Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
14 eylül 2025
3
Kanunlar
Neden Cumhuriyet
kimin için?
nsan elinden çıkan
onları yapan kişilere hizmet
maddi olan ve
etmesi gerektiği inancı Halk Partisi’ndenim
olmayan tüm kültür
Shakespeare’in, “IV. Henry”
ürünlerinin belirli
isimli eserinde kinayeli bir
oru bana ait değil, Mahmut Esat Bozkurt kendini. Birilerinin ortaya atmasıyla dillere dolanan
İ amaçları vardır.
şekilde ifade edilmiştir.
soruyor… Mahmut Esat Bozkurt’u “tek parti” dönemi başlar. Mahmut Esat neden “tek
Tüm eşyalar, kanunlar,
Bu eserde kraliyet ailesine
tanıyorsunuz sizler… İktisat bakanı parti” sorusunu yanıtlar yazılarında o günden sonra.
gelenekler belirli
mensup üç genç
olup köyleri kalkındırmak için “köy Tarihin tanıklığına başvurur yanıtlarken de (ŞH,
amaçlarla ortaya
bir şey yapmayı
S bankaları” projesi hazırlayan, Yeni Türkiye…347-349)
konmuştur. Söz
düşünürler ancak
yabancı yatırımcının gelmediği, Müslüman Patrona Halil ve arkadaşı Muslu “bir kaftan
?
konusu amaçları
gençlerden birisi
olmayanların ülkeden ayrıldığı, sermayenin giymek, bir kuleye merkez komutanı olmak
görünenler ve
bunun ülke
de girişimcinin de kıt olduğu 1922 yılında sevdasıyla” yeniçeriyi ayaklandırmıştır
görünmeyenler
kanunlarına
ithalat ve ihracatı canlandırmak için milli örneğin. Kabakçı Mustafa ve arkadaşı
olarak ikiye
aykırı olduğu
ithalat ve ihracat şirketi kuran, ertesi Ebe Selim henüz başlayan bir yenileşme
ayırmak isterim.
söyler. Diğeri ise
yıl da Türkiye İktisat Kongresi’nde tarihini “Şeriat isterük!” diyerek III.
Örneğin
“Bu kanunlara
emekçileri toplayıp sorunlarını ve Selim’in “kanında” boğmuştur. Meşrutiyet
“Oyuncakların
bizim uymamız
çözümlerini hükümete iletmelerini döneminde halaskârlar orduyu bozmuştur.
P. Dofr . r
amacı nedir”
gerekmez, bunları
sağlayan devrimcidir o… İttihat ve Terakki, Meşrutiyet’i ilan edip
Üst Ün
veya “Oyuncaklar
biz halkı kontrol
Adalet bakanı olup Türkiye’yi teokratik “Türkçülük şuurunu işlerken”, onun muhalifi
kimin içindir” diye
Dneö etmek için yaptık”
hukuk sisteminden laik hukuk sistemine olan İttihadı Muhammedi, 31 Mart “irticaını”
sorduğumuzda
der. Aynı anlayış
taşıyan Kemalisttir o. Daha bu yasalar vermiş halifeye, sultana yaranmak ve “post
ilk cevap,
günümüzde de
çıkmadan, çıkarılması düşünülen yasaları kapmak” isteyen Derviş Vahdeti Meşrutiyet’i
“Oyuncaklar çocuklar içindir,
sürmektedir, Shakespeare bu
uygulayacak hukukçuları yetiştirmek “esir almış”tır. Daha 1911’de Hürriyet ve İtilaf,
onların eğlenmeleri ve yüzden klasiktir.
için kolları sıvayan, Ankara Adliye Hukuk “İngiliz casusu Fitzmaurice’in akıl hocalığı altında
gelişmeleri amacıyla yapılır” “Anayasayı bir defa
Mektebi’ni yani hukuk fakültesini kurandır o. çalışa çalışa Balkanlar’ı İstanbul kapılarına kadar”
şeklindedir. Ancak oyuncak delmekle kıyamet kopmaz”
Türk medeni yasasının gerekçesini kaleme alan vermiş, “vatan cinayetini Mahmut Şevket’in kanında
sektörü söz konusu olunca anlayışı kanunları hiçe sayan
ve gelmiş geçmiş en güzel laiklik tanımı yapandır o. gömmeyi” gözüne kestirmiştir (Toplu Eserler IV, 131,149.
oyuncakların biraz çocuklar bu bakış tarzının ürünüdür.
