Katalog

4 MAYIS 2025 3 Umamiye âşık olmamızın Cellat mezarlığı umhuriyet emriyle hareket ettiği için gazetesinin öldürmeden önce fazla l Ağızda salya Pazar eki işkence etmeyin” demiştir. üretimini artırarak toplumdaki Bu ifade idam öncesinde yemeğin “sulu” C sanat ve kültür vezirlere eziyet edildiğini ve “doyurucu” zenginliğini çarpıcı şekilde göstermektedir. hissedilmesini ortaya koyan, aynı zamanda sağlıyor. KUYUCU doğanın nabzını tutan bir l Beyindeki MURAT PAŞA gazetecilik başarısı bence. ödül merkezlerini Kuyucu Murat Paşa’nın “Cellat mezarlığı”, başlığı tetikliyor, bu yüzden isyan eden -hatta etmeyen- bu güzel ve renkli ortama umami açısından on binlerce kişiyi idam uymuyor ancak bugün 4 zengin yemekler daha ettirip cesetlerini kuyulara tatmin edici geliyor. Mayıs. 6 Mayıs, Deniz l Umami, diğer attırdığı bilinmektedir. Gezmiş’in ve iki arkadaşının tatları güçlendirebilir. Öldürttüğü kişilerin her idam edildikleri gün. Bazı tatları birinin hikâyesini ayrı ayrı Bana Osmanlı’daki cellat tamamlayabilir bilmiyoruz fakat bir tanesi mezarlığını hatırlattı. ve genel lezzet kayıtlara geçmiştir. Murat deneyimini AYRI MEZARLIK Paşa bir gün çadırının zenginleştirmekte rol Osmanlı döneminde farklı önüne oturmuş cellatların oynar. dinlere mensup kişiler farklı idamlarını seyrediyormuş. l Doğal mezarlıklara gömülürdü. Yakalananlar arasında kaynaklardan alınan Müslüman, Hıristiyan, isyancılarla birlikte dolaşan umami (parmesan, Ağızda doygunluk, Musevi mezarlıkları vardı. yosun gibi) beden ama isyancı olmayan Bilindiği kadarıyla tarafından olumlu sadece saz çalan olarak algılanıyor. cellatların hemen bir çocuk da l Bilim insanları, hepsi Müslümandı varmış. Murat evrimsel olarak ancak Müslüman Paşa cellatlara, damakta derinlik, umaminin protein mezarlığına isyancılardan açısından zengin gömülmezlerdi, etkilenmiş gıdalara yönelmemizi “Cellat mezarlığı” olabileceği sağladığını düşünüyor. adı verilen ayrı gerekçesiyle onu bir mezarlığa da idam etmelerini gömülürlerdi. PROF. DR. söylemiş, “İlerde beyinde haz! Cellat, padişah, devletin başına ÜSTÜN vezirler veya diğer dert olur” demiş. DÖKMEN adli makamlarca Umami! Başrollerini Öykü Karayel ve Burak Deniz’in oynadığı film ile çokça duyduk Cellatlar, “Bu verilen idam bir sabidir, idam bu kelimeyi. Peki nedir “umami”? Genellikle tatlı, ekşi, tuzlu ve acı ile birlikte cezasını yani suçluyu edemeyiz, günaha gireriz” beşinci tat olarak tanımlanır. 20. yüzyılın başlarında Japon kimyager Kikunae Ikeda veya suçlu olduğu iddia demişler. Paşa yeniçerilere edilen kişiyi öldüren idam etmelerini söylemiş, tarafından keşfedilen umami, o zamandan beri mutfak dünyasının tanınmış ve BURÇAK kişilere denirdi. Reşat onlar da “Cellatlar idam ayrılmaz bir bileşeni oldu. Gelin bu tada biraz daha yakından bakalım, afiyetle... ŞENER Ekrem Koçu’nun İstanbul etmiyor, biz nasıl ederiz?” Ansiklopedisi’nde diyerek geri çekilmişler. mami, son yıllarda dünya gastronomi sahnesinde adını başlaması da umaminin öneminin altını çizen etkenlerden. verdiği bilgiye göre ne Paşa sinirlenmiş, yerinden en çok duyduğumuz kavramlardan. Bir zamanlar sırf Umaminin bilinir olmasının bir diğer nedeni de günümüzün yaparlarsa yapsınlar bütün kalkıp çocuğun yanına Japon mutfağının bir terimi gibi görülen bu “beşinci sağlıklı beslenme eğilimleri. Özellikle tuz kullanımını azaltmak Müslümanlar normal gitmiş ve dizlerinin arasına tat”, bugün hem ev mutfaklarında hem de en prestijli isteyen şefler ve gıda üreticileri lezzeti korumanın yollarını mezarlığa kabul edilirlerdi. sıkıştırıp kafasını bükmüş, U restoranların mönülerinde kendine sağlam bir yer ararken umamiden yararlanmaya başladı. Araştırmalar, umaminin Katiller, kadın katilleri, cesedini çukura atmış. edindi. Peki neden bu kadar bilinir oldu ve bu özel tat neden yemeklerdeki tat yoğunluğunu artırırken daha az tuz kullanmayı çocuk katilleri, tecavüzcüler damaklarımızda bu denli etkileyici bir iz bırakıyor? mümkün kıldığını gösteriyor. Böylece bu lezzet hem sağlıklı DENİZ GEZMİŞ Müslüman mezarlığına Bu tadı tarif etmek her zaman kolay olmasa da umaminin insanda beslenmeye hem de lezzet zenginliğine katkı sunan bir araç Son dönemlerde, 27 kabul edilirlerdi, bir tek durumuna geldi. yarattığı etki neredeyse evrensel: Ağızda dolgun bir his, hafif bir Mayıs’ta, 12 Mart’ta cellatların ölüleri Müslüman tatmin duygusu ve diğer tatları adeta büyüten bir etki... Japon Bu büyüleyici tadı mutfaklarımıza taşıyan malzemeler de oldukça ve 12 Eylül’de kamu mezarlığına kabul bilim insanı Kikunae Ikeda’nın 1908 yılında yaptığı araştırmalarla çeşitli. Olgunlaştırılmış ve özellikle parmesan gibi sert peynirler, vicdanını yaralayan idamlar edilmezdi. Onlar ayrı bir bilim dünyasına tanıtılan umami, aslında glutamat isimli bir doğal glutamat içeriği ile güçlü birer umami kaynağı. Kurutulmuş mezarlığa gömülürlerdi. Bu olmuştur. Yassıada’da domates, mantar, kombu gibi deniz yosunları, soya sosu, miso gibi amino asitten kaynaklanıyor. Ikeda, kombu (bir tür deniz yosunu) uygulama dünyada sadece savunmasını okuyan Hasan ürünler de bu özel tadı barındırıyor. Et ve deniz ürünleri de umami üzerine yaptığı deneylerde, klasik tat kategorilerinden hiçbirine kültürümüze özgüydü. Polatkan’a hâkim, “Kısa açısından zengin. Özellikle etlerde bu tat daha da belirgin duruma tam olarak uymayan bir lezzet keşfetmiş ve bu yeni tada “umami” Cellat mezarlarındaki geç yemeğe gideceğiz. geliyor. Bitkisel beslenenler için de çözüm kolay: Mantar, domates, ismini vermişti. Modern bilim, bu maddelerin ağızda özel umami Sizi buraya getiren güç taşlar siyaha boyanır, yeşil çay ve fermente sebzeler gibi bitkisel kaynaklar, doğal bir reseptörleri tarafından algılandığını ve beyindeki haz merkezlerini cezalandırılmanızı istiyor” üzerlerine ölü hakkında bilgi umami zenginliği sunuyor. harekete geçirdiğini gösteriyor. Bu da umaminin sadece damakta demiştir. 12 Eylül’de Evren, yazılmazdı. Reşat Ekrem Gastronomi dünyasında bugün geldiğimiz noktada, umami sırf değil, beynimizde de bir tür mutluluk etkisi yarattığını ortaya “Çok solcu astık, biraz Koçu’nun bu konudaki bir lezzet kategorisi değil adeta bir mutfak felsefesi haline gelmiş koyuyor. yorumu şöyledir: da ülkücü asın” demiştir. durumda. Şefler, mönülerini oluştururken umami katmanlarını “Toplum, suçu Bu örneklere bakıldığında UMAMİNİN YÜKSELİŞİ hesaba katıyor, gıda bilimciler yeni ürünler geliştirirken umami her ne olursa olsun bağımsız yargı yoktu. Bu tatın yükselişinin arkasında birçok dinamik var. Küresel dengesine özel önem veriyor. Hatta bazı mutfaklarda, “umami ölen Müslümanları Yargı bağımsız bile olsa mutfak kültüründe Asya etkisinin artması bu tada olan ilgiyi bombası” tabir edilen özel yemekler bile hazırlanıyor yani bir affeder, onların idam cezasının ahlaki ve doğrudan artırdı. Suşi, ramen, pho gibi umami açısından zengin yemeğin içerdiği farklı umami kaynakları bir araya getirilerek Müslüman mezarlığına adil olmadığı kanısındayım. yemeklerin dünya genelinde yaygınlaşması, insanların bu farklı damakta patlama etkisi yaratılıyor. İdam soğukkanlılıkla defnedilmelerine izin lezzeti daha sık deneyimlemesine yol açtı. Özellikle fermente ve Umaminin bilinirliği geçici bir akım değil, tersine insanlığın işlenen bir toplumsal linçtir. verirdi. Sadece padişah deniz ürünlerinin Asya mutfağında geniş yer bulması, umaminin lezzet algısına ilişkin derin bir keşfin ve mutfak sanatının emriyle bile olsa cellatlık İdam sırasında idamda günlük beslenmemizin bir parçası olmasını da kolaylaştırdı. evrimindeki önemli bir dönüm noktası. Beşinci tat, hem geleneksel edenlerin ölülerini hazır bulunması gerekenler Bununla birlikte moleküler gastronominin yükselişi ve şeflerin hem de modern mutfaklarda uzun yıllar boyunca etkisini sürdürecek kamu vicdanı affetmez, sandalyelere oturur bir tat katmanları oluşturmak için bilimsel yöntemler kullanmaya gibi görünüyor. onların genel mezarlığa insanın öldürülmesini gömülmesine izin seyrederlerdi. Ağır suçlara BERRIN KARADENZI vermezdi.” ömür boyu hapis verilebilir v Pera’da müzik Yakın zamanlarda cellat ancak idam törensel bir berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr una ve İnan Kıraç Vakfı Pera mezarlığı kaldırılmıştır. intikamdır. SMüzesi, klasik müziğin güncel Koçu bunun yanlış Deniz Gezmiş’in boyu yorumcularını konuk ettiği Pera Kültür rotası olduğunu, toplumun uzundu, ayakları yere Klasikleri konserlerinde Ludus idama ve idam edenlere değmişti, cezaevi hekimi Konserden tiyatroya, sinemadan sergiye, Ensemble’ı ağırlıyor. Banu Selin karşı olumsuz tavrının nabzına baktı, ölmesi kültür sanat dünyasında Aşan, Eylül Umay Taş, Filip bir simgesi olarak cellat 25 dakika sürdü. Bence, Kowalski ve Çağlayan Çetin’den öne çıkan etkinlikler... mezarlığının muhafaza o hekim o görevi kabul oluşan topluluk, Schubert’in edilmesi gerektiğini etmemeliydi çünkü bir eserlerinden oluşan bir seçkiyi v Baharın festivali v ‘Ses ve Sessizlik’ belirtmiştir. Bildiğim hekimin görevi ölüme seslendirecek. 10 Mayıs Cumartesi otoğraf sanatçısı Ziya u yıl dördüncüsü düzenlenen “+1 Sunar: kadarıyla bir de cellat refakat etmek değil, yaşama düzenlenecek konser dinleyenleri FTacir’in “Ses ve Sessizlik” Bİstanbul’da Bahar” festivali, 10 Mayıs Cumartesi çeşmesi vardı. Cellatlar refakat etmektir. Pera’nın tarihi atmosferinde isimli sergisi, İBB Kültür günü KüçükÇiftlik Park’ta yapılacak. Festival burada kanlı ellerini ve Deniz Gezmiş’in arkadaşı müzikal bir yolculuğa çağırıyor. ve İBB Miras’ın katkılarıyla kapsamında Türk popunun güçlü seslerinden Levent aletlerini yıkarlardı, bu avukatlarına ölmeden Metrohan’da sanatseverlerle Yüksel, unutulmaz şarkılarıyla Yeni Türkü, 70’lerin çeşmeyi de onlardan başkası az önce gardiyanların buluşuyor. Levent Çalıkoğlu Türk psikedelik folk rock müziğini bugünün sesiyle kullanmazdı. pencereden önceki idamları küratörlüğündeki sergi; yorumlayan Turkish Kebap ve bahar eğlencelerinin Sarayın cellatları sadece kendisine seyrettirdiğini mekân, doğa ve insan ilişkisini olmazsa olmazı Ahırkapı Roman Orkestrası idam etmez, idam etmeden söyledi. Bu bir işkenceydi. merkeze alan fotoğraflardan İstanbullularla buluşacak. önce vezirlere işkence de Deniz Gezmiş’in oluşan, izleyicileri mimari ederlerdi. Yavuz Sultan babasının vücudu oğlunun yapılardan doğa manzaralarına, Selim, ağabeyini tahta öldürülmesine psikosomatik tarihi iç mekânlardan modern çıkarmak için çalışan bir reaksiyon vermiştir. kent dokularına uzanan geniş vezirini cellatlara verir. Bu Boynunda çepeçevre bir görsel seçki sunuyor. vezir, “Babanız Beyazıt oluşan iki santimetrelik Han ağabeyinizi tahta kırmızı şişlik hayat boyu çıkarmam için bana emir kaybolmamıştı. ünya turnesi boyunca New v DJ Mahmut Orhan verdi” demiştir. Sultan Ne yönden baksanız idam DYork, Londra, Paris, Miami gibi Selim cellata, “Bir padişah kentlerde performanslara imza atan cezası insanlıkla bağdaşmaz. ve Coachella, Arts of Wild gibi önemli sahnelerde müziğini seslendiren İmtiyaz Sahibi: 4 MAYIS 2025 SAYI: 1830 Mahmut Orhan, İstanbul’da sahne CUMHURİYET VAKFI adına n Yayın Koordinatörü alacak. Orhan’a, elektronik müziğin ALEV COŞKUN DENİZ ÜLKÜTEKİN Genel Yayın Yönetmeni dünyaca ünlü ismi ZHU eşlik edecek. n Reklam Genel Müdürü MİNE ESEN EVSUN SİNEM ALKAN Turnenin 2025 konsepti “Garden” Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr BETÜL BERİŞE ile “Special Guest: ZHU. Mahmut Levent Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Orhan” 7 Haziran Cumartesi günü Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: Yüksel No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@ Life Park’ta. Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 5 nedeni