Katalog

15 Cumhuriyet ENERJİ 7 Ağustos 2012 30 Dünya bor rezervlerinin yüzde 72’sini bünyesinde barındıran kurum için özelleştirme iddiaları Başbakanlık’a sunulan tasarı ile somutlaşmış durumda. 30 yılda biriktirilen deneyimler, devasa kurum, hiçbir sorun yaşanmazken ‘pazarda daralma yaşanmaması’ gerekçesiyle hizmet alımına yönlendirilmek isteniyor. Bu girişim Eti Maden’in özelleştirilmesi ve ulus ötesi tekellerin eline geçmesinin başlangıcı olarak değerlendiriliyor. Hiçbir eskikliği olmayan, her geçen yıl ilerleyen kuruma müdahale edilmemeli. Eti Maden, Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre 2010 yılında en karlı 2. ihracatçı kuruluş durumundadır. İstanbul Sanayi Odası’nın “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması (2011 yılı)” verilerine göre Türkiye’de en karlı 4. şirket konumundadır. Dünyanın en büyük ve en kaliteli bor rezervlerini işleten kamu kuruluşu Eti Maden, bor ürünlerinde dünyada pazar payını arttırmak, talebi yoğun ve yüksek katma değerli ürünlere yönelmek için hem üretim proseslerinde teknoloji düzeyini arttırmaya, hem de üretim kapasitesini genişletmeye çalışmaktadır. Bu doğrultuda, 20022010 yılında 18 ayrı yatırım projesini hizmete açmıştır. 2011 yılında ise 120 bin ton/yıl kapasiteli II. Emet Borik Asit Tesisi ve 240 bin ton/yıl kapasiteli IV. Boraks Pentahidrat Tesisi devreye alınmıştır. Eti Maden dünyada borik asit ve boraks pentahidrat ürünlerinde talebin artacağı öngörüsüyle, 50 bin ton/yıl kapasiteli Çok Amaçlı Borik Asit Tesisi/Emet Projesi’ni ve yine 500 bin ton/yıl kapasiteli V. Pentahidrat Tesisi/Kırka Projesi’ni 2012 yılı Yatırım Programı’na almıştır. Bu projelerin 2013 ve 2015 yılı sonuna kadar bitirilmesi hedeflenmektedir. Bandırma’da ise Boraks Fabrikası’nın modernizasyonu için 2012 yılında 7.3 milyon dolarlık bir yatırım yapılmıştır. Yine Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğü bünyesindeki Bor Oksit Üretim Tesisi’nin 11.8 milyon dolar yatırımla III. Ünitesi 2012 yılı sonunda devreye alınacaktır. Bu yıl tamamlanacak modernizasyon yatırımlarından bir diğeri ise Bor Asit Fabrikası’na yönelik 24.5 milyon dolarlık yatırımdır. Bandırma’da yakıt pillerinde kullanılan sodyum bor hidrür üretimine ise Ağustos 2013’te geçilmesi planlanmaktadır. Eti Maden Bugüne kadar gerçekleştirmiş olduğu yatırımlar ile Türkiye’nin bor teknolojisi konusundaki en deneyimli kadrosunu bünyesinde bulundurmaktadır. Bor tesislerinin kurulması için gerekli mühendislik deneyimi ve tesislerin işletilmesi için gerekli üretim deneyimi açısından en iyi kadroya sahiptir. Dünyadaki en büyük bor üreticisi ve en güvenilir bor ürünleri sağlayıcısıdır. Son 5 yıldan bu yana yüzde 40’a yakın pazar payıyla Dünya bor pazarı lideridir. Eti Maden’in bu konuma gelmesi sadece 30 yıl gibi bir sürede gerçekleşmiştir. Bu süre içinde herhangi bir kurum ya da kuruluşun işletme, mühendislik, pazarlama, finans desteğine ihtiyaç duyulmamış ve tüm gelişme kurumun kendi olanakları ile sağlanmıştır. Rezervlerin işletilmesinden maksimum fayda sağlanmaktadır ve dünya pazarının en büyük payı Eti Maden’e aittir. üretim ve zenginleştirilmesinde halen hiçbir teknik eksiklik yoktur ve herhangi bir destek ihtiyacı söz konusu değildir. Bugün gelinen üretim kapasitesi, kurulan tesislerin mühendislik ve teknik yeterlilik durumu üst düzeydedir. Bu düzeye, yıllardan beri Eti Maden bünyesinde çalışanlarının geliştirdiği bilgi birikimi ile ulaşılmıştır. Üretim prosesi tüm dünyada uygulanan prosestir. Kullanılan tüm ekipmanlar da amaca en uygun ekipmanlar olarak seçilmiş ve imal edilmişlerdir. Kanunun gerekçesinde ve daha sonra yapılan açıklamalarda belirtildiği gibi, borun yüksek teknoloji ile buluşması için de Eti Maden’in teknik desteğe ihtiyacı yoktur. Yüksek teknoloji ile kastedilen bazı özel bor ürünlerinin üretimine zaten Türkiye’de ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu ürünler genellikle üreticileri tarafında tüketilen ve ticareti yapılmayan ürünlerdir. Kaldı ki, 2003 yılında kurulmuş olan Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü desteklemekte olduğu projeler ile bu alanda da çeşitli projeler sonuçlandırmış ve patent başvuruları yapma noktasına gelmiştir. Ticari Değişiklik gerekçesi geçersiz Yapılmak istenen düzenlemede; bor madenlerinin üretimi ve zenginleştirilmesinin, “teknik, ticari ve ekonomik” sebeplerle, “ürünün mülkiyeti teşekkülde kalmak üzere ihale yoluyla üçüncü şahıslara gördürülebilir...” denilmektedir. Tasarının genel gerekçesinde “...Temel faaliyet alanı olan üretim aşamasında günün teknolojisine uygun(?) üretim yöntem ve şekillerini kullanmak ya da ekonomik fayda sağlamak suretiyle kanun kapsamındaki madenlerden beklenen gelir(?) sağlanmış olacaktır. Böylece özellikle bor madeninde pazar payının azalması riski ortadan kalkacaktır…” ifadesi yer almaktadır. Oysa bor madenlerinin potansiyeli olan özel bor ürünleri Eti Maden tarafından kendi araştırma olanakları çerçevesinde geliştirilmekte ve ticari boyutta üretilmektedir. Üretimine başlanmış olan Eidot67, üretimi planlanmakta olan çinko borat ve yatırım çalışmaları başlamış olan sodyum bor hidrür buna en güzel örneklerdir. Eti Maden’in ticari ve ekonomik açıdan da tesislerinin ya da rezervlerinin başka kuruluşlarca işletilmesine ihtiyacı yoktur. Bugüne kadar yapıla geldiği gibi, Eti Maden tüm yatırımlarını kendi kaynakları ile gerçekleştirmektedir. Eti Maden dünya pazarında birinci sırada yer alırken, bunu kendi pazarlama stratejisi, kendi olanakları ve kendi çalışanları ile birlikte gerçekleştirmiştir. Bu konuda Eti Maden’den daha geniş bilgi birikimi ve olanaklara sahip başka bir kurum ya da oluşumun olması söz konusu değildir. Bütün bunlara dayanarak söylenebilir ki, yapılmak istenen; uzun vadeli hizmet alımları adı altında ve aslında Eti Maden’den daha birikimli ve ekonomik olanaklara sahip olmayan kuruluşlar aracılığı ile özelleştirmenin önünü açmaktır. Özet olarak; söz konusu yasa değişikliği ülkemizde küreselleşme ve liberalleşme rüzgarları altında özelleştirilmemiş tek alan olan bor madenlerimizin ulus ötesi tekellere devredilmesi sonucunu doğuracaktır. Hizmet alımı adı altındaki özelleştirilmeden derhal vazgeçilmelidir. Türkiye lehine iş yapılmak isteniyorsa tasarı geri çekilmelidir. Kamuoyu, ilgili bakanlıklar tarafından bor madeni ve bor ürünleri konusunda Türkiye’nin üretim kapasitesi ve teknolojisi hakkında doğru şekilde bilgilendirilmelidir. Dünyada bor rafinasyonunda ve pazarlamasında lider kuruluş olan Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün çalışmaları 2840 sayılı Kanun çerçevesinde devam etmelidir. Çalışmaların sağlam temeller üzerinde devam edebilmesi için Türkiye, elde ettiği bor tecrübesini, ürün çeşitliliğini, üretim kalitesini, alanındaki bütün çalışanları ile daha da ileri götürerek uç ürün pazarındaki payını arttırmalıdır. Nihai ürün pazarı birincil hedef olarak belirlenip araştırma ve geliştirme çalışmaları hızlandırılmalı, birçok ürünün hammaddesini oluşturan bor ürünlerinin kullanıldığı sanayi alanlarının geliştirilmesi özendirilmelidir.