Katalog

Cumhuriyet Ankara 327/8 EKİM 2010 ÖNCe SaĞLIK MehTapeSİNBaYRaKTaR TOBBeTÜhastanesi UzmanDiyetisyen mbayraktar@tobbetuhastanesi.com.tr ÇocuklukÇağıŞişmanlığı, NedenleriveTedavisi(1) ŞİŞMANLIK (obezite) sadece yetişkinlerde değil, son yıllarda çocuklar arasında da giderek artmakta olan enerji metabolizması bozukluğu hastalığıdır. Vücutta aşırı yağ birikimi ile ortaya çıkan, fiziksel ve ruhsal sorunlara neden olan şişmanlık; çeşitli hastalıklara zemin hazırlayan, çocuğun kendine güvenini zedeleyen, arkadaş edinmesini de güçleştiren bir sorundur. Çocukluk çağında gelişen şişmanlık sıklıkla gözden kaçmaktadır. Özellikle toplumumuzda anneler genel olarak şişman çocuğun daha sağlıklı olduğunu düşünmektedir. Oysa günümüz tıbbında çocukluk yaşlarında başlayan şişmanlığın erişkin yaşlarda da devam ettiği ve şişmanlığa bağlı istenmeyen sonuçların çok daha erken yaşlara kaydığı gösterilmiştir. Yaşlarına göre olması gereken ağırlıktan yüzde 25 daha fazla ağırlığa sahip olan gençlerin, önerilen kiloda olan yaşıtlarına göre ileriki yaşlarda kalp hastalıklarına yakalanma riskinin iki kat daha fazla olması bu olayın ne denli önemli olduğunu göstermektedir. Araştırmalara göre şişman çocuk; I İri ve erken gelişen, I Ergenlikten önce boyları ve kemik olgunlaşma düzeyi yaşıtlarına göre ileri olan, I Ergenlik belirtileri erken ortaya çıkan ve büyümeyi erken tamamlayan, I Kemik yaşı fazla olan, I Yürümesi geciken, I Pişik ve deri enfeksiyonları sorunları yaşayan, I Karın ve kalçalarda yağ dokusunun artışı ile strialar gözlenen, I Erkek çocuklarda jinekomasti görünümü olan çocuklardır. Erişkin dönemde sağlıklı ve zinde bir vücut, doğumdan itibaren bebeğin yeterli ve dengeli bir şekilde beslenmesi ile gerçekleşebilir. Bu dönemde bebek için, yaşına uygun olması gereken enerji ve besin ögelerini sağlayacak en ideal besin anne sütüdür. ağırlığı) I Anne sütünden erken kesme, I Katı unlu gıdalara vaktinden önce başlama, I Biberonla beslenme, I Şeker ve şekerli besinler verme, olarak sayılabilir. Bebeği zayıflatmaya yönelik düşük enerjili diyet uygulamaları veya anne sütünü kesmek son derece sakıncalıdır. Günlük enerji, bebeğin ayına göre gereksinmesi kadar verilmelidir ve bebeğin büyümesi izlenmelidir. Sadece yanlış beslenme alışkanlıklarının düzeltilmesi bile ağırlık kontrolü için yeterlidir. Bebeklerde sağlıklı kilo kazanımı için yapılması gerekenler; I Ek besinlere erken başlanmamalı, verilen ek besinler çocuğun ayına uygun olmalıdır I Süte şekerbal vb. eklenmemelidir I Ek besin olarak unluşekerli (muhallebi) tercih edilmemelidir. I Ek besinlerin miktarı fazla olmamalı ve yemesi için çocuk zorlanmamalıdır. I Hazır bebek mamaları tarife uygun hazırlanmalı, su yerine süt kullanılmamalıdır. I Hazır bebek mamalarına bisküvi, ekmek, un, şeker, yağ eklenmemelidir. I Çocuk biberon yerine kaşıkla beslenmelidir. den korunmada kalıcı, sağlıklı bir beslenme alışkanlığının geliştirilmesi, günlük aktivitenin artırılması, davranış değişikliği temel öğelerdir. Ailenin beslenme alışkanlıkları ve yaşam biçimi gözden geçirilmelidir. Şişmanlığın saptanmasından sonra uygulanacak diyet tedavisinde tüm aile bireylerinin eğitimi ve çocuğun bu gayretine yardımcı olması tedavinin başarısı açısından önemlidir. göstergesidir. 4 Cinsiyet göz önünde bulundurulmalıdır. Yağsız doku kütlesindeki artış erkeklerde ağırlık artışı ile paraleldir, kızlarda ise ağırlık artışı daha çok vücut yağ kütlesindedir. 5 Çocuklarda hangi ölçüm değerlerinin şişmanlığın göstergesi olarak kullanılacağı bilinmelidir. Klinik olarak şişmanlığı tanımlamak için kilonun boyun karesine oranlanması (kg/m2) ile elde edilen vücut kitle indeksi kullanılır. Buna göre erişkinlerde vücut kütle indeksi (VKİ)’nin 25’in üzerinde olduğu kişiler aşırı kilolu, 30’un üzerinde olanlar şişman (obez) olarak tanımlanır. Çocuklarda şişmanlığı tanımlamak için yaş ve cinsiyete göre hazırlanan VKİ persentil eğrileri kullanılır. VKİ >85 persentil olan çocuklar riskli, VKİ >90 persentil olanlar ise şişman olarak sınıflandırılır. Ayrıca yaşa göre vücut ağırlığı, boya göre ağırlık, deri kıvrım kalınlığının ölçümü ve içerdiği yağ bakımından vücut kompozisyonu da kullanılan diğer tanı yöntemleridir. 6 BKI (kg/m2) bir diğer değerlendirme yöntemi olup burada yaş önemli bir faktördür. Bu etmenlerin bir veya birkaçının bir arada bulunması şişmanlığa neden olabilmektedir. Haftaya: Tedavi planı nasıl olmalıdır? Bebeklerde görülen şişmanlığın temelinde yatan sorunlar I Annenin gebelik öyküsü ve genetik I İri bebek (yüksek doğum Obezite tedavisi öncesi genel değerlendirme nasıl olmalıdır? 1 Obezitenin genetik ve endokrin nedenleri gözden geçirilmeli (Pediatrik Endokrinoloji ünitesi olan hastanelerde), özellikle boy kısalığı olan obezite olguları üzerinde dikkatle durulmalıdır. 2 Çocuk ve gençlerde büyüme ve gelişme için harcanan enerji gözönünde bulundurulmalıdır. 3 Her ağırlık fazlalığı şişmanlık değildir. Büyüme sürecinde vücut bileşimindeki değişmeler doğru değerlendirilmelidir. Ağırlığı yaşına veya boyuna göre fazla olan çocuk ve gençlerin vücut yağ yüzdesi ayrıca hesaplanmalıdır. Vücut yağ yüzdesi, genç erkeklerde yüzde 1213 normal ağırlığın, yüzde 20 ve üzeri şişmanlığın, genç kızlarda ise yağ yüzdesi yüzde 2026 normal ağırlığı yüzde 30 ve üzeri şişmanlığın I Ailenin ve çocuğun yanlış beslenme alışkanlıkları , I Yüksek enerjili besin tüketimi, I Kalıtım, I Hormonal durum, I Yaşam tarzı (Bilgisayar, televizyon bağımlılığı), I Fiziksel aktivite yetersizliği, I Psikolojik etmenler yer almaktadır. Kronik bir hastalık olarak kabul edilen çocukluk obezitesin Okulöncesi dönemdeki çocuklarda şişmanlığın temelinde yatan sorunlar Bu sayfa TOBB ETÜ Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / 292 99 00 21