlemi). flrkmlerln kArlannda da yüzde Z 4luk bu aıalma oorulmıiştür Enflatyo*. nu dur'lurrnak vo ılolarıtı cJeğ«nnı korumak amacıyia reeakoni oranı bir koı daha yrı^s^Mılmi^iir, Bu ftniomın yaltnmlan c'iydırıcı vo ıcseftyonu darınloçilrıct blr otkı vflpmdsı, doiuyıyıyla ı>3Ulıtjı dev bovırflara v^rdırmasıı u/ak hlr ulasılık dMOüclır Bivı WJium'.^ı ı*rnlr.lereguN» ABP'da hültfn yujclr 5 b üolaymda bulunan ı^ai/lik oranı i*:or:pk yıi yü/c^ıfl'ekadm çıkubrl*Ku ,v,n^ n/ftiiıklo ntofnnfiv sanayti tuuı yogunhjguyla yaşamakta. yığı'ırKorı üttv olo lırındlurındJ ı^çmın ifine aon verıldıgı göfülınt?kiodır Otft yandan lüm Anlamlere karşıı Odomeloı dungeal açiğı h^nu/ lalenen du.*eye inüirllamemı? ve dulann dngerl guvenceil bir ıstlkrara kavu^iurulamami)tır. Kısaaı ABD ekonoıniblnin enflasyon reaesyon lyel/Hk kıskacından naaıl ve ne sürede kurtulabıleceğlnl kesurrnnk Içln ferahlalıcı bır gehşm* olmuşiur. Bunun sonucunda, yıllardır dev dıa licarel fazlalan veten Japonya'mn bu yılı blr dış Odamaler açıflıyla kapatması olaaılık dışı defilldfr. Ancak Japcnlarm bu "kurtartcı" rolu daha ne kadar oynayacakian da hlr soru ı^arefıdlr. Zıra petrol fıyatlarındakı artı7lar Japonya'yı gıdorek artarı bır enflaayon tehdıdlnln Içıne BüruklemAk ü/*rAdir ve Japonların bu lohcllde karaı okonomıyı darallıcı önk»ınl©r«ı başvurm^ları Almunhırın korkusu: iftdir. F.AIfnanytı Jd "AHü Hdpşırritğmda olmaytirah* kapîMisf üOnydnjn f|«nel blr rAseftyona soruklefimâsinı Onleven ülkeler ıtrasıncuıdır Üratım anısları SürmekiR ve F.AImanyis'nın bu yılı yü2de 4 rtolayında bır buyume hı/ını gerçekieatlr»> rek kapatmafti hAIA mumkun gdronmekimllr. Ancak pelrot vo dıgeı kıını hammad<Je flyatlarındakı artıalann fiyjl dü^eylnl Olderek uikliemeye baaladığı göraimakfedlr. Son altı ayda yüzde B'e yakla^.ın enflasyon oranı yAneficllerl olduğu kudar halkı da eıddl biçimde kaygıiândırmaklacîtr Zira Almantann en büyuk korkusu enflaayondur v« hiçbir hüküıneiio enflaayon pahasına ekonomik büyomeyl surdurmeel düsunulemez. o\ay Italyavedi^erlcri Kurtunef Japonya Japcnya boyumeyl aOrdürmak ve enftaayonu beilrlı r.ınırlar Içlndo tutabılmok açısından kapUulıut dünyayı "kurtamn" başında ü«liTioklt«Jır. Japonların sınırlamalarını yurmışatarak dış> anıunaiarı da'ba«lıca raklplarl ABDzordurumda GtrçeHîm de gOnOmttzde enflasyon ve Kşnlrtlk kapi'fllrs! ekonomllerl lehdlt aden baflıca ao*ur.»,ır olarak Baırre ve Thatchcr Fransa VA Inglfrere'de "öıel stktörun "7 öüyüA/enn dlfler Iklsl Italya ve Kanada da hf*m #fifla<tyon hem de Işalıük tehdidı aitınOJdır. haiya üretım artışlarını Burdürbrken Kanadu bu uçıdan da kölu bır ııç ly geçırmi9. urellm artış hızı sıfıra duşmüçiür. Isviçrn ba^ta olmak tUrere 010er OECO ulkelerınde de pelrol flyailarının etkisı kendınl g6s»t0rmeye ba^lamıı ve flyat artışları yıllardır gOrDlmemla du/eyiere ıırmanmıstır. Sonuç OIAI 'k diyobtlirlz kl "ikıncs petroi bunatıtnı" sa nayilesmlş üik«lerin "bB$Mantun aırlıntian gtçinme' yuntominln sürgli suremeyeceÖi"* oıiaya kpyrnua ve onları bugune dek eneledıklun bır gerçekle kaışı karşıya gAffrmîstlr. Gallamla toplumların boMI bir refana alıanrıimıt insanlnnnın bu gerçeOI nasıl karçılayacaklarını Ise Onümuzdekl yıllar gusierucektir. •