Katalog

17 ARALIK 2023 4 Vahdettin: San Remo’da Minderler, sehpalar, İstanbul özlemi Son Osmanlı sultanı, Cumhuriyet Vahdettin. kaynak: Dünya Bülteni kapılar kurulduktan sonra saltanatını geri almak için düşman olduklarıyla Eskiden kralların ayaklarına bile bir araya gelmişti. minderler serilirmiş. Günümüzde “Tarihe ve vatan ve millete taalluk eden protokol sehpaları da benzer bir mesailde ketum olmak caiz değildir”. işlevi görüyor. ümle Kiraz Hamdi Paşa’ya ait. Kiraz Hamdi kim? ocukken okuduğum masal kitaplarında Vahdettin’in başyaveri, tahtında oturan kralların ayaklarının emperyalistlerle işbirliği altında birer minder vardı. Yakın Cyaptığı için korkup zaferden Çzamanlara kadar bu minderlerin anlamı sonra ülkesinden kaçan Osmanlı paşası. üzerinde fazlaca düşünmemiştim, Sürgün yıllarını Romanya’nın Köstence ayakları rahat etsin diye konulduğunu kentinde geçirirken kendisi gibi işbirlikçi zannetmiştim. Daha önce bu sütunlarda da bir fırsattan istifade edilemedi” diyerek biz İstanbul’a gidinceye kadar icrayı olanların iç yüzünü, hanedan üyelerinin belirttim, meğer o minderlerin bambaşka bir üzüntüsünü vurgulayıp “Öyle değil hükümet eyleyecektir. Ancak inkılabı “basiretsizliğini” görüp Türkiye anlamı varmış. mi beyefendi?” hitabını vücuda getirecek Vehip Paşa’dır.” Vehip Cumhuriyeti’ne “içeriden” ı Gümülcineli’ye yöneltir. Paşa toplantıda Vahdettin’e “maiyet-i bilgi aktarmaya karar veren Minderin Meali Gümülcineli’nin vurguları seniyelerinde” Yunanistan’da önemli muhbir. Kod adı 686. Kralların, şahların tahtlarında otururken ilginçtir. Ayaklanmanın seri isimlerle yaptığı görüşmeler sonucunda Verdiği kritik bilgilerden r ayaklarını bir minderin üzerine koymalarının bir şekilde bastırılacağının hayırlı emirlerinin altı aya varmadan biri Vahdettin’in San meali, yani anlamı meğerse buymuş: ö düşünülmediğini söyleyerek gerçekleşeceği müjdesini verir. T. Remo’da dört kişi ile yaptığı Krallıklarda, şahlıklarda piramidin en hazırlıksız yakalanıldığına Mümtaz Göztepe’nin söylediğine göre gizli toplantıyla ilgili. tepesindeki tek adamlar normal insanlar işaret eder. İsyanın Kürtlük- “O Mustafa Kemal’i taht ve tacıyla Katılanlardan üçü yüzellilik. olmadıklarını, insanüstü varlıklar olduklarını Türklük ayrımı üzerine beraber hak ile yeksan etmek ahassı İlki Bursa vali vekilliği ŞaDu man Halcı ı göstermek için tahtlarına oturduklarında kurulmasını başarısızlık amalimdir diye gürül gürül gürleyen” de döneminde kente Fransız ayaklarının altına minder sadumankaragozhalici@gmail.com nedeni olarak görür. Ona Vehip Paşa’dır. “Ordunun dörtte üçünün sömürge birliğini davet eden koydururlarmış. Bu tek göre isyancılar “Zulme elde edildiğini ve altı aya kadar iade-i Gümülcineli İsmail. İkincisi adamlar Tanrısal güce sahip karşı kıyam ettik” deseymiş saltanatın kâbil olacağını itminan-ı tam Mustafa Sabri Hoca. Eski olduklarına, göksel bir varlık başarılı olurmuş. (Cumhurbaşkanlığı ile söylemesi” de Vahdettin’i memnun şeyhülislamı siz bu köşedeki yazılarla olduklarına inanırlarmış Arşivi, BN: 01011750, KN: 1/210, eder. Memnuniyetini konuklarını zaten tanıyorsunuz. Üçüncüsü ise ve bu düşünceyi halka F: 22, Ek 3) akşam yemeğine alıkoyarak gösterir. eski İçişleri Bakanı Mehmet Ali empoze ederlermiş. Bunların Toplantıda pek çok Yemeğin ardından bağlılık ve sır saklama (Gerede). Son isim bir İttihatçı. arasında gökte doğduklarını konu mercek altına alınır. konusundaki yeminlerini vermeleri Saltanatı boyunca İttihatçılara iddia edenler bile vardı. İşte İttihatçılar, Milli Mücadele