Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
16 tz meum 2023
3
Anadolu
Yüksek sıcaklıklar nedeniyle bir deniz iguanası Kolombiya'daki Magdelena
Ekvator’daki santa Cruz Adası kıyılarında gözlemlendi. Nehri, El Nino etkisiyle kurudu.
mayası
Nasreddin Hoca’nın göle çaldığı
“maya”, Anadolu’yu bir arada
tutan mayadır. Bugünün şefkatten,
zarafetten uzak “Anadolu irfanı”
Meksika'da Pasifik
kıyısında yüksek
sözüyle karıştırılmamalıdır.
sıcaklıklar nedeniyle
çok sayıda kuşun
öldüğü bildirildi.
asreddin Hoca göle yoğurt
mayası çalarken yanına birileri
yaklaşıp ne yaptığını sorar.
Hoca yanıt verir. Yanıta şaşıran
Nkişi, “Olur mu, göl hiç maya
tutar mı?” der. Hocanın bunun üzerine
DAir EsEL
kurduğu cümle malumdur:
FLor A
Dünyada artan sıcaklar, iklim krizinin etkilerini daha yoğun yaşamamıza neden olacak
“Bilirim tutmaz ama ya
tutarsa!”
Prof. Yalçın Koç,
Anadolu Mayası isimli
eserini Nasrettin Hoca’nın
verdiği bu yanıt üzerine
yazmıştır desek yeridir.
Nereye kadar
Nasreddin Hoca’nın
AYşE ACAr
konuşmaları çevresinde
AYÇA
biçimlenen bu başyapıtta
CEYLAN
Koç şöyle der:
“Nasreddin Hoca’nın cevabındaki ‘Bilirim
ayca_ceylan
tutmaz ama ya tutarsa’ sözlerinin iki yüzü
dayanabiliriz?
vardır. ‘Bilirim tutmaz’ rasyonel yetinin bir
hükmüdür. ‘Ya tutarsa’, olasılıksal bir ifade,
İklim krizinin giderek artan
istatistiksel değerlendirme değildir. Aksine,
Honduras’ta
rasyonel yetiye cehaletini ve yetersizliğini
etkileriyle beraber sıra dışı sıcak
sıcak hava
bildiren sözlerdir: Ya rasyonalite yetisinin
hava modeli El Nino’nun ortaya
kaynaklı, uzun
kuşatamadığı bir şekilde tutarsa…” (*)
süreli elektrik
çıkması sıcaklıkları aniden yükseltti.
Koç’a göre Nasreddin Hoca’nın merkebe
kesintisi
ters binmesi de bu bağlamda okunmalıdır.
Dünya bu yaz, kaydedilmiş en
yaşandı.
Hoca merkebine ters biner ve bize şöyle
yüksek sıcaklıklara ulaşsa da gelecek
der: “Rasyonel yetin önünü görmez ve sen
nereye gittiğini bilemezsin. Bileceğin ancak
yıllara göre en serin yazı yaşıyor
bu gidişin sonucu olarak ortaya çıkan ardı,
da olabiliriz. Bu da şu soruyu akla
arkayı bilmek olur.”
Peki bu rasyonel yetiyi kuşatan nedir? getiriyor: İnsan bedeni kaç derece
Nasıl bir bilme türüdür? Yanıt verebilmek
sıcaklığa kadar dayanabilir?
için Yalçın Koç’un “kültür” ve “maya”
sıcak havalardan Budist YüKsEK
kavramları arasında yaptığı ayrımı dikkate eçen hafta küresel ölçekte üst ısıya verdiği tepkiler arasında
rahipler de etkilendi. sıCAKLığ A
almamız gerekir. üste sıcaklık rekorları kırıldı. net bir fark var. Kadınlarda
KArşı
Öte yandan bu yaz, gelecekte kalp atış hızı erkeklerden daha
Bu hava olayının etkisiyle gezegenimiz
ALıNABiLECEK
Kültür ve maya farKı
yaşayacağınız yazlara göre en fazla artıyor, bu da kadınların
için kritik eşik olan 1.5 derecenin dört
öNLEMLEr
Maya, Farsça kökenlidir. Esas, öz, asıl
Gserin yaz da olabilir. Evet yanlış bedeninin aşırı ısının olumsuz
yıl içinde aşılabilme riski bulunuyor.
u soğuk sıvı
anlamına gelir. Kültür, Latince kökenli bir
okumadınız dünya her geçen gün biraz daha etkilerinden kurtulmada daha
Üst üste kırılan sıcaklık rekorlarının
tüketimi
kelimedir ve bir şeyin yetiştirilmesi için
ısınırken şu anki sıcaklık aralıklarını bile fazla zorlandığını gösteriyor.
ardından BM Genel Sekreteri Antonio
bedeni içten
ortamın hazırlanması ve bu yetiştirmenin
arayacağımız yazlar bizi bekliyor. Ancak araştırmacılar kadın ve
Guterres de iklim krizinin kontrolden soğutarak
yöntemi anlamına gelir. Kültürde koşullar
erkek bedeninin ısıya verdiği
çıktığını vurguladı. vücut
İklİm krİzİnİn etkİlerİ
“şey”e dışsaldır. Ispanak tohumları tarlaya
tepkiye yönelik tespitlerin tam
sıcaklığının
ekilir, büyürler ve toplanırlar. Ispanağın ABD’nin bilim ajansı NOAA, beklenen
korkutan araştırma
bir kesinlik içermediğini, bu
düşmesine
toprağa ekilmiş olması tarlada bir değişime El Nino sıcak hava modelinin haziran
Peki küresel ısınma ile beraber yardımcı konuda daha fazla araştırmaya
neden olmaz. Toprak topraktır, ıspanak ayında başladığını duyurmuştu. Bugünlerde
yükselen sıcaklıklar karşısında insan olabilir. gereksinim duyduklarını dile
ise ıspanak. Kültür ekilen, eklemlenen bir kulaklarımıza sıkça çalınan El Nino ortalama
u Havanın
bedeni nereye kadar dayanabilir? getiriyor.
şeydir, senteze de uğrar. olarak her 2-7 yılda bir oluşan, Ekvator’a
daha serin
Birleşik Krallık’taki Roehampton 2021 yılında yapılan başka
Mayayı anlamak içinse yoğurt mayalama yakın orta ve doğu Pasifik Okyanusu’nda
olduğu
Üniversitesi’nden araştırmacılar, bir araştırmada ise tüm
örneğini verelim. Süte yoğurt mayalarız, ortalamadan daha sıcak deniz yüzeyi
alanlarda
insan bedeni için kritik eşiğin 40-50 ülkelerde, sıcak mevsimde
maya tuttuğunda süt artık ortada yoktur sıcaklıkları ile işaretlenen doğal bir iklim bulunmak
santigrat derece arasında olduğunu sıcağa bağlı ölümlerin yüzde
dönüşmüş, kimliği değişmiş, yeni bir şey olgusudur ve aşırı sıcaklığa, aşırı yağışa u soğuk suyla
ortaya çıkardılar. Araştırmalara göre 37’sinin antropojenik iklim
duş almak
“yoğurt” olarak ortaya çıkmıştır. Ispanak neden olan sıra dışı hava olaylarını yaratır.
sıcaklık yükseldikçe insan bedeni değişikliğine atfedilebileceği ve
tarlayı kendine benzetemezken yoğurt sütü Dünya Meteoroloji Örgütü’ne göre El Nino
olağan işlevlerini yerine getirmek artan ölüm oranının her kıtada
kendine benzetir. Kültür ile maya arasındaki yaklaşık olarak 9-17 ay arası sürebiliyor.
için daha fazla çalışmak durumunda belirgin olduğunu bulundu.
fark budur. Doğal bir iklim olgusundan bu kez daha da
kalıyor. Bu durumda da 40 santigrat Araştırmada 1991-2018 döneminde insan
Maya, rasyonel yetiyi ve onun ürünü korkmamızın nedeni elbette iklim krizi. İklim
derecede insan bedenindeki metabolik hız kaynaklı ısınmadan kaynaklanan ek ısıya
olan kültürü kuşatan şeydir. Maya, yalnızca krizi El Nino’nun şiddetini arttırıyor, El Nino
normale göre yüzde 35 ve 50 santigrat maruz kalmayla ilişkili ölüm yüklerini
rasyonel yetiyi değil insana ilişkin tüm ise ısınan gezegenimizin daha da ısınmasına
derecede ise yüzde 48 artıyor. Bu arada tahmin etmek için 43 ülkedeki 732 bölgeden
yetileri kuşatıp aşan ve onları bir kimlikte neden olarak iklim krizinin etkisini artırıyor.
araştırmaya göre kadın ve erkek bedeninin ampirik veriler kullanıldı.
birliğe getiren şeydir. Maya almamış şeyin
kimlik sahibi olması bu açıdan olanaklı
değildir.
