Katalog

Cumhuriyet ENERJİ G 1 Şubat 2011 21 8 MOSKOVA YÖNETİMİ, NABUCCO’YA GAZ BIRAKMAMA ÇABASINDA Rusya’dan kritik hamle Türkiye ile Rusya arasındaki enerji pazarlığı nükleer santral kurulumu ve doğalgaz hattı projelerini kapsayarak sürüyor. Rusya, kendi kaynakları ve projelerine rakip olarak algıladığı Nabucco Projesi’ne yönelebilecek doğalgaz potansiyelini azaltmak için çabalarını sürdürüyor. çekleşmişti. 14 Ekim 2009’da Gazprom ve SOCAR Azeri gazının Rusya’ya satışı konusunda bir kontrat imzalamışlardı. Azeri gazı sevkiyatı GIS Shirvanovka üzerinden 1 Ocak 2010 tarihinde başlamıştı. 3 Eylül 2010’da Gazprom ve SOCAR Azeri gazı satışı konusunda var olan kontrata ek yaparak, 2011 yılı itibariyle gaz satışının yıllık maksimum 2 milyar metreküp seviyesine, 2012 itibariyle de 2 milyar metreküp seviyesinin üzerine çıkacağı konusunu karara bağlamışlardı. Azerbaycan ile Rusya arasında yapılan son anlaşma, ileriye dönük olarak da önemli noktalara işaret ediyordu. Yani, anlaşmaya göre 2011 yılında Gazprom’un SOCAR’dan 2 milyar metreküp doğalgaz alacağı konusunda karara varıldı. Ayrıca Gazprom ve SOCAR yöneticileri, doğalgaz alımını 2012 yılında, 3 Eylül 2010’da yapılan kontrata göre, satın alınan miktarın üzerine çıkarma konusunda anlaştı. Taraflar Azerbaycan’dan satın alınacak doğalgazın petrol sepetine dayalı bir fiyat formülüne bağlı olacağı ancak uzun vadede satın alınacak miktar konusunda sınırlandırma yapılmayacağı konusunda mutabık kaldılar. Bahadır Selim DİLEK G erek Ankara’daki AKP Hükümeti gerekse Moskova’daki Putin yönetimi, Türkiye ile Rusya arasında stratejik işbirliği için önemli adımlar atıldığı görüntüsünü veriyor olsa da iki ülke arasında sessiz sedasız hem bölgesel hem de küresel sonuçları çok önemli olacak ciddi bir çekişme yaşanıyor. Devletlerarası anlaşma ile Rusya’ya verilen nükleer santral, SamsunCeyhan petrol boru hattı, Nabucco ve Nabucco’ya alternatif olarak Moskova yönetiminin projelendirdiği Güney Akım ekseninde yaşanan bu çekişmede, Moskova yönetimi geçen hafta kritik bir adım attı. Rusya’nın devlet şirketi Gazprom, Rusya’nın Azerbaycan’dan daha fazla gaz satın alması konusunda bu ülkenin ulusal şirketi SOCAR ile yeni bir anlaşma daha yaptı. Genelde bu tür anlaşmaları sessiz sedasız yapmayı tercih eden Gazprom, anlaşmayı bu kez dünya kamuoyundan saklama gereği bile duymadı. Anlaşma şu cümlelerle kamuoyuna duyuruldu: “Görüşme, şirketler arasında 2010 yılında başlatılan işbirliğini nihayetlendirdi. Taraflar, Gazprom ve SOCAR arasında Azerbaycan’dan Rusya’ya doğalgaz sağlanması konusundaki işbirliğinin sonuçlarının son derece olumlu olduğu konusunda görüş birliğine vardılar. Görüşme sırasında Rusya’ya yapılan gaz sevkiyatının Azeri gazı için en güvenilir ve sürdürülebilir rotayı oluşturduğu ifade edildi.” Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız her ne kadar Rusya ile Azerbaycan arasında pazarlık konusu olan doğalgazın, Şahdeniz1 sahasından çıkarılmakta olduğunu, Nabucco için öngörülen gazın ise Şahdeniz2 sahasından alınacağını söylese de, sözkonusu projenin zamanı konusunda ortaya çıkmış olan soru işaretleri, dikkatlerin bugün yürütülmekte olan pazarlıklara ya da oynanmakta olan satranca çevrilmesine neden oldu. Diplomatik denklem... Aslında Ankara’nın kurduğu diplomatik denklem çok basitti. Türkiye, nükleer santralin yapılmasını devletler arası bir anlaşma ile Rusya’ya verecek, buna karşılık olarak da Moskova yönetimi Samsun Ceyhan’a destek sağlayacaktı. Türkiye bu denklemin kendi üstüne düşen bölümünü yerine getirdi, ancak Samsun Ceyhan konusunda beklediği karşılığı tam olarak bulamayınca, bu kez Rusya’nın Nabucco’ya alternatif olarak projelendirdiği Güney Akım’ı gündeme taşıdı. Güney Akım’ın Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesinden geçecek olmasından dolayı, Rusya’nın Karadeniz’de dip araştırması yapması gerekiyordu. Araştırma izni verilmişti. Ancak Rusların teknik olarak sahaya inmesine yeşil ışık yakılmadı. Enerji Bakanı Taner Yıldız, izin konusunun Dışişleri Bakanlığı’nın önünde olduğunu, kısa süre içinde gerekli izinlerin verileceğini açıkladı. Bu açıklama soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Türkiye, peş peşe attığı adımlarla Nabucco’nun içini boşaltma çabası içinde olan Rusya’ya karşı elindeki kozu kullanma çabası içinde değildi. Üstelik Rusya, bu tavrını saklamıyordu. Son yapılan anlaşmalarla birlikte, Rusya’nın hedefinin, Nabucco’ya gaz bırakmamak olduğu açıkça ortaya çıkmıştı. Hatta, Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçisi Faig Bagırov, Cumhuriyet’te çıkan açıklamasında, Nabucco’ya başka yerlerden gaz aranması gerektiğini söylemişti. Azerbaycan, Hazar Denizi’nin Azerbaycan’a ait olan kısmında yer alan ve 1,2 trilyon metreküp tahmini rezerve sahip olan Şah Deniz sahası da dahil olmak üzere 1,5 trilyon metreküp düzeyinde kanıtlanmış rezerve sahip bulunuyor. Azerbaycan’ın yıllık doğalgaz tüketimi aşağı yukarı 10 milyar metreküp düzeyinde. Yani bu konuda Bakü yönetiminin de çekinceleri bulunuyordu. Aslında bütün bu gelişmeler son 15 ay içinde ger Gazprom Başkanı Aleksi Milleri’in “Azerbaycan ve Rusya arasında doğalgaz alanında işbirliği iki ülke için de ticari olarak en yararlı seçenektir. Gazprom için, bugüne dek Bakü’deki ortaklarımızla anlaştığımız zaman dilimi boyunca daha fazla Azeri gazı almamız noktasında hiçbir kısıt bulunmamaktadır. Görüşmelerde 2012 itibariyle gaz alımını artırma kararı aldık” yönündeki sözleri, en azından Rusya’nın yaklaşımını özetler nitelikteydi. Bütün bu tablo içinde Türkiye’nin bundan sonrasına ilişkin nasıl bir yaklaşım benimseyeceği ise be lirsizliğini koruyor. Şuan için dikkatler, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın 16 Mart’ta Moskova’ya yapması öngörülen ziyarete çevrildi. Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Toplantısı, tarafların pazarlık masasında kozlarını paylaşacağı ortama da zemin hazırlayacak. Erdoğan’ın Moskova’dan nasıl bir kazanımla döneceği konusunda ise şimdilik bir tahminde bulunmak olanaksız gibi görünüyor. Gazprom Başkanı Aleksi Miller SOCAR Başkanı Rovnag Abdullayev