Ne der gerekçede? Yetmemiş, Hürriyet ve İtilafçılar Mondros Mütarekesi’nin
biraz da onları üretenler Kanunlar kanunlar
“Dinler değişmezler, toplum sürekli değişir. Değişmeyen din ardından “imparatorluğun
ve satanlar için olduğunu içindir: Kanunların
ı
kanunlarıyla sürekli gelişim halinde olan toplum yönetilemez. Din cenazesini ölü yıkayıcısı halifenin
düşünebiliriz. üstünlüğünü savunan bu
bir vicdan işidir…” eliyle düşmanlara satarak
a
Bir bale kursu biraz bakış tarzı başlangıçta kulağa
İtalyan Zanerdelli ceza yasasını Türkiye için çevirttirir. memleketin en azılı düşmanlarının”
çocuklar içindir, biraz hoş gelmektedir fakat gerekli
r
“Ağır hükümleri vardır” der mecliste tanıtırken yasayı. Dinsel bile yapamayacağını yapmıştır.
gençliklerinde balerin esneklikten yoksundur.
duyguları veya dince kutsal kabul edilen değerleri alet edenlerdir Cumhuriyet döneminde ise
k
ö
olamamış anneler için, biraz Bu bakış tarzı, “Gözlerimi
hedefindekiler. Aynı yasayla dinsel düşünce ve duygulara dayanan Şeyh Sait irticaıyla Cumhuriyet
da bu kursu verenler içindir. kaparım, vazifemi yaparım”
siyasal dernekleri yasaklayan da odur. tarihinin içinde kalın kanlı bir
Tarım, başlangıçta insanlar, anlayışına zemin hazırlar,
Cumhuriyeti koruyacak yasaları çıkarmakla kalmaz, yasaları iz bırakılmıştır. SCP ise “Fethi Şa Du man Hcıalı
yani üretenler ve aileleri vatandaşın esenliğini
uygulayacak hâkimler “karnı tok” olsun ister. Yanılıp da rüşvet Bey’in safdilliği yüzünden”
sadumankaragozhalici@gmail.com
içindi. Giderek tarım toprak ikinci plana atar. Oysa
almasınlar diye maaşlarına zam yapar. Çağdaş kıyafetlerle donatır inkılabın sarsılmasına neden olmuş,
ağaları ve aracılar için de belli durumlarda yargıcın
onları hani önlerini ilikleme gereği duymasınlar diye. Bir şirket Menemen baskınına, sonra da
yapılmaya başlandı. Bu insanları kanunlardan
barut suiistimali yapınca görür ki rüşvet hastalık olmuş. Hemen “çalakalem” bir basın yasasına neden olmuştur. (Toplu Eserler
yüzden tarladaki üretici üstün tutabilmesi, inisiyatif
yasa çıkarır rüşvet alan memurları hak ettiği cezaya çarptırmak 129, 131)
beş lira kazanırken market kullanması, vicdanını
için. CHP, tarihten çıkardığı dersle o gün yoluna “tek parti” ile
sahibi bunun 10 katını devreye sokması tercih edilir.
Sanılmasın ki o duygusuz ve sert mizaca sahip. Yüreği yürümek zorunda kalmıştır. Zorunda kalmıştır diyoruz çünkü
kazanır oldu. Günümüzde Kanunlar insanlar
sevgi ve merhamet doludur. Çıkardığı icra ve iflas yasasında ilk fırsatta çok partili demokrasiyi kuran da 27 yıllık iktidarını
kullanıcılar internette keyifli içindir: Kanunların kanunlar
borç için hapsi kaldırır. Çünkü evlatlarını Balkanlar’da, kavgasız gürültüsüz yeni partiye devreden de odur. O gün Mahmut
vakit geçiriyorlar ancak için olduğunu düşünen bir
Çanakkale’de, Kafkas’ta, Anadolu’da yitiren babalar, analar Esat yaşamda değildir ancak düşünceleri yaşamaktadır. Ne
bu alanda para kazananlar yargıç kanunları esnetmez,
yokluktan düşmüştür cezaevine. Kimini borcunu ödeyerek çıkarır demiştir? Tek partililik “bir nesil değişinceye kadar”dır. CHP’nin
ve algoritmalar sayesinde inisiyatif kullanmaz. Ancak
kodesten, gücü tükenince yasaya sarılır. Devletine ve yurttaşına demokrat kimliğini ısrarla vurgulayan isimdir o. Demokratik
milyonları yönlendirenler, kanunların insanlar için
sevgisi, saygısı olmayanadır sertliği. Örneğin hâkimler yasası Türkiye’nin CHP ile yaşayacağını, yalnız Türkiye’de değil,
herhalde daha fazla keyif olduğu fikrine sahip bir
ile büyük kentlerdeki hâkimleri Anadolu’ya göndermek ister. dünyada da “zalimlerin, diktatörlüklerin” tarihe gömüleceğini
alıyorlar. Bu durumda dijital yargıç yasaya yüzde 100
Adaleti köylülerin kapısına kadar götürmektir ülküsü. Ne yapar öngören de odur. Ne demiştir 10 Şubat 1941 günü Anadolu
dünyanın kullanıcılar için mi bağlı kalmaya çalışmaz,
o hâkimler? Yeni atama yerlerine gitmemek için istifa eder, gazetesinde?
