Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
10 2lye 023
3
Doğaseverlerin
iş dünyası
çektikleri acı
Uzun yıllar sokak köpekleriyle üzüle
yüzünüze
üzüle ilgilendikten sonra bir gün kendi
kendime gerçekleştirdiğim tek kişilik bir
psikodrama seansında şunu fark ettim,
bu sahipsiz köpekler bana hem babamı,
bakıyor
hem kendimi hatırlatıyordu.
üm haberlerin, örneğin kadın
İnsanlar hakkında fikir edinme
cinayetlerinin veya depremdeki
konusunda belirleyici olan yüz ifadesi için
kayıpların arkasında sosyolojik,
İş başvurularında bile
ekonomik, psikolojik, kültürel,
artık sosyal medya ve internette çıkan
artık yapay zekâ yüz
Ttarihsel, siyasal vb. nedenler vardır.
ifadesinden çıkarım
fotoğraflar inceleniyor.
Benzer şekilde gerek doğanın katledilmesi
yapmak için görevde.
gerekse duyarlı insanların bu durum karşısında
acı çekmeleri de ekonomik, sosyolojik,
ethettiği topraklar yanında kapalı bir adalar topluluğu olan Melanezya
psikolojik ve siyasal birçok değişkenden
tutarsız hareketleri adının korku kültüründe büyümüş gözler ve ifadesiz yüz
kaynaklanır. Özetle güzel insanların acı
ile anılmasına yol açıyordu. Ama korkunun değil saldırganlığın simgesidir.
çekmelerinin birçok nedeni vardır. Bunlardan
yinede iyi bir baba olduğunu
bir tanesi de kişiye özgü psikolojik faktörlerdir.
ka rar için Sa niyenin onda biri
Fdüşünüyor ve kendisinden
Yüz ifadesini değerlendirme işi yalnızca
sonraki nesillerin de kendisi gibi sert ve
Sokak köpekleri ve ben
bilimsel bir inceleme alanı değildir.
disiplinli olmasını istiyordu. Ancak düşük
Ormanlardaki canlılara, şehirlerdeki kedilere
Toplumdaki yansımaları tüm yaşamı
yapan gelinini korumak uğruna oğlunun
ve köpeklere ilgi gösteren çok kişi var ancak
etkileyebilir. Mahkeme kayıtlarında da
kendisine yaptığı çıkışlar sabır sınırını
herkes kendi meşrebine göre ilgi gösterir
sıkça duyulan “iyi hal” kavramı bir bütünü
zorluyordu. Son savaş sırasındaki itaatsiz
onlara. Kimisi akılcı bir şekilde ilgilenir, kimisi
mü yansıtmaktadır yoksa celsede hâkimin
davranışlarsa kolay hazmedilemezdi.
acı çekerek ilgilenir. Ben sokak köpekleriyle
sanığın yüzünden aldığı hissiyatı mı?
Konuşmak için yanına geldiğinde yine bu
yıllarca acı çekerek, derin bir sıkıntı hissederek
Çalışmalar göstermiştir ki bir yabancının
konulardan çıkan tartışmalara dayanamadı
ilgilendim. Sonra Palandöken isimli romanımda
korkunç Ivan oğlunu öldürüyor, Ilya repin
yüzünden belirli bir kanaat (çekicilik,
ve elindeki asayı oğlunun başına doğru
ayrıntılarıyla anlattığım
(1883-1885)
sevimlilik, güvenilirlik, yeterlilik ve
salladı. Niyeti bir uyarı darbesiydi ama
üzere kendi içimde psikolojik
saldırganlık) sahibi olmak için insanların bir
oğlu başından
analiz yaparak bir farkındalık
fotoğrafa saniyenin onda biri kadar bakması
akan kanlarla
kazandım ve daha az acı çeker
yeterlidir. Fotoğrafı değil gerçeğini görünce
yere yığılıp kaldı.
yaŞam
oldum. Özetle şöyle:
bu süre daha da azalır. İşin kötüsü bu ilk
Şaşırdı, korktu,
Uzun yıllar sokak
GÜnl ÜĞÜ
izlenimleri değiştirmek için artık saniyeler
bir süre hareketsiz
köpekleriyle üzüle üzüle
değil aylar, yıllar gerekmektedir.
kaldı. Sonra
ilgilendikten sonra bir
ağzından dökülen
gün kendi kendime
yapay zekâya Soralım
“oğlum, oğlum”
gerçekleştirdiğim tek kişilik
Prof. Dr.
O zaman işi daha objektif olabileceği
seslenişleriyle ona
bir psikodrama seansında
Üst Ün
düşünülen yapay zekâya mı bırakalım?
doğru eğilerek
dehşetle şunu fark ettim,
Ama duygulardan arındırılmış “yüz ifadesi
Dökmen
kucağına doğru
bu sahipsiz köpekler bana
okuma” durumunda beklenmedik sonuçlarla
çekti.
hem babamı, hem kendimi
karşılaşılabilir. Yakın zamanda yapılan
ö mÜr Bilinen adıyla
hatırlatıyordu, bizi sembolize ediyorlardı. Nasıl?
çalışmada 144 ülkeden elde edilen 6 milyon
“Korkunç Ivan” Babam bir Kurtuluş Savaşı çocuğuymuş.
tanyel
video incelenerek 16 tür yüz ifadesi analiz
ilk Rus çarıydı. Doğmadan babası şehit olmuş, iki yaşındayken
edildi. Burada katılımcılara sırf yüzleriyle
Dengesiz ve annesi ölmüş, göç ettikleri uzak ilde akrabasız
yansıtmaları gereken duygular söylenmiş,
sivri çıkışlarıyla bir şekilde, sokakta, komşuların evlerinde
kesinlikle “kaşlarını çat, yüzünü buruştur”
bilinirdi. 1581 sonbaharında kimine göre kimsesiz bir çocuk olarak büyümüş. Azmiyle
gibi fiziksel değişim emirleri verilmemiştir.
bilerek kimine göre kazayla oğlunun okumuş, iyi bir meslek edinmiş ancak
Sonuçta aynı duyguya verilen ifadeler
ölümüne neden oldu. 300 yıl kadar sonra çocukluğunda kimsesizmiş. Bana anlattığına
katılımcılar arasında ancak yüzde 70
ressam Ilya Repin o anı canlandıran göre bir gün dereye balık sürüsü akın etmiş,
oranında benzer çıkmıştır. Görülüyor ki her
olağanüstü tablosunu yaptı. Olayın bütün çocuklar bu balıkları kova kova alıp
tür duygunun tüm toplumlarda aynı şekilde
betimlemesinin yanı sıra yakından evlerine götürmüşler. Babam da alıp o günlerde
ara Güler yüz ifadelerini en iyi yakalayan
tanımlanmaması tek tip olarak üretilecek yüz
sanatçılardandı. kendisine bakan aileye götürmüş, kızartıp
bakıldığında Ivan’ın gözlerini çevreleyen
tanıma amaçlı yapay zekâ makineleri için
yediklerini ama ona bir tane bile vermediklerini
ayrıntılar inanılmazdı. Repin Ivan’ın
büyük bir handikap.
ifade edilen altı temel duygu (bazılarına
söylemişti. Sokaklarda aç susuz dolaşan
hüznünü, deliliğini, dehşetini ve çaresizliğini
göre yedi) tanımlanmıştır. Evrensel olan
köpekler benim gözümde yıllarca babamı
oradaymışcasına yansıtmıştı. Yüz ifadesi So Syal medya belirliyor
bu yedilinin yanı sıra utanç, kıskançlık
sembolize etti sanırım. Bu köpeği kim doyurur,
kavramı zaten asırlardır insanoğlunun
Yüz ve yüz ifadesi olağan yaşam dışında
gibi ifadeler kültürlerarası değişkenlik
kim korur? Hiç kimse. Küçük Salih’i kim
ilgisini çeken bir durumdu. Acaba her yerde,
iş dünyasında hâlâ büyük önem taşıyor.
gösterebilmektedir. Ancak her zaman
doyurur, kim yıkar, kim uyutur? Hiç kimse.
her kültürde, her durumda bu ifadeler benzer
Pek çok ülkede fotoğraflı özgeçmiş artık
önemli olan duyguların yüze yansıması
Bu konuda ikinci bir olay da şu: Annem de
midir? Yoksa Repin’in tablosundaki ifadenin
ayrımcılık yapılacağı endişesi ile hoş
değil, onların karşıdaki insanlar için ne
babam da yakın akrabaları olmayan kişilerdi.
bize anlattıkları bambaşka coğrafyada
karşılanmamaktadır. İyi niyetli gözüken
ifade ettiğidir. Çikolata alınmadığı için Bir gün aralarında konuşurken “Bize bir şey
yaşayan birine aynı anlamı vermeyebilir mi?
bu önleme karşın araştırmalar, kurumların
yüzünü asıp alt dudağını düşürerek küsen olsa Üstün yetimhaneye düşer” dediklerini
yaklaşık yüzde 84’ünün işe alım için sosyal
evrim mi kültürel izler mi?
duydum, paniğe kapıldım. Yani babam gibi
bir çocuk çevresinde yalnızca “sevimli”
medyayı kullandığını ve yüzde 43’ünün de
Bilimsel anlamdaki ilk izlere 19.
olabilirdim, annem babam ölecek olsalar
olarak algılanırsa amacına ulaşması zordur.
iş başvurusunda bulunanları tanımak için
yüzyılda rastlıyoruz. Evrim teorisiyle
komşular üç bakar sonra bir yetimhaneye
Objektifiyle bizi hayranlık uyandıran yüz
sosyal medyayı veya arama motorlarını
tanınan Darwin, araştırmaları sonucunda
koyarlardı. Babam gibi kimsesiz kalabilirdim.
kullandığını göstermiştir. Sosyal medyadaki ifadeleriyle buluşturan Ara Güler de bu
bütün insanların, yaş, cinsiyet ve ırk farkı
Sonuçta sokak köpekleri benim kimsesiz halimi
fotoğrafların önemiyse başka bir çalışmada ifadelere ayrı bir önem veriyordu. Onun
olmaksızın duygularını aynı biçimlerde
ve özdeşim kurduğum öksüz ve yetim babamı
ortaya koyuldu. Aynı pozisyona başvuru
sözleriyle yazımızı bitirelim:
ifade ettiğini ileri sürdü. Bunu da yine
sembolize ediyorlardı. Bunu fark ettim.
yapıldığında daha cazip Facebook resmine
“Ben yaşayan adamın fotoğrafını çekerim.
“doğal seçilim” kavramına bağlıyordu. Bunu fark etmek sokak köpeklerini
(çekiciliğe ve aranan kişilik özelliklerine
Manzara çekmem, manzara fotoğraf değildir.
Yansıtılan duygular bir anlamda seçile gördüğümde hissettiğim acıyı büyük ölçüde
göre) sahip adayların ölçütlerden uzak resme
Bir insanın bir anının yakalanması o zaman
seçile damıtılmış ve tüm insanlık için aynı giderdi. Bu hayvanlarla yine ilgileniyorum,
sahip adaylara oranla yaklaşık yüzde 38 daha
değer taşır benim için. Ben insanlı yaşayan
biçime bürünmüştü. Ancak sonrasında onlara yönelik ilgimde bir azalma olmadı ancak
fazla iş görüşmesi daveti aldığını ve yüzde
fotoğraf çeken adamım.”
itirazlar yükselmeye başlandı. Sınırların şimdi acı çekmeden ilgileniyorum. Sanırım bu
21 daha fazla olumlu algılandığını gösterdi.
bu şekilde sert çizilmesine gerek yoktu. daha sağlıklı.