için dinlenmeye çekilmelerini ister. diş bileyen Vahdettin, Kiraz bu yüce kişiler birer dünyevi Por . Df . r önderleri, Hürriyet ve Vehip Paşa’nın otel odasında dört Hamdi’nin söylediğine varlık olmadıklarını, Üst Ün İtilaf, Tevfik ve Damat isim yemin eder. (Cumhurbaşkanlığı göre sürgünde umudunu göksel varlıklar olduklarını Dökmen Ferit paşaların tutumu, Arşivi, BN: 01011750, KN: 1/210, F: İttihatçılara bağlamış. sembolize etmek yani yere Vahdettin’in hanedan üyeleri 22, Ek 3; Göztepe, Vahdettin Gurbet Saltanatın iadesini onlardan basmadıklarını göstermek hakkında düşünceleri gibi… Cehenneminde, 137) başkası başaramayacaktır için mindere basarlardı. Ancak asıl amaç “Saltanat’ın düşüncesiyle İttihatçılar şimdi Monarşilerde tek adamların göksel varlıklar Paralar dağıtılır iadesi” ve bunun yöntemidir. “cevval ve faal adamlar” olmuş. oldukları bu yüzden de havada durdukları görüşü 30 Nisan günü veda toplantısı yapılır. Vahdettin İstanbul özlemiyle (EGMArşivi, DN: 12222/45, BN: vardır. Ancak havada duramadıkları kesindir, Vahdettin mutluluğunu zarf içinde takdim doludur. Taht ve tacına yeniden 8/B-8.) Gümülcineli bu yüzden ayaklarının altına birer minder ettiği parayla da gösterir. İdari işler için İsmail sahip olabilmek için önce Vehip konularak “mış gibi” bir mizansenle havada ittihatçılara sarıldı yüklüce para ödenen Gümülcineli’ye Paşa ile görüşmüştür. Bu görüşme oldukları izlenimi verilmeye çalışılır. Aslında ayrıca 500 İngiliz lirası, Vehib Paşa’ya İttihatçı Vehip Paşa’yı bu düşünceyle sonucunda “Ordu (Devlet) ve Millet monarşilerde tepedeki tek adamların “mış Yunanistan seyahati için 100 İngiliz lirası, ekibe almış. Vehip Paşa, Çanakkale Cemaat-i İnkılabiyesi” adı ile bir örgüt gibi” bir otoriteleri vardır. Monarşilerde lidere Hoca Mustafa Sabri ile Mehmet Ali’ye Cephesinde (Temmuz-Eylül 1915) kurulmuştur. Örgütün askeri komutanı sahte ve abartılı bir güç atfedilir, onun kutsal San-Remo’ya geliş harcırahı olarak 70 güney grup komutanı olarak hizmet “kaid-i evveli” Vehip Paşa olmuş ve bir varlık olduğu, her istediğini yapabileceği biner Ley ödenir. Mustafa Sabri’ye 20 eder. Ardından Kafkas Cephesi’nde örgütü genişletmek amacıyla Yunanistan’a zannedilir. Onu desteklemeyenlerin cehenneme, bin, Mehmet Ali’ye de 10 bin İtalyan lireti görevlendirilir ama gönderilip Yunan destekleyenin ise cennete gideceği ileri sürülür. verilir. Gümülcineli’nin zarfında bir de askerlik görevini ileri gelenleriyle Geçmişte bu güçlü kişilerin isteseler aya kral hatt-ı hümayun vardır ki bunda kendisinin kötüye kullandığı görüşmüştür. yolu yapabilecekleri söylenmişti. bir örgüt kuracağı, Türkiye’ye gireceği, gerekçesiyle Görüşülenler meclis’i toplanmaya çağıracağı, geçici bir tutuklanmak istenince arasında İngiliz Protokol sehPaları ve kaPıları kabine oluşturduktan sonra da Vahdettin’i ülkeyi terk eder. büyükelçisi de Bazı konferans salonlarında, söz gelişi davet edeceği bildirilmiştir. (EGMArşivi, Yollar ve amaçlar vardır. Ülkedeki bazı belediyelerin salonlarında ön tarafa DN: 12222/45, BN: 8/B-12, B-14) San Remo’da Çerkes ileri protokol için sehpalar konulur, bunların Vahdettin konuklarını uğurlarken kesişir. Toplantılar gelenlerinin üzerlerine de su yerleştirilir. Salonda yüzlerce “İnşallah bundan sonra İstanbul’da Vahdettin’in düşünce ve kişi bulunmaktadır. Hepsinin bu suya buluşuruz” der. Sonrası mı? Sonrası henüz taşındığı amaçlarını ulaşması mümkün değildir. İşte bu yüzden entrika ve kavgadır. Gümülcineli aldığı Manolya Villası’nda Villa magnolie öğrenmek amacıyla bir konferansımda yarı şaka, “Arkadaşlar parayı içkili eğlencelerde yer. Mehmet (Villa Magnolie) da Kuşçubaşı Eşref ve kardeşi Hacı Sami protokolün önüne su koyarak iyi etmişsiniz, Ali ona diş biler, yaptıklarını açık eder. 24-30 Nisan 1925 arasında yapılır. ile görüş alışverişinde bulunur. Hacı fakat ya arkadaki ölümlüler de susarlarsa ne Mustafa Sabri, Vehip Paşa’ya gazetesinde (Cumhurbaşkanlığı Arşivi, BN: 01011750, Sami’yi örgütün Yunanistan temsilcisi yaparız?” dedim. hakaret eder, Vehip Paşa Müsavat KN: 1/210, F: 22; EGMArşivi, DN: yapar. Döner San Remo toplantılarına Günümüzde bazı binalarda sadece genel gazetesiyle ona yanıt verir: Her gün 12222/45, BN: 8/B-4.) katılır. müdürün kullanabileceği giriş kapıları vardır. sövdüğü şapkayı giyip papanın önünde Görüşmelerin yapıldığı tarih Şeyh Sait Vahdettin, 29 Nisan’da bunları Ölümlüler diğer kapıları kullanırlar. diz çöktüğü “iftirası”nı atar. Vahdettin 16 isyanının bastırıldığı döneme rastlar. anlatırken katılımcıları da konuya dahil Bence günümüzdeki protokol sehpaları, Mayıs 1926’da yaşamını yitirir. İttihatçı Bu nedenle konu görüşmelerde yer eder, alacakları kararı Vehip Paşa’nın protokol kapıları eski zamanlardaki kral geçmişleri olanlar bir ay sonra İzmir’de bulur. Vahdettin 28 Nisan’da “mühim uygulamaya koyacağını bildirir. minderlerinin evrimleşmiş halidir. Bu sehpalar Mustafa Kemal’in canına kasteder. Bir Gümülcineli’yi ve kapılar bize protokolün ölümsüz olduğunu yıl sonra Vehip Paşa’nın Yunanistan idari konulardan diğer kişilerin ise ölümlü varlıklar olduğunu temsilcisi olarak andığı Hacı Sami ve sorumlu tutar. Geçici ima etmektedir. Benzer şekilde tuzun pahalı çetesi Kuşadası’na geçer. Planları Mustafa hükümeti kurmak, olduğu eski çağlarda Avrupa’da asiller ince Kemal’e suikast yapmaktır. Meriç’ten kurucu meclisi uzun sofralarına konuklarını, tuzluktan aşağı, geçen onun pek yakın dostu Bahriyeli toplantıya davet tuzluktan yukarı şeklinde ayırım yaparak Ali Sami’nin amacı da Mustafa Kemal’e etmek görevi ona oturturlarmış. Bu sofralarda statünüz müsaitse suikast düzenlemektir... Sözün özü bu aittir. Vahdettin sonra yemeğinize tuz atabilirmişsiniz. Bizim isimlerin hiçbiri vatan haini değildir! ekler “İsmail Paşa. geleneksel kültürümüzün sofralarında hiçbir zaman böylesine bir sınıf ayırımı yapılmamıştır, ancak Annie Ernaux’un romanlarında gördüğümüz kadarıyla açıkça gözlenilen ya da hissedilen tarzda böylesine sınıf ayırımları Batı toplumunda yakın zamanlara kadar vardı. Çeşitli mizansenlere başvurarak yöneticilerin Galeati Yayıncılık yönetilenlerden daha üstün insanlar olduklarını vurgulamak kişi onurlarının eşit kabul YENİ YENİ edilmediği anlamına gelir. Monarşilerde ve ona özenen yönetim şekillerinde kralların ve genel müdürlerin onurları vatandaşın onurundan üstün kabul edilir. Demokrasilerde ise onurlar eşittir sadece statüler ve roller farklıdır. Demokrasilerde krallara özgü kral yollarına ve protokol kapılarına ihtiyaç duyulmaz. İmtiyaz Sahibi: 17 ARALIK 2023 SAYI: 1758 n Yayın Koordinatörü KARGO DAHİL 175 ¨ KARGO DAHİL 175 ¨ CUMHURİYET VAKFI adına dENİz üLKüTEKİN 2 KİTAP, KARGO DAHİL 350 ¨ YERİNE ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım Genel Yayın Yönetmeni EMİNE BİLGET MİNE EsEN ¨ n Reklam Genel Müdürü 325 Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr EsRA BOzOK AsLAN YILdIz Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın +90 539 669 60 69 Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@ Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 k P ÜBaŞ