Yalçın Koç, “Nasreddin Hoca Anadolu’yu
Gıda fiyatları önümüzdeki on yıllık süreçte beklenmedik biçimde artabilir
mayalayanlar arasındadır ve Anadolu’da
maya tutmuştur” diyor. Hoca ile hemfikir
olduğumuzu belirtmeliyiz. Nasreddin
Hoca, Hacı Bektaş, Yunus Emre ve daha İklim değişikliği kıtlık getirebilir
niceleri Anadolu’yu mayalayan isimler
arasındadırlar. Onların gönle çaldığı insan
üm dünyada hızla yükselen Yüksek sıcaklık ve beklenmeyen kuraklığın Avrupa’daki tarım ve
mayası bu topraklarda iş görmeye hâlâ
ortalama sıcaklıklar hemen yoğunluktaki yağışların enflasyonu ekonomiyi etkilediği 2022 yazını da
sürmektedir. Maya, her bir fertte kendiliğin
hemen bütün canlı türlerin nasıl etkileyeceğinin, geçmişteki veriler inceleyen uzmanlar durumun enflasyon
özünün özgürlük olduğunu, insanın özünün
yaşam şartlarını tehdit eder kullanılarak incelendiği araştırmaya üzerinde yüzde 0.6 oranında bir etkisi
bir nesneyi yakalamak ve bilmek gibi
Tduruma gelirken insanlık katılan kurumlardan Postdam olduğunu ortaya koydu.
bilinemeyeceğini söyler. Anadolu mayası
için de ekonomik dengelerin geri Enstitüsü’nden bilim insanı Maximilian Bu etkilerin 2035 yılı için öngörülen
bir insanda insanlığı sevme halidir. “Yetmiş
döndürülemeyecek biçimde bozulma Kotz şu değerlendirmeye yer verdi: sıcaklık artışıyla birlikte yüzde 50
iki milleti bir bilmeyen insan değildir”
riskini ortaya çıkarıyor. “Aylık ortalama sıcaklık artışına oranında bir artış göstereceğini belirten
sözünü ancak bu maya söyler ve söyleneni
Avrupa Merkez Bankası (ECB) enflasyonun verdiği tepkinin doğrusal Kotz sözlerini şöyle noktaladı.
rasyonel yetinin anlama olanağı hiç yoktur!
tarafından sunulan bir araştırmaya göre olmadığı sonucunu bulduk. Bu da demek “Bu sonuçlar, ortak para birimi kullanan
Lakin nerededir bu maya almış
gıda fiyatlarının iklim değişikliğine oluyor ki enflasyon yaz aylarında sıcak ve ve ortalama yüzde 2’lik bir enflasyon
Anadolulular? Ortalıkta bir “Anadolu irfanı”
bağlı koşullar nedeniyle 2035 yılına düşük rakımlı bölgelerde yükseliyor.” hedefleyen Avrupa’yı gelecekte ekonomik
lafı dolanmakta fakat kendini bu irfanın
kadar yüzde 1.18 artacağı öngörülüyor. Artan sıcaklıklar sonucu oluşan açıdan olumsuz etkileyebilecek nitelikte.”
temsilcisi olarak görenlerde ne bir şefkat
ne bir zarafet ne de bir kemalat mevcuttur.
Anadolu’ya sızmış olan Vahabilerle
Anadolu mayası almış olanları birbirine
karıştırmamak gerekir. Meydanda at
koşturanlar mayadan doğanlar değildirler.
Gönül şunu arzu ediyor, erler gayri
tenhalardan çıkıp çıkıp meydana geleler…
Not: Er; kadın ya da erkek değildir,
kendilik bilgisine erişmiş, ermiş kişiye
Anadolu’da er denilmektedir.
* Yalçın Koç, Anadolu Mayası, Cedit
Neşriyat.