Katalog

YABANCI YAZARLARDAN ATATÜRK Johannes Glasneck, Kemal Atatürk ve Çağdaş Türkiye (Türkçesi Arif Gelen, Cumhuriyet Kitapları) adlı kitabında, Atatürk’ü ve devrimlerini “Bundan kırk yıl önce, Türkiye’yi emperyalist sömürgeci devletlerin ve içerdeki feodal gericiliğin siyasal, ekonomik ve ideolojik vasiliğinden kurtarma girişimine geçti. Onun bu yoldaki başarıları kadar, yapamadıkları, eksikleri ve yanlışları da, günümüzde Asya ve Afrika’nın genç ulusal devletlerindeki devlet adamlarının kaynaklandıkları ve her zaman kaynaklanabilecekleri deneyimler hazinesinde toplanmıştır” diyerek anlatıyor. Bulgar yazar Paraşkev Paruşev, tarihsel bilgilere ve belgelere dayandırdığı Atatürk (Türkçesi Naime Yılmaer, Cem Yayınevi) adlı yapıtında Atatürk’ün gerçek bir önder olduğunu, onun ödün vermez kişiliğini vurgulayarak yaşamını sıcak bir anlatımla aktarıyor. “Uzman bir yazardan nesnel bir yapıt” olarak sunulan Atatürk: Modern Türkiye’nin Kurucusu (Türkçesi Füsun Doruker, Remzi Kitabevi) adlı yapıtta, İstanbul doğumlu İngiliz yazar Andrew Mango, beş yıllık araştırmasından sonra “Kitleleri ardından sürükleyebilen, insanları birbirine kenetleyebilen siyasal önder” dediği Atatürk’ün yaşamını ve mücadelesini anlatıyor. Atatürk’ü hem lider özellikleriyle hem de yakın çevresi ve insan ilişkileriyle de aktarırken dönemin toplumsal yapısı ve güç dengelerini de aktarıyor. Mango, bu kitabında, herkes gibi bir insan olan Atatürk’ü karizması, zayıflıkları, kadınlarla ilişkileri, dostlukları, nefretleri, iyilikleri ve hatta kıskançlıklarıyla anlatarak daha da yakınlaştırıyor. İmparatorlukların çözüldüğü, dünya ekonomisinin daraldığı, dar milliyetçiliklerin doğduğu, zayıflayan liberal demokrasi anlayışının yerini otoriter ve totaliter rejimler aldığı, siyasal ve ekonomik sorunlar yumağıyla dolu olan iki dünya savaşı arası yirmi yıllık dönemde (19191939) Türkiye Atatürk’ün önderliğinde çağdaş kimlik arayışına girişir. Uzun yıllar Türkiye üzerine çalışan İtalyan yazar Fabio L. Grassi’nin Cumhuriyet Türkiye’sine farklı yorumlar getiren Atatürk (Türkçesi Eren Yücesan Cendey, Turkuvaz Kitap) adlı çalışmasını Prof. Zafer Toprak şöyle sunuyor: “Atatürk’e odaklanan bir biyografi olmanın ötesinde Osmanlıdan Cumhuriyet’e Türkiye’nin tarihini çok yönlü bir biçimde kapsayan yepyeni açılımlar getiren önemli bir katkı.” Türkiye’deki devrimin, büyük ölçüde, yabancı işgalcileri ülkeden süren, Avrupa’nın “Hasta Adam”ını iyileştirmeye ve onu sürekli olarak iyi ve sağlıklı yapmaya koyulan bu ülkenin babası, Mustafa Kemal’den kaynaklandığını vurgulayan Joseph C. Grew, Atatürk ve Yeni Türkiye (Türkçesi Gülşen Ulutekin, Gündoğan Yayınları) adlı çalışmasında, “Cumhuriyetin büyüme ve gelişmesini, Fransız ve Amerikan demokrasilerinin incelenmesinde yapmamız gerektiği gibi halk kitlelerinin psikolojisinde değil, cumhuriyetin birkaç liderinin politikasında aramalıyız” anlayışıyla Atatürk’ün yeni Türkiye’yi kurma sevdasını anlatıyor. YAZARLARIMIZIN ATATÜRK’LE İLGİLİ KİTAPLARINDAN BİR DEMET Emre Kongar, Atatürk’ü ve Türk Devrimi’ni evrensel ölçülere göre değerlendirdiği Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk (Remzi Kitabevi) adlı yapıtının önsözünde: “Atatürk ile simgelenen Türk Devrimi, hem karşıemperyalist bir eylemin hem de Batılılık ideolojisinin bir bireşimi olduğu için, dünyada SAYFA 4 ikinci bir benzeri yoktur. Bu ‘biriciklik’ bilimsel çözümlemelerde de zorluk yarattı. Tarihsel gerçeklere elimden geldiğince uygun bir aktarmayı, çağdaş bilimin bize verdiği yeni çözümleme modellerini gücüm yettiğince kullanarak yapmaya çalıştım” diyor. Kongar, yapıtında Atatürk’ü liderlik, örgüt ve ideoloji açısından inceliyor ve var olan bir düzene karşı değil, yıkılmakta olan bir düzene karşı bir