yoksa onu yönetenler için suçlu bile olsa kişinin
avukatlık yapmaya başlar. İzin vermez. Avukatlık yasasına “Bir kere daha sabit oldu ki zalimlerin, diktatörlüklerin başarısı
mi olduğuna karar vermek yararını da toplumun
hemen bir madde ekler. “İstifa eden iki yıl avukatlık yapamaz.” şimşek aydınlığına benziyor. Işığı tez geçer ve kendi kendini
güçtür. yararı kadar düşünür. Bu
Kadınların avukat ve hâkim olmasını sağlayan da odur. Türkiye yakarak biter. Arkası, uzun süren karanlıklar olur. Sönmeyen ışık,
yüzden olsa gerek 1980’li
Almanya’dan sonra ikinci kadın hâkimi olan ülkedir 1930’da… milletin kendisidir. O da ayağını yorganına göre uzatırsa!” (ŞH
KANUNLAR
yıllarda çocuk mahkemeleri
455; Toplu Eserler III: 297)
KİMİN İÇİNDİR?
BÜYÜK GAZİ’NİN PARTİSİ
yargıçlarının çocuk sahibi
Kanunların kimin için
olmaları şartı konulmuştu. Türkiye, 1930’da Serbest Cumhuriyet Partisi (SCP)
olduğunu sorduğunuzda klişe
Diyelim ki 15 yaşında bir ile çok partili demokrasiye ikinci kez adım atar. Fethi
cevap, “Kanunlar hak, hukuk,
ergen A cezasını hak eden Bey büyük ilgi görür seçmenden. İçinden çıktığı CHP’yi
adalet içindir” şeklindedir.
bir suç işlemiştir. Eğer yargıç kıyasıya eleştirir. Adaleti de diline dolar. Neymiş,
Kanunların önemli bir
evinde 15 yaşında bir ergenle denetim yapılmıyormuş. Doğru değildir söylediği.
amacının bu olduğu
uğraşıyorsa bu çocuğun Söylemek istediği de o değildir kanımca. Ateşli
düşünülebilir fakat pratikte
cezasını, ceza değil, bir devrimci Mahmut Esat’tan yanıtını alır Ödemiş’te (18
bu amaçtan çoğunlukla
telafi mekanizması şekline Eylül 1930). İşte başlıktaki soru o gün sorulmuş sorudur
sapılır.
dönüştürmeye çalışır. ve sorduğu soruyu kendisi yanıtlar Mahmut Esat…
Bir devletin kanunları
Bir zamanlar vitrinden Çünkü CHP “Büyük Gazi”nin partisidir. O partidir
söz konusu olduğunda
baklava çalan 15 yaşındaki ki Türk parasıyla, Türk işçisiyle yedi yılda ülkeyi
bu kanunların üç temel
bir ergene normal hırsız demirden ağla örmüştür, o partidir ki aşar vergisini de
şey için mevcut olduğunu
muamelesi yapılması toplum rejiyi de kaldırmıştır. Çünkü CHP, çiftçinin ve köylünün
düşünebiliriz. Birincisi,
vicdanını rahatsız etmişti. partisidir.
kanunlar onları yapanlar ve
Para çalmayan, sadece O partidir ki Ziraat Bankası’nı hortumlanmaktan
ülkeyi yönetenler içindir.
baklava çalan çocuğa insanı kurtarmıştır. Köylüye sağladığı krediyle, dağıttığı
İkinci olarak “kanunlar
kanunlardan üstün tutan tarım araçlarıyla üretim gücünü artırmış, ülkeden döviz
kanunlar” içindir görüşü
bakış tarzıyla bakılması daha
çıkışını engellemiştir. Yetmemiş, yabancıların yanında
vardır. Üçüncü görüş ise
adil bir davranıştır.
amelelik yapan binlerce Türkü bağ, bahçe, mülk sahibi
kanunların insanlar için
Sonuç olarak kanunların
yapmıştır. O partidir ki yabancıların, Türkleri maddi manevi
olduğu inancıdır. Bir
üstünlüğünü kabul etmek
sömüren şirketlerini satın alıp millileştirmiştir. O partidir ki Kaynakça:
anlamda kanunların nasıl
Mahmut Esat Bozkurt - Toplu Eserler, (Haz. Şaduman Halıcı), c III, c.IV,
elbet de gereklidir ancak
faizciyle, tefeciyle, vurguncuyla, rüşvet alanla ve verenle kıyasıya
Kaynak Yayınları, İstanbul, 2014, 2015.
kullanılacağı konusunda
“İnsanlar kanunlar için
mücadele etmiştir.