a ra Güler’den yüz üzerine
Aynı ifadeler farklı duygusal durumlarda Bir şeye aşırı yani gerçeğin ötesinde
Kaynakça
da kullanılabilirdi. Örneğin bilinmektedir ki Araştırmacı Paul Ekman’ın yıllar süren sevgi veya öfke duyuyorsak bir ihtimal bu
Cowen A. Nature volume 589, pages251–257
insanlar düşmanları için kötülük planlarken çalışmaları sonrasında öfke, korku, tiksinme, durum objektif gerçeklikten kaynaklanmak
(2021)
nefretle gülümseyebilirler. Yine kısmen dışa mutluluk, üzüntü ve şaşkınlık olarak Baert S. New Media & Society. Volume 20, Issue 3 yerine bizim sübjektif yaşantımızdan
kaynaklanıyordur. Bunu fark ettiğimizde doğayı
daha gerçekçi, daha etkili koruyabiliriz. Panter
berr İn kara Den İz
lakaplı değerli bir çevreci, bir aktivist olan Emel
Hanım vardı. Halen nice “Emel Hanım”lar
berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr
v Mor ve Ötesi
var. Ancak bazılarının acı çekerek ormanları,
ock müzik dünyasının ülkemizdeki en
hayvanları korumaya çalıştıklarını görmek beni
Kültür rotası Rpopüler gruplarından Mor ve Ötesi,
üzüyor. Yukarıda sözünü ettiğim yaşantımdan
simgeleşmiş şarkılarından oluşan özel bir
esinlenerek kendi içsel nedenlerine ulaşır, acı
v Asaf Avidan
repertuvar ile hayranlarıyla buluşacak.
çekmeden korumacı tavırlarını sürdürürlerse
Biletleri kısa sürede tükenen konserlere
büyük mutluluk duyarım. Kedi, köpek, sincap,
ırılgan sesi ve dokunaklı
imza atan grup, 20 Ekim’de Antalya Agora
kaplumbağa katilleri acı çekmiyorlar da
Ksözleriyle tanınan şarkıcı,
AVM Açıkhava Sahnesi’nde, 21 Ekim’de
melekler niçin acı çeksinler?
söz yazarı ve müzisyen Asaf
ise Ankara Armada AVM’de sahne alacak.
Avidan, “ICHONOLOGY
Solo Tour 2023” kapsamında
v Bugün de Yaşıyorum
İstanbul’a geliyor. “Reckoning
İmtiyaz Sahibi:
Son”, “Over My Head” gibi Reklam Yönetimi: Yenigün
avramsal sanatın
Haber Ajansı Basın ve
CUMHURİYET VAKFI adına
parçalarıyla bilinen sanatçı blues, rock, folk ve caz
Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin
Köncülerinden Cengiz
ALEV COŞKUN
Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381
tınılarıyla 23 Eylül akşamı Zorlu PSM’de.
Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343
Çekil, Arter’e konuk oluyor. Genel Yayın Yönetmeni
72 74 (20 hat) Faks: (0212)
MİNE EsEN
Döneminin sosyo-politik 251 98 68 e-posta: reklam@
v Doğu Demirkol Sorumlu Müdür
cumhuriyet.com.tr Uets:
olaylarına eserlerinde alan
25999-15079-37611
AsLAN YILdIz
açan sanatçının bugüne
ürkiye’de ve dünyanın farklı kentlerinde yaptığı
n Yayın Koordinatörü Baskı: İleri Basım Mat.
kadar gerçekleşen en
Ttek kişilik gösterisinde kendi yaşamından Amb. Reklam Tanıtım Yay.
dENİz üLKüTEKİN
ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş.
kapsamlı sergisi Bugün
n Sayfa Tasarım
ve güldürü niteliği taşıyan olaylardan beslenen
Yenibosna Mah. 29 Ekim
EMİNE BİLGET
Cad. No:11A/41 Bahçelievler
de Yaşıyorum, 24 Eylül’e
Doğu Demirkol, 19 Eylül’de Bostanlı Suat Taşer
İstanbul dağıtım: Turkuvaz
n Reklam Genel Müdürü
kadar ziyaret edilebilir.
Dağıtım Pazarlama A.Ş.
Tiyatrosu’nda, biletler biletix’de.
EsRA BOzOK
Yaygın süreli yayın
otanyel@yahoo.com
pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr
10 EYLüL 2023 SAYI: 1745
lü