milleti kurtarmak için yapılan Türk devrimi’ni devrim kuramlarına göre değerlendiriliyor. “Düşünceeylem bütünlüğü içinde ele alınıp değerlendirilmedikçe, Atatürk’ün yüklendiği mission’un ulusal ve evrensel tarih sahnesindeki yeri açıklıkla belirlenemez” diyen Cavit Orhan Tütengil’in Atatürk ve Cumhuriyet Türkiye’si üzerine yazılardan oluşan Atatürk’ü Anlamak ve Tamamlamak (Türkiye İş Bankası Yayınları) adlı yapıtını Server Tanilli: “Atatürk’ü anlamak, Atatürkçü düşünceyi canlı tutmanın ilk basamağı, Atatürk’ü tamamlamak ise Atatürkçü eylemi geliştirmenin ilk koşuludur” diye sunuyor. Önsözünde, “bu kitaptaki yazılarımda dolaysız ya da dolaylı olarak anlatacağım Atatürk, benim yaşamımın geliştirdiği Mustafa Kemal’dir. Hayalimde, eğitimimde, düşüncelerimde yaşayan Mustafa Devrim anıtı Tarık Zafer Tunaya, “Hukuk Fakültesi üçüncü sınıf talebesi olarak büyük bir kalabalık içinde uzun yolculuğuna uğurlarken, Sarayburnu’na doğru ilerleyen anıtlaşmış top arabasının ardında yürürken tasarlamıştım” dediği ve yıllar sonra yayımladığı Devrim Hareketleri çinde Atatürk ve Atatürkçülük (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları) adlı kitabında, yaşamı boyunca incelediği Atatürk’ü, Atatürkçü düşünceyi, Türk Devrimi’ni, Ulusal Kurtuluş Savaşı ve sonrasını değerlendiriyor. 19 Mayıs 1919 Alev Coşkun’un “İşgal, Hüzün, Hazırlık” altbaşlığını kullanarak içeriği hakkında ipucu verdiği Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay (Cumhuriyet Kitapları), Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Cumhuriyet’in temelini atmak için 19 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru’yla çıktığı Samsun’dan önce nelerin nasıl yaşandığını irdeleyen bir araştırma, inceleme yapıtı olarak bizi bilginin derinlikleriyle buluşturuyor. Kemal Atatürk. Yazdıklarımın en doğru, en yeterli bilgi olduğu savını ileri sürmüyorum. Yalnız benim anladığım, anlatabileceğim ölçüde bilebildiğim Mustafa Kemal ve Atatürk” diyen Niyazi Berkes’in Atatürk ve Devrimler (Adam Yayınları) adlı yapıtında da karşımıza devrimci bir Atatürk çıkıyor. Atatürk’le ilgili Atatürk’ün İstanbul’daki Çalışmaları, Atatürk ve Edebiyat, Atatürk’ün Armstrong’a Cevabı, Atatürk’ün Gizli Oturumlarda Konuşmaları, Atatürk’ün Vatandaşlıktan Çıkarılması, Atatürk ve Din gibi onlarca çalışmaya imza atan Sadi Borak, Atatürk (KırmızıBeyaz Yayınları) adlı çalışmasında Atatürk’ün resmi yayınlara girmemiş söylev, demeç, yazışma ve söyleşilerini aktarıyor. Nurer Uğurlu, Türk (Atatürk) Devrimi’nin ABD–1776, Fransız–1789, Sovyet–1917 gibi dünyanın en büyük devrimleri arasına girdiğini, çünkü bu devrimin, Batılı siyasal bilimcilerin de çok yerinde vurguladığı gibi özgün (orijinal); yirminci yüzyılın en önemli halk hareketlerinden biri olduğunu belirttiği Atatürk ve Türk Devrimi’nde (Örgün Yayınları), “Bu devrimde önce ilkeler ortaya konulmuş, sonra devrim yapılmış değildir; önce devrim yapılmış, bu devrimden ilkeler çıkarılmıştır. Bu, Türk Devrimi’nin en ilgi çekici özelliğidir” diyor. Tahsin Yücel, gençlere Atatürk’ün yaşamını ve Türk Devrimi’nin aşamalarını Özel anlar Çetin Yetkin, “Var mısınız Atatürk’le ağlayıp Atatürk’le gülmeye? İşte her biri yüreğimizi titreten yirmi dört anlatı ve insan Atatürk” diyerek sunduğu Atatürk: Ben de Bir nsanım (Gürer Yayınları) adlı kitabında, okuru Atatürk’ün şimdiye dek üzerinde pek durulmayan çok özel anlarıyla buluşturuyor. Reis Paşa O Sarışın Kurt ile bir Atatürk portresi çizen Attilâ İlhan’ın tümü de Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nca yayımlanan Hangi Atatürk? adlı denemeleri ile Gazi Paşa ve Allah’ın Süngüleri: Reis Paşa adlı romanlarını da Atatürk’le ilgili değerli çalışmaların arasına koymak gerekiyor. ktidar kavgası Can Dündar, Sarı Zeybek: Atatürk’ün Son 300 Günü (Doğan Kitapçılık) yapıtında, Atatürk’ün hastalığının 1923’ten başlayan gelişimi, ölümünde doktorların ihmali var mı sorusunun yanıtı, tedaviye çocukça direnişi ve son dönemdeki yalnızlığı, İnönü’yle kavgasının perde arkası ve o ölüm döşeğindeyken başlayan iktidar kavgasının ayrıntıları yer alıyor. anlatmak amacıyla hazırladığı Atatürk ve Atatürkçülük (Toroslu Kitaplığı) adlı yapıtında, Atatürk’ün yaşamından başlayarak saltanatın kaldırılması, Cumhuriyet yönetiminin kabul edilmesi, eğitimde devrim, hukuk devrimi, yazıda devrim, dil devrimi, kadınlara eşit haklar gibi konuları ele alıyor. Ceyhun Atuf Kansu, Atatürkçü Olmak, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı ve Halk Önderi Atatürk (Bilgi Yayınevi) adlı kitaplarında. tam bağımsızlığa âşık Mustafa Kemal’i tanıtıyor, sanki Atatürkçülün abecesini sunuyor. Atatürk’ü “halk lambasında parlayan ışık” olarak betimleyen Kansu, onun çocukluğundan ölümüne kadarki yaşamını ilkeleriyle birlikte aktarırken aynı zamanda bir devrim tarihi de sunmuş oluyor. Mustafa Yıldırım, 58 Gün: Mustafa Kemal ile Filistin’den Anayurdun Dağlarına (Ulus Dağı Yayınları) adlı belgeromanında, kurtuluş kıvılcımının yandığı Filistin’de Atatürk’le buluşturuyor okuyucusunu. “Ortaokula gelene kadar Mustafa’ydı. Matematik yeteneğiyle Mustafa Kemal oldu. Emperyalizmi dize getirdi, Gazi Mustafa Kemal oldu. Yüzlerce yılın kökleşmiş alışkanlık ve geleneklerini yıktı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk oldu. Türk halkı ona, ‘Atatürk’ dedi. Türkiye’de doğan ve parlayan yıldız, bize izleyeceğimiz yolu gösterdi, ‘Fikrimizin Rehberi’ oldu” diyerek başlayan Erol Mütercimler Fikrimizin Rehberi Gazi Mustafa Kemal (Alfa Yayınları) adlı yapıtında Atatürk’ü anlatıyor ve “bu kitapta okuyacağınız öykü yalnızca bir liderin, bir komutanın, bir devlet adamının, bir devrimcinin, özyaşamöyküsü değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin de kurtuluş, kuruluş ve küreselleşme fırtınasında savruluşunun da öyküsüdür” diyor. Mustafa Kemal’in Selanik’ten beri hep yanında olmuş bir Kurtuluş Savaşı kahramanının, oğlu gazeteci Nuyan Yiğit tarafından hazırlanan Atatürk’le 30 Yıl: İbrahim Süreyya Yiğit’in Öyküsü (Remzi Kitabevi) adlı anıroman Yiğit’in İstanbul’dan kaçışıyla başlıyor; direnişle, Cumhuriyet’in kuruluşu sürecinde yaşadığı ve tanık olduğu, dönemin tüm öncü kişilerinin, insan ilişkileri sıcaklığında ele alındığı kimi olaylarla sürüyor. Metin Aydoğan’ın, Atatürk’ü anlamanın ve onun düşünceleri ve eylemleri doğrultusunda davranmanın gerektiği bilinciyle oluşturduğu Ülkeye Adanmış Bir Yaşam I: Mustafa Kemal ve Kurtuluş Savaşı II: Atatürk ve Türk Devrimi (Umay Yayınları), Nutuk (Söylev) başta olmak üzere Kurtuluş Savaşı’yla ve devrimlerle ilgili olarak yazılan Şevket Süreyya Aydemir’in Tek Adam, Doğan Avcıoğlu’nun Milli Kurtuluş Tarihi, Hasan İzzettin Dinamo’nun Kutsal İsyan, Kutsal Barış, Şerafettin Turan’ın Türk Devrim Tarihi, Sabahattin Selek’in Anadolu İhtilali, Mahmut Esat Bozkurt’un Atatürk İhtilali, Sina Akşin’in İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, Turgut Özakman’ın Şu Çılgın Türkler gibi onlarca başucu kitabının yanında yer alıyor. Bu yapıtlarında Aydoğan, hakkında yüzlerce kitabın yazılmış olduğu Atatürk’ü kendine özgü yöntemi ve derinlikli yaklaşımıyla ele alıyor. Kaynaklara ve belgelere dayalı bir bilimselliğin yanı sıra içtenlik ve gerçeklik içeren yorumlarıyla, kurgusuyla Atatürk’ün tepeden tırnağa yaşamını düşünüşlerinin, davranışlarının ortaya çıkmasına neden olan toplumsal ortamı aktarıyor ve onu o toplumsal ortamdan koparmayarak gözler önüne getiriyor. Sözün kısası, Atatürk’le ilgili kitaplar, yaşamımızı ve geleceğimizi aydınlatmaya devam ediyor. ATATÜRK KİTAPLARI