Şaduman Halıcı, Yeni Türkiye Devleti’nin Yapılanmasında Mahmut Esat
üç odak noktası vardır.
vardır” mantığı sağlıklı
Sonuç? Mahmut Esat devrimin başını yediği ilk çocuktur
Bozkurt (1892-1943), AAM, Ankara, 2004.
Sıralayalım.
değildir, gerektiğinde
kanımca. Kendisine yöneltilen eleştiriler partisini yıpratmasın
Şaduman Halıcı, “Bir Rüşvet Davası: ‘Barut İrtişası’ Olayı”, Atatürk
Kanunlar yapanlar
kanunların insanlar için
diye istifa eder Adalet Bakanlığı’ndan. Ve SCP kapatır kendi Yolu Dergisi, S.56, c.14, 2015, s.33-60.
ve yönetenler içindir:
olduğunu hatırlamakta yarar
Tarihte birçok kanun
vardır. Bir şirkette çalışan
yapıcı ve onları uygulayan
mavi yakalının akşam
Zirve öncesi çevrimiçi
yönetici kanunların kendi
evine iki elma götürdüğü
çıkarları için olduğunu
anlaşılmış. Bir yönetici
sürdürülebilirlik eğitimi
düşünmüştür. Diktatörlük
kanunlara göre bu çalışanın
Galeati Yayıncılık Watsons Türkiye, bu yıl
etmek ve toplumu sömürmek
işten atılması gerektiğini
ikincisini düzenleyeceği
isteyen yöneticiler YENİ
savunmuş, bir diğeri ise
Sürdürülebilirlik ve Girişimcilik
kanunların gerek yapılışında
“Ona bir kasa elma verelim,
Zirvesi öncesinde gençleri, iş
gerekse uygulanmasında
çocuklarıyla yesin” demiş.
dünyasının profesyonellerini
kendi esenliklerini ön
Ne kadar kanun, ne
ve sürdürülebilirliğe ilgi duyan
plana alırlar, kanunları
kadar insan olmalı? Bu
herkesi beş haftalık kapsamlı
uygulayan yargıçları kendi
konu tartışılabilir. Fakat
bir çevrimiçi eğitim programında bir araya getiriyor.
istekleri doğrultusunda
kanunların onları yapanlar eskişehir Teknik üniversitesi işbirliğiyle 22–23
yönlendirerek kanunsuzluğa
ekim tarihlerinde eskişehir Teknik üniversitesi İki
ve ülkeyi yönetenler için
iterler. (Cromwell bunu eylül Kampüsü’nde düzenlenecek etkinlik öncesinde
olduğunu düşünmek,
akademisyenler ve sektörün önde gelen markalarının
yapmıştır.) Kanunların
adaletsizliktir, ahlak dışıdır.
katılımıyla yapılacak olan program beş hafta sürecek.
Watsons Türkiye’nin, eskişehir Teknik üniversitesi’nin
akademik desteğiyle sürdürülebilirlik yolculuğuna akademik
İmtiyaz Sahibi:
14 EYLüL 2025 SAYI: 1849
bir perspektif kazandırmak amacıyla yaşama geçirdiği
CUMHURİYET VAKFI adına
KARGO DAHİL 350 ¨ YERİNE
n Yayın Koordinatörü
ALEV COŞKUN programda sürdürülebilirliğe girişten döngüsel ekonomiye,
DENİz üLKüTEKİN
Genel Yayın Yönetmeni
sosyal sürdürülebilirlikten inovatif Ar-Ge’ye uzanan geniş
¨
n Reklam Genel Müdürü
MİNE EsEN 300
bir içerik yer alıyor.
EVsUN sİNEM ALKAN
Sorumlu Müdür
pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr
bETüL bERİŞE
16 eylül-18 ekim tarihlerinde yapılacak çevrimiçi eğitim
+90 539 669 60 69
baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve
Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık
programının ayrıntılarını öğrenmek ve yerinizi ayırmak için
www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017
Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad.
AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul
No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım
Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: www.watsons.com.tr/surdurulebilirlik-zirvesi adresini ziyaret
Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın
reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611
edebilirsiniz.
P ÜB Ş
km