Katalog

30 TEMMUZ 2023 4 yaŞam GÜnl ÜĞÜ Enver Paşa Doğrusuyla yanlışıyla ismi tarihe kazınmış bir isim Enver Paşa. Cesaretiyle gençlere örnek olan, hatalarından ders alınması gereken bu ismin yaşamını, dört gün sonraki 101. ömÜr ölüm yıldönümü öncesi inceleyelim. tanyel u haftaki konumuz Enver Paşa, çünkü Günümüzün yükselen Günümüzün yaygın araştırma dört gün sonra onun konularından biri de hikâyelerin kavramlarından “hikâye ölüm yıldönümü. beynimizi nasıl etkilediği. anlatıcılığı” köklerini geçmişin BEnver Paşa, 4 Ağustos 1922’de Tacikistan’daki masalsı öyküleri veya Pamir Dağları’nda Abiderya destanlarından alsa da artık reklam köyünde Orta Asya Türklerinin bağımsızlığı için Sovyetlere ve pazarlama başta olarak her Pro. Df r. karşı savaşırken şehit Üst Ün sektöre uyarlanabilecek bir akım. düşmüştü. Bir psikolog ve Dökmen eğitimci olarak tarihle ilgili bir konuda yazı yazmamın doğruluğu tartışılabilir. Bu konuda kendime izin vermemin nedeni Enver Paşa’nın Mustafa Kemal’e Bana bir masal anlat baba bezdiri (mobbing) uygulamış olmasıdır. Bezdiri ise psikolojinin konusudur. ir hikâye hiçbir zaman yalnızca deneyimlemede daha yoğun faaliyet Günümüzde hikâye değildir. İnsanoğlunun içerisinde oldukları gösterilmiştir. EnvEr Paşa’nın önlEnEmEz yüksElişi dinlemenin dünyayı anlamaya ve Veronique Boulenger adlı bir araştırmacının Enver Paşa 1881 doğumluydu. Hayata iyi yetişmiş yerini hızla etkileşmeye başladığı fMRI (beyin görüntüleme tekniği) bir Osmanlı subayı olarak atılmıştı, İttihat ve izleme Bzamanlardan beri yaşayışının kullanarak yaptığı çalışma ilgi çekici Terakki’nin kurucularındandı. Küçük rütbeliyken alsa da bir parçası olmuştur. Konuşma yeteneğinin sonuçlar ortaya koydu. Hikâyede küçük hikâyeler yine bir subay olan Niyazi Bey’le birlikte Sultan her zaman gelişmesine dek geçen süreçte işaret dili de bir kasabada yaşayan Paulo, kazanmasının Abdülhamit’in istibdat yönetimine karşı Balkanlar’da çekici. anlatımlarda kullanılmıştır. Ancak bundan şart ama zor olduğu bir maça çıkıyordu. dağa çıkmıştı. Toplumun gözünde ikisi de birer da ötesi tabii ki hikâyeyi resimleyerek Paulo’nun ayağına topun gelmesi ve hızlıca hürriyet kahramanıydı. Annem Sabahat Dökmen’den anlatabilmektir. Fransa’daki Chauvet şut çekmesi anlatısı sırasında deneydeki öğrendiğim kadarıyla İttihatçı gençler İstanbul mağarasında bulunan ve 36 bin yıl öncesine katılımcıların bu şut çekme hareketiyle ilgili sokaklarında, “Niyazi ile Enver/oldular halka rehber/ dayanan resimler hikâye anlatımının ilk olan tüm beyin bölümleri faaliyete geçmişti. Türk oğlu Türkler/mert oğlu mertler” diye bağırarak kanıtları olarak biliniyor. Görsel hikâye Hikâye dinlenmiyor kalmıyor, onunla dolaşırlarmış. anlatımını sonraki yüzyıllarda daha net özdeşleşiliyordu. Enver Bey, İttihat ve Terakki’nin bir numaralı ismi olarak piktografik simgelerin kullanımıyla olduktan sonra hızla yükselmiş, 15 Aralık 1913’te BüyüklErE masallar Mısır hiyerogliflerinde (MÖ 3 bin) albaylığa, 3 Ocak 1914’de tuğgeneralliğe terfi Doğum sürecinde önemli bir rolü olan Hikâyelerinin sırf büyüklerin çocuklara görebiliyoruz. Peki nedir bizi dinlemeye ettirilmiştir. (Veya kendi kendini ettirmiştir.) Kısa bu hormonun anne-bebek iletişiminin de anlattığı bir şey olmadığı ve böylesine ve anlatmaya bu kadar gereksinim duyuran sürede savunma bakanı, Genelkurmay başkanı olmuş, sorumlularından olması empati kavramının olağanüstü gücü olduğunu gören pazarlama durum? ardından bir ihtilalci olarak devletin başına geçmiştir. biyokimyasal kökenini açıklar. ve reklam dünyası durur mu, tabii ki Hikâye anlatıcılığı kavramı eğlendirme 1915’te korgeneral, iki yıl sonra da orgeneral rütbesi Zak, araştırmasını burada sona erdirmedi. onlar da stratejilerini bu yöne kaydırmaya ya da uykuya yardımcı olma kalıplarından almıştır.* Enver Paşa vatansever, zeki ve çalışkan bir İkinci aşamada katılımcılara diledikleri başladılar. Çünkü psikolog Jerome çıkarak (aslında hep dışarıdaydılar) eğitim insandı ancak çok hızla yükselmişti, aldığı rütbelerde şekilde harcamaları için hatırı sayılır bir Bruner’in araştırmasına göre herhangi bir ve pazarlama başta olmak üzere pek çok tecrübe kazanması, pişmesi mümkün olmamıştı. para verildi ve izlendi. İlk çalışma sırasında marka, bir hikâyeyle paketlenmiş biçimde alanda kullanılmaya başlandı. Son 20 yılda Üstelik kararlarını ince ve akılcı hesaplar yaparak en yüksek düzeyde kortizol ve oksitosin verildiğinde onu hatırlama olasılığı 22 kat artan araştırmalar ise bunun nedenlerini ortaya değil heyecanlı yapısıyla hızla, yeterince planlamadan üretenlerin cömert para bağışı yapma artıyordu. Stanford’da yapılan bir diğer koyarken dijital dünya ile beraber oluşabilecek verirdi. İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı’na tek olasılıklarının daha yüksek olduğunu çalışmada dinleyicilere sayılarla dolu değişimleri de öngörmeyi amaçlıyor. Sinir başına sokmuştu. Kendisiyle aynı dönemde yetişen buldu. Bu, toplumsallık lehine çarpıcı bir satış konuşması yanında bir de öykü sistemi görüntülemeleri ve biyokimyasal pek çok subay, örneğin Mustafa Kemal veya Kazım bir kanıttı. Hikâyenin gücüne bakarken anlatıldığında yalnızca yüzde 5’inin bir araştırma sonuçları şaşırtıcıdır. (Karabekir) ise kılı kırk yaran hesaplar yaparlardı. burada diğer bir hormonla karşılaşıyoruz; istatistiği hatırladığını ancak yüzde 63’ünün Enver Paşa bir gün Binbaşı Kazım’a (Karabekir), kortizol, çevremizdeki olası tehditler için BEdEndEki uyarıcılar hikâyeleri anımsadığı ortaya çıktı. “Kaşımdaki beyaz noktanın cihangirlik işareti alarm durumunda kalmamızı sağlayan bir Paul Zak, hikâye dinlemeye karşı olduğunu söylüyorlar, ne dersin” diye sorar. Kazım Blair cadısı’nın Başarısı kimyasaldır. Herhangi bir iç ve dış hasar bedenin tepkilerini anlayabilmek için bir ise, “Lütfen bu tür kehanetlere inanmayın, bir kurmay Günümüzde yeni bir kavram da veya hasar olasılığında işleri düzeltmesi çalışma yaptı ve bunu saygın bir bilimsel subay gibi düşünün” der. “transmedya hikaye anlatıcılığı”dır. için salınan bu madde etkileyici bir hikâye dergide yayımladı. Araştırmada bir baba Kaynaklardan edindiğim izlenime göre Enver Paşa Basılı bir yapıtta başlayan hikâye, değişik dinlerken de göreve koşar. Adı sıkça oğula ilişkin iki farklı hikâyenin videosu ve ailesi, parayla satın alınamayan dürüst insanlardı. açılardan bazen bir “podcast”e bazen bir duyulan dopamin de hikâye dinlerken izletilen katılımcılara hormon analizleri (Büyük bir ihtimalle Kutül Amare’de amcası Halil bilgisayar oyununa konu olabilmektedir. bünyemizde harekete geçen bir maddedir. yapıldı. İlk videoda oğlu kanserden Paşa düşmanın rüşvet teklifini değil, zaferi tercih 1999’da gişe rekorları kıran “Blair Cadısı” Beynin ödüllendirme kimyasalı olarak ölmekte olan ve çocukla iletişimde etmişti.) Onların, özellikle Enver Paşa’nın zaafı filmi bunun ilk örneklerindendir. Bir web bilinen dopaminin sevilen bir anlatı kalmanın yolunu bulmaya çalışan bir hızla yükselip başa geçmekti. Fakat yükselme isteği sitesinde Burkittsville cadısı ve bir grup dinlendiğinde ya da okunduğunda artış babanın öyküsü vardı. Diğer video ise baba haksızlıklara yol açıyordu. Enver Paşa genç yaştaki insanın ortadan kayboluşu anlatılmış ve gösterdiği bilinir. Bu da o hikâyeden ve oğlun hayvanat bahçesinde yürüyüşe kardeşi Nuri’yi, amcası Halil’i ve devlet memuru olan pek çok kişi bunu gerçek sanmıştı. Konu kopmamamızı ya da sevdiğimiz bir anlatıyı çıktığı ancak beklenmedik bir durumun babasını paşa yapmıştı. hakkında bir süre sonra yapılan belgeseli tekrar tekrar okurken izlerken ya da gerçekleşmediği sıradan bir anlatıydı. Enver Paşa’nın yükselme hırsının bir başka film takip etti. Çizgi romanı bile yapılan dinlerken aynı zevki almamızı açıklar. Görüntülerdeki karakterlere empati göstergesi kendisine rakip olarak gördüğü Mustafa hikâyeye konu olan filmin müziği de “terk duyduğunu bildirenlerin karakterlere karşı Kemal’e bezdiri uygulamasıydı. Bugünkü psikoloji dinlEmEklE kalmıyoruz edilmiş bir araçta bulunan kaset içeriği” empati hissetmeyenlere göre bedenlerinde bilgimizle baktığımızda Enver Paşa, Mustafa Kemal’i Yalnızca biyokimyasal açıdan olarak pazarlanmıştı. yüzde 47 daha fazla oksitosin hormonu ordudan istifanın eşiğine getiren ciddi bir bezdiri değil değişik görüntüleme Hikâye anlatımı ya da olduğu bulundu. Oksitosin, bedenimizde uygulamıştı. Sovyetlere sığındıktan sonra da Sakarya teknikleriyle de beynin bazı literatüre giren İngilizce önemli fizyolojik bazı olaylara etkisi Savaşı sırasında Mustafa Kemal’in başarısız olma bölümlerinin hikâyelerin anlamını karşılığı ile “storytelling” dışında sosyalleşme ve empatik davranışı ihtimaline karşı Kafkas’larda hazır beklemişti. anlamada ve ürettikleri duyguları artık sırf 1001 Gece, Ezop teşvik eden bir kimyasal olarak bilinir. Anadolu’nun kurtulmasını ancak kurtarıcının ya da Andersen Masalları ile kendisi olmasını istiyordu. Anadolu’ya geçme fırsatı sınırlı değil. Ayrı bir bilimsel bulamayınca, muhteşem ama iyi planlanmamış araştırma konusu olmasının duygusal bir çabayla Orta Asya’daki Türklerin yanında pek çok sektöre de bağımsızlığı için savaştı. Yeterli askeri yoktu şehit ışık verecek bir fener niteliği edildi. Enver Paşa, Türk ve İslam dünyasında derin taşıyor. izler bırakmıştı, çocuklara adı verilmişti. Bunlardan birisi Enver Sedat’tı. Kaynakça; • Zak P. Why Your Brain Loves transmedya hikâye mustafa kEmal’in vEfası Good Storytelling. HBR, 2014. anlatıcılığının ilk • Boulenger V. Cereb Cortex. 2009 Bir gece Çankaya’daki akşam sofrasında örneklerinden; Blair Aug; 19(8): 1905–1914. birisi Enver Paşa’yı eleştirmeye başladı, devleti Cadısı (1999). Birinci Dünya Savaşı’na sokmuştu, Sarıkamış’ta binlerce askerin donmasına yol açmıştı. Atatürk bu konuşmayı keserek “Enver bir güneş gibi doğmuş, bir güneş gibi batmıştır. İkisinin arasını tarihe bırakalım” demişti. Çünkü Atatürk galipti, güçlüydü, bezdiriye uğrayanların genelde Galeati Yayıncılık yapamadıkları şeyi yapmış yeteneğiyle, kişiliğiyle ayakta kalmıştı ve kimseye küs değildi. Enver Paşa’nın amcası Halil Paşa’ya, Kutül Amare’deki zaferinden ötürü Kut soyadını vermişti. * Bardakçı, M. (2019). Enver. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. Babüroğlu, N. (2020). 22 Gün 22 Gece Sakarya. İstanbul: İnkılâp Kitabevi. KARGO DAHİL 60 ¨ KARGO DAHİL 40 ¨ n Yayın Koordinatörü İmtiyaz Sahibi: dENİz üLKüTEKİN 2 KİTAP, KARGO DAHİL 100 ¨ YERİNE CUMHURİYET VAKFI adına n Sayfa Tasarım ALEV COŞKUN EMİNE BİLGET ¨ Sorumlu Müdür n Reklam Genel Müdürü 85 EsRA BOzOK AsLAN YILdIz Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve +90 539 669 60 69 AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın otanyel@yahoo.com 30 TEMMUz 2023 SAYI: 1739 pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr