Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
23 TEMMUZ 2023
4
Yüzelliliklerden Mehmet Ali Gerede Cumhuriyete düşmanca tavrını 38 affına kadar sürdürdü
Zeus’un gücü,
felsefecinin aklı
‘Zincire vurulmuş
Denetimsiz bir güçle yaşamınızı
“kader”le sınırlandıranları ortadan
kaldırıp denetimi kendi elinize almanız
için “boyutsallık” tarzı bir düşünce
Cumhuriyet’
içinde olmanız gerekir.
ı
aşlık Mehmet Ali Romanya’ya arihte pek çok
Ali Gerede’nin döner. Vahideddin’den mücadele türü
sürgünde, ayrıca alınan parayla görülmüştür.
Paris’te çıkardığı da Osmanlı Mukaddes Bunlardan birisi
Bgazetenin İhtilal Komitesi/ Tde denetim
ö
adıdır: “La République Cemiyeti (OMİK) odakları dışarıda olanlar ile
Enchaînée…” kurulur ki 1926 İzmir denetim odakları zihinlerinde
suikast girişiminin olan insanlar arasındaki
Mehmet Ali Gerede
ŞaDuman Halcıı
arkasında OMİK de mücadeledir.
kimdir? Mustafa Kemal Pr. Dof r.
vardır. OMİK daha
Paşa’ya müfettişlik ödeneği sadumankaragozhalici@gmail.com
Üst Ün
denetim odağı
sonra Yunan ve İngiliz
olarak verilen bin lira için
Dökmen
Rotter’in tanımladığı şekilde
desteği ile tüm anti-
“Ben verdim”, “Anadolu’ya
bazı insanlar başlarına gelen
Kemalistleri bünyesine
ben gönderdim” iddiasında
şeylerin kendi davranışlarından ötürü ortaya
alacak, Kürt-Ermeni birlikteliği olan
bulunan içişleri bakanıdır. Hoş Mustafa
çıktığını düşünürler. Bu kişilerdeki denetim
Hoybun’a Türk topraklarını peşkeş
Kemal Paşa’nın zaten hakkı olan bu para
odağının iç-merkezli olduğu söylenebilir.
çekecektir.
daha sonra 40 bin liradan 400 ton altına
“Kendim ettim kendim buldum” ifadesi iç
Mehmet Ali, Kemalist
kadar çıkarılacaktır ya neyse…
merkezli denetim odağına örnektir. Eğer kişi,
Türkiye’yi yıkmak için
Mehmet Ali’nin ikbal c umhuriyet, 13 ekim 1939
başına gelenlere şans, kader benzeri faktörlerin
İtalyanlara da göz kırpar.
günleri Damat Ferit’le başlar.
yol açtığına inanırsa bu durumda onun dış-
kurgu haberleri dünyada onurlu bir yer
Eski Ankara Ermeni Katolik
4 Mart 1919’da kurulan Damat
merkezli denetim odağına sahip olduğunu
edinen Türkiye’nin cumhurbaşkanı ve
murahhasası Bahayan aracılığıyla
Ferit hükümetinde posta ve
düşünürüz. Yeterince ders çalışmayan bir öğrenci
başbakanına hakareti gazetecilik sanmakta
Kardinal Sarsiye’ye, onun
telgraf bakanı olur. Bakanlık,
zayıf aldıkça “Öğretmen bana taktı” diyorsa
ve savunmaktadır…
aracılığıyla da Mussolini’ye ulaşır
müdürlüğe çevrilince aynı
bu, öğrencinin denetim odağı dışarıda demektir.
