Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
12 OCAK 2025
2
EDITÖRDEN
ünlerden
bir gün”
diye
başlar
“
Gmasallar.
Çünkü masalın
alametifarikası zaman,
mekân örüntüsünü
bulanıklaştırmadaki
becerisidir. Böylece ortaya
düşsel bir anlatıya bulanmış
evrenin herhangi bir
yerinden kopup gelmiş hissi
yaratan bir öykü çıkar.
Masalsı anlatılar kimi
zaman küçümsenir. “Bana
masal anlatma” denir.
ABD, TikTok’a karşı yaptırım
uygulamaya hazırlanıyor.
Çünkü masal aslında
gerçekleşmeyecek olan
şeydir. Sırf konuşan
DAIRESEL
hayvanlar veya bulutlara
FLORA
uzanan fasulye sırıkları
değildir masalı olanaksızlık
anlatısı olarak kılan.
Kaydırmaya gezegen
HHH
Aynı zamanda olay
örgüsünde “gerçeğe” çoğu
zaman uymayan giriş-
gelişme-sonuç mekaniği de
buna bir gerekçedir.
AYÇA
için ara verin
Ancak yine de masalları
CEYLAN
dinlemeyi severiz, belki de
onlara gereksinim duyarız.
Sosyal medya platformları arkalarında bıraktıkları karbon ayak iziyle denetleme raporlarında önemli bir yer
ayca_ceylan
Neden mi?
edindi. TikTok en büyük kirletici olarak öne çıkarken onu Reddit ve Pinterest takip ediyor.
Çünkü yaşam
masallardaki gibi tozpembe
edenin ve psikolog Kenneth Gergen’in karbondioksit üretimine neden oluyor. TikTok ise 2
olmadığı kadar zihnimizde
mekânın birbirini “Bağlantıdayım, öyleyse bin 921 gram ile ikinci sırada.
oluşturduğumuz kadar
anlamlandırıp varım” önermesine geldik.
REDDIT DIKKAT ÇEKIYOR
rasyonel de değildir. Tıpkı
yapılandırması Peki sosyal medyadaki tüm
Bu konuda önemli bir araştırma da Compare
insanlar gibi...
B özellikle 20. bu bağlantının çevresel bedeli
the Market tarafından yapıldı. Araştırmaya göre
HHH
yüzyılın ikinci yarısından sonra hakkında ne düşünürsünüz?
sosyal medya kullanımı iklim değişikliğine
Belki de o yüzden masal düşünürlerin, sanatçıların,
TIKTOK BÜYÜKTÜR
azımsanmayacak ölçüde katkı yapıyor. En yaygın
sevmeyen yetişkinler bile yazarların, akademisyenlerin
YUNANISTAN
10 sosyal medya platformu özelinde yapılan
ve araştırmacıların ilgi alanında
Dickens’ı çok sever. Çünkü
Yakın zamanda The analizlerden öne çıkanlar şöyle:
daha çok yer kaplamaya başladı.
gerçeğin içinden fırlamış
Guardian’dan öğrendiğim l TikTok en yeni sosyal medya uygulamalarından
Bunun birçok sosyoekonomik,
karakterleri bir yarı-masal
araştırmayla başlamak isterim. biri ama ne yazık ki en büyük karbon ayak izine
sosyokültürel ve siyasi nedeni
dünyasının içine sokar
Paris merkezli bir karbon sahip olanı ve kaydırma yaparak geçirilen her dakika
olmasına karşın sanıyorum ki
Dickens. Her ne kadar
muhasebesi danışmanlık şirketi için 2.63 gram karbon eşdeğeri yayıyor.
İkinci Dünya Savaşı, etki ve
“Biz çıkalım kerevetine”
olan Greenly Danışmanlık, l Her bir dakikalık kaydırma başına 2.48 gram
yıkım gücü ile insanlığın tekrar
türünde sonları sevmese
1 milyar kullanıcıya sahip
tekrar beden-mekân ilişkisini emisyonla Reddit listede ikinci sırada. Reddit şu
de satırlarında masalların
sosyal medya platformu
sorgulamasına neden olmasıyla anda dünyanın en bilinen 21. sitesi ve ABD’de 18
melodisini bulabilirsiniz.
TikTok’un yıllık karbon ayak
en güçlü kaynaktır. Yerinden ila 29 yaş arası yetişkinlerin yüzde 22’sinin bu siteyi
Veya Lars Von Trier
izinin Yunanistan’ın yıllık
edilen bedenler o zamanlar var kullandığı tahmin ediliyor.
filmleri... Belki de anti
toplam emisyonundan daha
olmak için yeni somut mekânlar l Pinterest, dakikada 1.3 gram CO2 eşdeğeri
masal diye bir kategori
fazla olduğunu savunuyor.
arardı. Günümüzde ise yerinden
emisyonla çevreyi en çok kirleten sosyal medya
olsa onun filmleri örnek
Aynı zamanda küresel ölçekte
edilen beden algısı ne durumda?
platformları arasında üçüncü sırada. Bu uygulama,
gösterilebilir.
Hem savaşlar hem de iklim 1 milyar kullanıcısı olan
kullanıcıların her konuda esin almasını sağlayan bir
HHH
değişikliği nedeniyle evlerini geride bırakmak TikTok’un karbon ayak izi 2 milyar kullanıcılı
görsel paylaşım olanağı sağlıyor.
Gerçekle masalın
zorunda olanlar yaşamak için somut mekân aramayı Instagram’ı da geride bıraktı. Bir Instagram
l Pinterest’i sırasıyla Instagram, Snapchat,
buluşması yaşamın
sürdürüyor. Somut mekânlara sahip birçok beden kullanıcısı günde ortalama 30.6 dakika uygulamada
Facebook, Linkedin, Twitter, Twich, YouTube takip
distopyasıyla masalın ise yerinden edilme veya ait olamama duygusuyla zaman geçirirken bu süre TikTok kullanıcısı için
ediyor.
sanal mekânlarda da konforu veya aitlik hissiyatını günde 45.5 dakika.
ütopyasını buluşturur. Bana
SIKILMAK GÜZELDIR
bulabiliyor. Greenly’nin CEO’su Alexis Normand konu
sorarsanız yaşamı algılama
Sosyal medyayı severek kullanan biri olarak
Saatlerimizi geçirdiğimiz sosyal medyayı biraz hakkında şöyle konuştu: “Tüm algoritma videoların
biçimimiz de böyledir.
açmak isterim. Kendimizle, sevdiklerimizle veya kitleselleştirilmesi üzerine kurulu. Bağımlılık hem kendi sağlığım hem de gezegen sağlığı için
Yoksa hakikatle kim, nasıl
ilgimizi çeken konuları paylaştığımız, öğrendiğimiz yaratmanın, insanları bireysel olarak giderek daha kullanım süremi ve amacımı belirlemeyi tercih
başa çıkabilir? Hepinize iyi
fazla (karbon) ayak izi yaratmaya teşvik etme ediyorum. Sizler de daha yılın ikinci haftasında 2025
ve hızlıca durumlardan haberdar olduğumuz sosyal
pazarlar...
planlarınıza eğer böyle bir sosyal medya planınız
medya mekân ve zaman algımızı da değiştirdi. açısından da sonuçları var.”
DENIZ ÜLKÜTEKIN yoksa ekleyin derim. Unutmadan ara ara sıkılmak
Mekân, beden ve zaman arasındaki ilişkide Fransız Greenly’nin analizine göre, sosyal medyada
filozof Descartes’ın “Düşünüyorum, öyleyse dakika başına en yüksek emisyon ise YouTube’da. ve sıkıntının ne anlatmak istediğini dinlemek için
deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr
varım” sözünden yaklaşık 350 yıl sonra sosyal YouTube’da bir dakika geçirmek 2 bin 923 gram kaydırmadan uzak bir yaşam da güzeldir.
Hem zihnimizi hem ruhumuzu hem de bedenimizi esir alabilir!
INSANLIK
HALLERI
Beynimizin hapishanesi
sosyal medya
ALICAN
ELKOREK
eçmişte insanlar zamanlarını tükettiğimiz içerikler, zihnimizi bir bilgi veya sessizlik içinde
kitap okuyarak, doğada yürüyüş çöplüğüne dönüştürebilir. Telefonumuza şöyle düşünmek yerine sosyal
yaparak veya düşünerek bir bakarken bir bakmışız bir saat içinde bir medyadan “rahatlatıcı
geçirirlerdi. Şimdi ise bu zamanı daha hiç hatırlamayacağımız yüzlerce video sesler” dinliyoruz. Sahte kuş sesleriyle
Gçeşitli ekranların başında izlemişiz. Tükettiğimiz dopamin yüzünden, rahatlamaya, sahte yağmur sesleriyle uyumaya
geçiriyoruz. Telefonlar elimizde, sürekli yerimizden kalkacak halimiz kalmamış. çalışıyoruz. Oysa ruhumuz, gerçekten
bir bildirimle yaşantımızın yön değiştirdiği Günler geçtikte, üretkenliğimiz yerlerde sessizliğe ve dinginliğe gereksinim duyuyor.
bir dünyada yaşıyoruz. Ancak bu “sosyal” sürünüyor. O yüzden öncelikle beynimizi dinlendirmeyi
dünyada, “içsel” dünyamızı kaybetmek En iyi yerlerde tatilde olanlar, en güzel öğrenmeliyiz.
üzere olabiliriz. Kaybettiklerimiz artık yemekleri yiyenler, en parlak yaşamlara Sadece ruhumuz değil bedenimiz de bu
kazandıklarımızdan daha fazla olmaya başladı. sahip olanlar, en zinde bedenler... Sosyal bağımlılıktan etkileniyor. Sürekli ekrana
medyada herkes mükemmel görünüyor. Peki bakmak, “mavi ışık” nedeniyle uyku
BEYNIMIZ NASIL ETKILENIYOR?
bu görüntüler gerçeği ne kadar yansıtıyor? düzenimizi bozuyor ve beynimiz uyarıldıkça
Bir beğeni aldığımızda beynimiz dopamin
Çoğu insan yalnızca “Instagram filtresi” kaygı seviyemiz artıyor. Ekranlar yüzünden
yaşantımızın bir parçası, bunu inkâr edemeyiz
salgılar. Bu ödül sistemi tıpkı tatlı yediğinizde
uygulanmış en iyi anlarını paylaşıyor. Ancak melatonin salgılanması azalıyor ve bu da
ama onun esiri olmamak bizim elimizde.
olduğu gibi bizi mutlu ediyor. Ancak sosyal
bu gösteriş dünyası ne yazık ki sürekli bir kronik yorgunluğa yol açıyor. Ayrıca boyun
Unutmayın, gerçek yaşamlar ekranın dışında!
medyada aldığımız bu küçük ödüller zamanla
şeyleri kaçırıyormuş veya eksik kalıyormuş ağrıları, göz yorgunluğu ve hareketsizlikten
Bu platformlarda iş yapan bir insan olarak
beynimizin doğal ödül mekanizmasını
gibi hissetmenize neden oluyor. İşte tam da kaynaklanan sağlık sorunları da cabası. Eğer
bunları yazmam ironik olsa da kendi sağlığıma
bozuyor. Artık bir ormanda yürüyüş yapmak,
burada FOMO, yani bir şeyleri kaçırdığımızın boynunuz veya sırtınız ağrıyorsa bu sefer suçu
iyi gelenleri size aktarmaya niyet ederek bu
bir dostla sohbet etmek bizi eskisi kadar
anlamsız korkusu devreye giriyor. koltuk takımına veya yatağa değil telefon
yola çıktım. O yüzden sizi mümkün olduğu
tatmin etmiyor. Doğal olarak yaşamdan
ekranınıza atabilirsiniz.
kadar sosyal medya detoksu yapmaya
RUH VE BEDENE ETKILERI
aldığımız tatmin azalıyor, kaygı artıyor.
çağırıyorum. Biraz ara verin, bir kitabın
DÜŞ GÜCÜNÜN ÖLÜMÜ
Sosyal medyada binlerce takipçiniz olabilir. Sosyal medya hepimizde farkında
sayfalarını çevirin, bir dostunuzla yüz yüze
Ancak bu takipçiler, gerçek yaşamdaki olmadan büyük bir “sessizlik açlığı” Boş zamanlarımızda düş kurmak ve onları
kahve için veya sessizce oturup odaklanın ve
yalnızlık hissini telafi edemez. Beynimiz yaratıyor. Ekranlar karşısında geçirdiğimiz gerçekleştirmek yerine hiç durmadan içerik
düşünün. Belki de ruhunuz size teşekkür eder!
hâlâ sıcak bir sohbeti, samimi bir kahkahayı her an içsel huzurumuzdan bir parça alıp tüketiyoruz. Bazen hayallerimizi “reel”lar
#sosyalmedyalar
arzular. Sürekli gelen bildirimler ve götürüyor. Meditasyon yapmak, dua etmek çalıyor gibi hissediyorum. Sosyal medya
@Alican_Elkorek
@alicanelkorek