Katalog

30 Ekim 2012 Salı 11 Savaş ve Sürdürülebilirlik: Ekoloji Boyutu Bugünlerde ana gündemimiz savaş. İktisadi temelleri olan ve siyasetin başka araçlarla devamı olan savaş! Savaşın bir de ekoloji boyutu var. Uluslararası yasalara göre silahlar, çevreye geri dönülemez zararlar vermemeli! BM'ye göre çevre sorunlarının yüzde 34'ünün nedeni savaş ve silahlar! Savaşa hazırlık (barış), savaş, savaş sonrası evrelerinde ortaya çıkan ekolojik maliyetlerin kimleri dolaysız kimileri dolaylı. Dolaylı etkiler Savaş hazırlıkları bağlamında savaş araç ve gereçleri için ayrılan doğal kaynaklar, hazırlık için ayrılan insan gücü, hazırlık ve konuşlanma için ayrılan doğa parçaları vb. sayabiliriz. Savaş zamanındakilerse çekirdeksel(nükleer) tesisler, kimyasal tesisler, subilimsel tesisler ve yanabilir ağaçlık alanlar gibi hedeflere kasıtlı veya kaza sonucu yapılan saldırıların sonucunda ortaya çıkan etkilerdir. Tahrip edilmiş bir çekirdeksel tesis, yüzlerce hatta binlerce hektar ile ifade edilen bir arazinin İodine131, Cesium137, Stronium90 ve diğer ışınımsal maddelerle bulaşık duruma gelmesine neden olabilecektir. Yapında (sanayide) kullanılan kimyasal maddeleri üreten tesislere bir saldırı olduğunda, ekolojik dizgeye patlayıcı veya zehirli madde yayılmasına neden olunacaktır. Örneğin, Balkanlar'daki savaş süresince NATO’nun, Belgrat çevresindeki kimi petrokimya tesislerini bombalamasının ve bu Doç. Dr. sırada bir plastik fabrikasıyla ve bir amonyak üretim tesisinin tahribi sonucunda ortaya çıkan klorin, etilen diklorid, viMELİH nil klorid monomerleri gibi zehirleyicilerin atmosfere yayılaBAŞ rak, yalnızca akut yaşam işlevlerine yönelik değil, aynı zamanda çevrede kalıcı bir kirliliğe neden olduğu biliniyor. Subilimsel tesislerin saldırıya uğraması halinde ise, su taşkınları ortaya çıkmakta bu da insan, hayvan ve hektarlarca ekilebilir arazi yitimine neden olmaktadır. Örnekler verelim: İkinci ÇinJapon Savaşı'nda (19371945) Çinliler'in Sarı Nehir üzerindeki bendi Japon saldırısını durdurmak için yıkmaları sonucunda milyonlarca hektar tarım arazisinin su altında kalmasıyla milyonlarca Çinlinin evsiz kalarak kenti boşaltması, ürünler ve yüzey toprağının tahrip olması; II. Dünya Savaşı'nda bağlaşık devletlerin Almanya'nın Ruhr vadisindeki barajları bombalamaları sonunda ortaya çıkan ekolojik zarar; ABD'nin Kore Savaşı'nda Kuzey Kore'nin subilimsel tesislerini hava bombardımanına tutması sonucu oluşan ekolojik zarar vb. Ağaçlık alanlar da savaş sırasında düşman güçlerin barınmasını ve gerilla savaşı taktiklerini uygulayabilmesini önlemek amacıyla yakarak veya kimyasallarla kirleterek tahrip edilebilmektedir. Örneğin Vietnam Savaşı sırasında ABD'nin geniş ölçekli bitki öldürücü kullanımı hem oradaki ekodizgeyi hem de uzun dönemli etkilerle insan sağlığını etkilemişti. Afganistan’da ise 20 yıldan fazla süren savaş ve ABD’nin bölgeye askersel karışması sonucu bir zamanlar verimli ovalar şimdi çıplak ve ıssız kalmıştır. organlarınız hastalandı. Hastalığınızın tazmin için GDO ithal eden firmalara GDO’lu ürünlerden kaynaklandığına tazminat davası açabilirsiniz. Davayı kime inanıyorsunuz. Bu noktada devreye ispat açacaksınız? Biyogüvenlik Kurulu hukuku giriyor. Beslenmeniz ile hastalığınız kararlarını incelediğinizde GDO’lu ürünlerin arasında nedensellik bağı kurabilir misiniz? ithali için başvuranların Derneklerin İktisadi Geçerli kanun ve yönetmeliklerin çizdiği İşletmeleri, Birlikler ve Dernek çerçeveye göre, GDO’lar konusunda Federasyonları olduğunu görürsünüz. Bu yaşanacak insan sağlığı ile ilgili tüzel kişiliklerin olumsuzluklarda mali ispat yükümlülüğü sorumlulukları Türkiye’ye GDO’lar kaçak olarak hastada. Fakat bu sermayeleri ile giriyor. Bugün marketlerden ispat neredeyse sınırlıdır ve şirket imkânsız. Doğru olmadıkları için aldığımız pek çok ürün, yediğimiz olan, ispatın çok düşüktür. taze sebze ve hububat GDO’lu imkânsızlığını Kısacası, olabilir. Bu gıda ürünleri, yemler dikkate alarak zararınızın telafisi Cartagena için açtığınız ve tohumlar neler, ithalatçı Protokolünün tazminat davasını firmalar kimler? Bilmiyoruz. önerdiği ihtiyat ilkesi kazansanız bile ile hareket edip halk paranızı sağlığına öncelik alamayabilirsiniz tanımak, ispat yükümlülüğünü ithalatçı veya cüzi bir miktar alabilirsiniz. firmaya devretmekti. Diyelim hastalığınızın GDO’lardan GDO’lu “Var Ama Yok” öyküleri “İlla kaynaklandığını ispat ettiniz ve zararınızı GDO Komedisi”nin sahneleri adeta. Dolaysız etkiler “Su Kanunu Tasarısı suya erişim hakkını engelliyor” Ç evre Mühendisleri Odası (ÇMO) İstanbul Şubesi, Su Kanunu Tasarısı'nı değerlendirdi. Tasarıyla su kaynaklarının ticarileştirilmesinin yasal zemininin oluşturulduğunu ve halkın suya erişim hakkını engelleyeceğini savundu. ÇMO İstanbul Şubesi’nden Mevhibe Gözdelioğlu hazırlanan Su Kanunu Tasarısı’nın suyun nasıl korunacağından ziyade, suyun nasıl satılacağıyla ilgili olduğunu anlattı. Gözdelioğlu tasarıyla ilgili ÇMO İstanbul Şubesi'nin görüşlerini açıklarken, hazırlanan tasarı ile halkın ortak malı olan su kaynaklarının ticarileştirilmesinin ve suyun metalaştırılmasının yasal zemininin oluşturulduğunu vurguladı ve yasanın bu şekilde çıkması halinde halkın suya erişim hakkının engelleneceğini belirtti. Gözdelioğlu tasarıyla su kaynaklarının yönetiminin özel şirketlere devrinin önünün açıldığını da ekleyerek “Su kaynaklarının yönetiminin özel şirketlere devrinin önü açılmış, su yönetimi yüksek kurulu tam yetki ile donatılmış, hukuk yolu kapatılmış ve halkın suya erişim hakkı engellenmektedir” dedi. Bu etkiler çeşitli patlayıcı mühimmatın a) parçalayıcı etkileri, b) basınç etkileri, c) yakıcı etkileridir. Çeşitli mühimmatlarda bu etkilerden biri veya birkaçı birden ortaya çıkabilmektedir. Patlayıcı mühimmat kullanımı, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana geometrik olarak artmaktadır. Ağır bombardıman uçağından atılan bir bomba patladığında, yaklaşık 3 bin derece sıcaklık ortaya çıkıyor, tüm bitki ve hayvan varlıklarının yanısıra toprağın daha alt katmanlarının da kavrulmasına neden olabiliyor. Aynı toprağın yeniden işlenebilir hale gelmesi için 1007400 yıl geçmesi gerekiyor. Çekirdeksel savaş araç ve gereçlerinin gerek insan, gerek doğal varlıklar üzerinde geri dönülmez tahribatı ise, çarpma etkisi, termal etki, ve ışınımsal etki olarak üç boyutta somutlaşmaktadır. Sonsöz Savaşlara ait çevre hukuku ile siyasal bilimdeki çevresel güvenlik kavramı iyice disiplinlerarası bilimsel nitelik kazanmışlardır! Savaşlardaki yok edişler, bölgesel değil sınırsızdır, suyu, toprağı, havayı eşdeyişle tüm dünyanın doğal çevresini ve giderek kültüreltarihi çevresini etkiler.