Türkiye’nin çağdaşlaşma hamlelerini de
ve önerilerini bildirir: İzmir’de
hükümette dâhiliye nazırı olarak
Denetim odağı kendi içinde olan birisi evini
kıyasıya eleştirir. Paris sokaklarında şapka
İtalya mandası, Konya’da
yer alır, ayan üyesi de olur.
deprem yönetmeliğine uygun yapar, gerektiğinde
ile dolaşıp, lüks lokantalarda hatta evde
İtalyanların iskânı, Ereğli kömür
Şişli’deki evde yapılan sohbetler
mehmet
aşı olur. Denetim odağının dışarıda olduğunu
bile şapkasını çıkarmazken şapka devrimini
madenlerinin İtalya’ya terki.
onda olumlu iz bıraktığı için
ali Gerede
düşünen kişi ise kaderci bir anlayışla, “Kaderimde
diline dolar. Böylece muhafazakâr anti-
Ne için? Kemalist Türkiye yıkılsın
Mustafa Kemal’in Anadolu’ya
ne varsa başıma o gelir” diye düşünür, evine
Kemalistlerin desteğini alır. Çünkü
yeter…
gönderilmesinde sakınca görmez.
nazar boncuğu asmakla yetinir. Denetim
en büyük ekmek kapısı onların dinsel
Hürriyet ve İtilaf üyesidir, İngilizcidir,
Hedef kemalist tüRkiye odaklarını kendi içlerinde algılayan yani olayların
duygularıdır.
eşi de İngiliz’dir. İstanbul’un ve
kontrolünün ellerinde olduğunu düşünen kişiler
Mehmet Ali, şehit ve gazilerin kanı ile
emperyalistlerin Müslümanı Müslümana
katilleRi alkışlaR
yaşam mücadelesinde başarılı olurlar, yılmazlık
sulanan vatan topraklarını emperyalistlere
kırdırma politikasını destekler.
Türk devrimine karşı olan her kalkışma
(rezilyıns) sergileyebilirler. Denetim odağının
bol keseden dağıtırken Türk istihbaratı
Bakanlığında İzmir işgal edilir, tepkisi
da onun için meşrudur. 15 Şubat 1931’de
dışarıda ya da içeride algılanmasıyla ilgili bilim
da boş durmaz. Türkiye Cumhuriyeti
“Allah Allah, ne küstahlık! Protesto
kaleme aldığı yazısında Menemen olayını
tarihinden bir örnek:
Romanya’ya nota verir, ülkeden
edeceğiz” olur. Bakanlığın örtülü
ele alır. Kubilay’ın şehit edilmesini
çıkarılmasını ister. Mehmet Ali direnir.
ödeneğini dilediğince kullanır.
Zeus ve anaksımendR os
alkışlar, katillerinin ise Türk hükümetinin
İngilizlerden destek alsa da
Sarraf Panciri ile kurduğu
Eski Yunan’da insanlar Zeus öfkelenince deprem
zulmüne uğradığını savunur. Kemalist
Türkiye’nin gücünü kıramaz.
rüşvet ilişkisi ortalığa saçılınca
olduğunu düşünüyorlardı. Anaksimendros ise “Zeus
rejimi “terör rejimi” diye anar. Mustafa
1926’da Paris’e yerleşir. Ama
sonraki kabinede yer bulamaz.
öfkelendiği için değil, yeraltındaki kayalar hareket
Kemal’e hakaret eder, TBMM’yi ve
tohumlarını yalnız Balkanlara
Basını ele geçirme operasyonu
edince deprem oluyor” dedi. Bu çok farklı bir bakış
cumhurbaşkanı seçimlerini gayri meşru
değil Ortadoğu’ya da bırakır.
yapar. Önce 1920 yılı başında
tarzıydı, insanları depremle tanıştırmaya, depremle
ilan eder. Türkiye onu değil Fransa
Tohumlar Yunanistan’da İtila,
Dışişleri Bakanlığı’ndan aldığı
baş etmeye yönelik bir ilk adımdı.
hükümetini muhatap alır. Verilen notada
Bulgaristan’da İntibah, Açık
ödenekle Entente adlı gazeteyi
Çok büyük bir gücü olan, kadınları
“Beş kişiyi geçmeyen dolandırıcı ve
Söz, Suriye’de Vakit, Mısır’da
çıkarır. Sonra Basın Cemiyeti
uzaktan hamile bırakabilen Zeus, deprem de
serserilerin dost bir ülke aleyhindeki
Müsavat gazeteleriyle boy verir.
başkanlığını ele geçirir.
oluşturabiliyorsa insanların yapabilecekleri bir
alçakça tecavüzlerine hiç bir devletin
Arif Oruç’un Bulgaristan’da
Ardından Alemdar gazetesini
şey kalmıyordu. Siz Zeus’u kızdırmasanız bile öte
izin vermemesi gerektiği” vurgulanır ve
çıkardığı Yarın da ondan emir
nüfuzuna alır. Gazetenin Milli
mahalleden birileri kızdırdığında Zeus şehrinizi
gazetenin kapatılması istenir. Fransa biraz
alır. Paris’te ise “La République
Mücadele karşıtlığı katlanır.
yine yıkacaktı. Bu durumda insanlar Zeus’un
ayak direyip yan yollara sapmaya çalışsa
Enchaînée” 11 Ocak 1930 günü
denetlenemez gücü ile filozofun aklı arasında bir
da Türkiye’nin tavrı üstün gelir.
yayın hayatına girer. Gazeteye
Romanya’ya kaçış
tercih yapmak zorunda kaldılar. Çoğunluk Zeus’u
Mehmet Ali 1938 affına kadar kurduğu
destek verenler arasında
Büyük zaferden sonra, daha
tercih etti. Denetlenemez güç insanları korkutur
örgütlerle desteklediği gazetelerle Kemalist
kimler yoktur ki… Son halife
yüzellilikler listesi ortada
ancak aynı zamanda büyük bir hayranlık da yaratır
Türkiye ve Atatürk’le kendince didişmeyi
Abdülmecid, Abdülhamid’in
yokken İngiliz Elçiliği’ne
ve insanlar yaşamlarını denetleyen şeyin bu güç
sürdürür. Kocaeli milletvekili Sırrı Bey’in
küçük oğlu Abid Efendi, Fransız
sığınır. 9 Kasım 1922’de Pierre
kaynağı olduğunu düşünebilirler, bir anlamda
dikkati çektiği gibi Türkiye’nin ona bakışı
“L’Ami du Peuple” ve “Figaro”
Loti vapuru ile Türkiye’den
büyülenirler.
nettir: “Evet it ürür, kervan yürür.” (TBMM
gazetelerinin sahibi, Sumatra
kaçırılır. Romanya’da
ZC, D. IV, C. 1, s. 42.)
sultanı, Hint Müslümanları…
kibaR feyZo’nun HayReti
Köstence’ye yerleşir. Şehzade
İkdam, 13
Af çıktığında hemen ülkeye dönmez.
Hedefi de yine Kemalist Türkiye
Kibar Feyzo filmindeki bir replik şöyle: “Bizim
Nizamettin Efendi’den
ekim 1939
Bir yıl geçer. Geçer ama o sırada İkinci
ve Atatürk olur. Haberlerin çoğu
ağa köylünün donuna kadar aliy ama köylüden
nemalanmaya başlar. 1925 yılı
Dünya Savaşı başlamış, hızla gelişmektedir.
uydurmadır. Daha yayın hayatının
acayip itibar göriy. Ben bu işi çözememişem.”
nisan ayında Vahiddeddin’in çağrısı
Avrupa tehlikededir. Mehmet Ali soluğu
ikinci ayında Türkiye’nin doğu illerinde
Kibar Feyzo’nun sorusuna bakalım:
ile San-Remo’ya gider. Mustafa Sabri,
onun değimiyle “zincirli Cumhuriyet”te
isyan çıktığını, hükümetin bu isyanın
Denetim odağının kendi dışında olduğunu
Gümülcineli İsmail, Vehip Paşa gibi
alır. 12 Ekim 1939’da trenle İstanbul’a
nedeni olarak gördüğü 5 bin Ermeni’yi
düşünen, kendilerini aciz varlıklar olarak
isimlerin katılımıyla yapılan toplantılarda
gelir. Atatürk artık onun için “büyük
Suriye’ye göç ettirdiğini yazar. Duyun-ı
algılayan kişiler teslimiyetçi, kaderci olmak
Kemalist Türkiye’yi yıkmak ve
kurtarıcı”dır. Yaranma ihtiyacını yalanla
Umumiye borç anlaşması nedeniyle
zorunda kalırlar. Olayları denetleyen güce, Zeus’a
Vahideddin’i yeniden tahta oturtmak için
Fransız kamuoyunu ayağa kaldırıp Türk giderir. “Büyük kurtarıcı Mustafa Kemal
veya Hitler’e baktıklarında gözleri kamaşır
anlaşmaya varılır. Ödeneğini alan Mehmet
ekonomisini Anadolu’ya gelince bütün valilere şifreli
yani ışık körlüğüne uğrarlar. Yaptıklarından
baltalamaya yönelir. telgrafla tebligat yaparak kendisile beraber
ötürü diktatörü suçlamazlar. Hitler 13 yaşındaki
Asılsız haberler çalışmalarını söyledim” der (Akşam, 13
çocukları askere aldığında onu alkışlarlar, bir
nedeniyle gazetesinin Ekim 1939). Oteline yerleşir, İstanbul’u
padişah -muhtemelen kişisel kaygısından ötürü-
Türkiye’ye girişi gezer, Cumhuriyet Bayramı hazırlıklarına
oğlunu öldürtür, ertesi günü halk sokakta onu
yasaklanınca da İsmet tanık olur. 15 Ekim’i 16’ya bağlayan gece
görünce “Padişahım çok yaşa!” diye bağırır. Kibar
Paşa’ya açık mektup kalp krizi geçirir, doktorun çabasına karşın
Fezyo’nun hayret ettiği şeyin açıklaması bence
yayımlar. “Demokrasi kurtarılamaz, sabaha karşı son nefesini
budur. Işık körlüğüne kapılan kişiler denetim
karşıtlığının örneğini verir. Kim bilir, kalbini krize sokan Türkiye
odağı zannettikleri parlak güç odağından başka
verdiniz” der. Cumhuriyeti’nin zincire değil, çağdaşlığa
şey görmezler ancak güç odağını da tam olarak
Mehmet Ali yalan ve vurulduğunu görmek olmuştur.
göremezler. Çünkü gökteki güneşe baktığınız
zaman onu tam olarak göremezsiniz. (İkinci
Dünya Savaşı bittiği zaman eğer Almanya’da
bir seçim yapılsaydı, muhtemelen Hitler yine
seçilirdi.)
Güneş körlüğü yaşamamak için bazı teknikler
Galeati Yayıncılık vardır. Örneğin güneş tutulduğunda ona çıplak
gözle bakmak yerine isli camla veya aynayla
YENİ YENİ
ve dürbünle bakabilirsiniz. Günlük olayları
yorumlarken de denetim odağınızın Zeus’un
elinde olduğunu düşünmek yerine Anaksimandros
gibi doğayı tanımaya çalışabilirsiniz, “denetlenen
bir varlık” olduğunuza inanmak yerine yaşamını
“denetleyebilen bir varlık” olduğunuzu
düşünebilirsiniz. Bunu yapmak boyutsallık tarzı
düşünceye sahip olmak demektir.
KARGO DAHİL 80 ¨ YERİNE 65 ¨ KARGO DAHİL 75 ¨ YERİNE 60 ¨
n Yayın Koordinatörü
İmtiyaz Sahibi:
dENİz üLKüTEKİN
2 KİTAP, KARGO DAHİL 125 ¨ YERİNE
CUMHURİYET VAKFI adına
n Sayfa Tasarım
ALEV COŞKUN
EMİNE BİLGET
¨ Sorumlu Müdür n Reklam Genel Müdürü
115
EsRA BOzOK
AsLAN YILdIz
Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve
+90 539 669 60 69
AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad.
www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017
Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz
reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın
kP r ÜBaŞ
23 TEMMUz 2023 SAYI: 1738
pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr