Katalog

5 KASIM 2023 3 Kendisinden bir kahraman yaratılmaya çalışılan Çerkes Ethem’in hainlikleri Reyting mi Ethem: doğru önemli sanat mı? bilinen yanlışlar... Bazı diziler sırf “Tutuyor” diye o kadar sulandırılıyor ki hem izleyiciler hem oyuncular hem de sanatın kendisi bilgisi geçilir. Lozan’dan ayrılınca Ethem bir süre Avrupa’da dolaşır, Atina’ya gelir. istismar edilmiş hissine kapılıyorum. Mevlanzade Rıfat’la “Kürt kardeşlerine destek vermek üzere” Ortadoğu’ya geçerler. arih boyunca sanatçıların önüne Bu sırada Şeyh Sait ayaklanmıştır! onları ikileme sokan çatallı ö seçenekler çıkmıştır. Örneğin Üçüncü iddia Ethem’in yaşamı boyunca sanatçılar sanatlarını özgürce ifade Türkiye’den af dilemediği, sürgünde Tetmek ya da iktidarların görüşleri yaşamayı kendisinin tercih ettiğidir. Doğru doğrultusunda sanat icra etmek seçenekleriyle ŞaDuman Halıcı değildir. O ve ağabeyleri, 19 Ocak 1921’de karşı karşıya kalmışlardır. affedilmeleri için Refet Bele’ye haber sadumankaragozhalici@gmail.com Oysa sanatın temelinde göndermişlerdir. Refet Bey de yüzbaşı Derviş sorgulama ve eleştirme Bey’i onlara yönlendirmiş ama kardeşler ir önceki yazımızın konusu olmalıdır. Ancak bunu vazgeçmiştir. İkinci girişimleri bir yıl emperyalistlerle işbirliği yapan yapabilenlerin sayısı sonradır. 22 Ocak’ta yapılan Bakanlar Kurulu Çerkeslerdi. Milli Mücadele fazla değildir. Moliere toplantısında istek görüşülür, “İyi niyetli günlerinde Çerkes devleti kurma bile oyunlarının sonunda değil, Yunanlarla ortak bir girişim olabilir” Bçabalarını anlatmış, bu arada Çerkes konuyla ilgisi olsun olmasın kanısıyla, izin verilmez. Tevfik Bey 1938 affı Ethem’den de söz etmiştim. Hani silahını ethem kralı övmüştür. Günümüzde ile ülkeye dönerken Ethem ve Reşit gelmez. din kardeşlerine doğrulttuğu için hain Asya’da Türk destanlarını 1942’de üçüncü kez af dilerler. II. Dünya damgasını hak eden Ethem… Bugün sizlerle Pr. Dof r. söyleyenler ve ülkemizdeki Savaşı’nın sürdüğü günlerde Türk istihbaratı onun hakkında doğru bilinen yanlışları Üst Ün bazı dengbejler, Molier’den Ortadoğu’da felsefesi “para” olan Kürt- paylaşacağım. Çünkü bir hainden kahraman daha atik davranarak Dökmen Ermeni-Çerkes işbirliğine dikkat çekince izin yaratmak isteyenler bitmek tükenmek iktidarı övme işini sona verilmez. Son girişim 1947 yılındadır yine bilmiyor. bırakmamakta söze iktidar affedilip ülkeye dönemeyeceklerdir. Ethem Önce soralım, “kahraman” olduğu bir bana verin” der. Sonrası malum… sahiplerini överek başlamaktadırlar. Divan bir yıl sonra yaşamdan ayrılır. Reşit, Bayar’ın “an” var mı? Evet var. İç ayaklanmaların Ethem’in bir cepheye komuta edecek askeri edebiyatımızda da günün padişahını övmeden cumhurbaşkanlığı döneminde dönebilecektir. pek çoğunu onun komuta ettiği Kuvayı bilgisi var mıdır? Hayır! Ama iddialar vardır. konuya giren yoktu. Seyyare bastırıyor. Zaten bu nedenle Mustafa Evin en küçüğü olduğu için babasının onun Hatıraları im Ha edildi Bugün ülkemizde televizyon dizilerini yapan Kemal Paşa’nın takdir ve teşekkürlerine asker olmasını istemediği, bunun üzerine Son iddia Ethem’in “hatıraları”yla sanatçıların önüne çıkan ikilem ise “Sanatı mı mazhar oluyor. Bilinmeyen ya da görülmek Ethem’in İstanbul’a kaçarak Bakırköy Süvari ilgilidir. İlk kez Cemal Kutay, “Çerkes yoksa reytingi yani parayı mı tercih edeyim?” istenmeyen şu: Ethem isyanları bastırırken Subay Okulu’na devam ettiği, teğmen olduğu, Ethem Hadisesi/Kendi Hatıralarıyla” ikilemidir. Para kazanma hırsı, reyting şiddet kullanıp soygun, mala el koyma da çavuş olduğu... İddialar, iddialar… Doğru ismiyle 1955’de yayımlar. 1962’de Dünya baskısı yeni gibi gözükse de aslında oldukça yapıyor. Gücünü de paradan alıyor. Bol değildir. Yalanlayan Ethem’in kendisidir. Dr. gazetesi “Çerkes Ethem hatıralarını Atina’da eskidir. Beethoven bestelediği bir eserine ganimet dağıttığı savaşçılarını yanında Selâhattin Ali’ye yazdığı mektubunda, “Ben, yazmıştır. Bu hatıraların bir kopyası, sonradan “Güvenli Liman” adını koyar ve basması için tutabiliyor, yenilerini ekleyebiliyor. Güç mektep ve tahsil-i ilim âlemini -çocukluk ve affedilerek memlekete dönen bir arkadaşında yayınevine götürür. Yayımcısı ise eserin bu zehirlenmesi de böyle başlıyor. İsyanı, sürekli kabadayılık ruhuyla- bir darp ve yaralama kalmıştı. İşte ondan aldığımız hatıraları adla satmayacağını, besteye “Ay Işığı Sonatı” dillendirildiği gibi düzenli ordu kuruluşu olayı yüzünden terk ettikten sonra” der. yayımlıyoruz” diyerek önce gazetede adını vermeleri gerektiğini söyler. Büyük usta ile başlamıyor. Mayıs 1920’de padişaha, Ortaokuldan sonra hiçbir okula gitmediğini da bu öneriyi kabul eder, bir anlamda reyting yayımlar sonra basılır. 1973’te Cemal Kutay Damat Ferit’e ve İtilaf Devletleri yüksek ama okumayı sürdürdüğünü yazar. baskısına boyun eğer. “Çerkez Ethem Dosyası” diye kitapçığını komiserlerine mektuplar kaleme alıyor. Ethem’le ilgili ikinci iddia “genişletir”, 1977’de ilave baskı Dikkatinizi çekerim, İzmit’te işbirlikçilerin Yunanla işbirliği yapmadığı, Sanat ne için olmalı? yapar, 2004’te yayımlanan İngiliz-Yunan korumasında Çerkes Yunana sığınmadığı, Osmanlı’nın son döneminde “Sanat, sanat “Çerkez Ethem Tamamlanmış hükümeti kurduğu günler bugünler. Neyse… Yunanlardan geçiş hakkı isteyip için mi olmalıdır, toplum için mi?” tartışması Dosya” binlerce sayfayı bulur. Ethem mektupları göndermek üzereyken tedavi amacıyla Atina’ya revaçtaydı. Bana sorarsanız sanat her ikisi için Hiçbiri Ethem’in hatıraları böbürlenmek için Ali Fuat Paşa’ya okutuyor. gittiğidir. Doğru değildir. de olmalıdır. Zaten yapan ve izleyen insan değildir. Ethem hatıralarını yazmış Ethem’i azarlayan Ali Fuat Paşa mektupları olduğuna göre toplumdan tamamen kopuk bir Türkiye’nin o gün de çok iyi mıdır? Evet yazmıştır. Atina’da sümenaltı ediyor. O gün Mustafa Kemal’in sanat olamaz. çalışan bir istihbarat ağı vardır değil, Ürdün’de yazmıştır. Bir ya da TBMM’nin haberi olsaydı Ethem, Günümüzdeki televizyon dizilerine ve tüm hainleri saati saatine bütün halinde yayımlanmış mıdır? “vatana ihanet yasası” kapsamına girerdi. baktığımızda artık adeta, “Sanat, sanat için izlemiştir. Ethem daha Gediz Hayır! Çünkü Milli Âmale Hizmet Çünkü Damat Ferit hükümetiyle her türlü mi, toplum için mi yoksa reyting/para için mi taarruzu günlerinde Yunanla yani MİT, Ethem’in yayımlansın iletişim kesilmiştir, kuranlar vatan hainidir. olmalıdır” sorusu var gündemde. Bu soruya hiç iletişim kurmuştur. Yunan diye dostlarına teslim ettiği İkinci sıçrayış Albay Fahrettin (Altay) ve kimse açıkça para sanattan ve toplumdan daha komutanlar da anılarında bilgiyi hatıraları alıp yok etmiştir. Ethem Albay Refet’in (Bele) görevden alınmasını önemlidir cevabını vermez ancak bazı dizilere doğrular. I. İnönü Muharebesi yine Dr. Selahattin Ali’ye yazdığı ve Batı cephesinin kendisine bağlanmasını baktığımızda reytingin yani paranın her şeyden sırasında Türk ordusuna mektuplarında önce Mevlanzâde istemesidir. İsmet Paşa’ya kini buradan Yunan’a sığındığının daha önemli olduğu izlenimini ediniriz. kurşun sıkınca kaçıp Yunana belgesi. Rıfat’a, ardından Yeşilizâde kaynaklanır. Çünkü Kasım 1920’de cephe sığınmıştır. Geçiş hakkı Aziz Nuri’ye teslim ettiği bu komutanı Albay İsmet olacaktır. Üçüncü Sonu gelmeyen diziler istememiştir, hasta değildir. anıların yayımlanmasının “Yılan hikâyesine sıçrayış İsmet Bey’in cephe komutanlığına Öncelikle şunu söylemekte yarar var, Atina’ya değil, Midilli’ye gitmiş, Çerkes dönüştüğünden” yakınır. İstihbaratın ele getiriliş nedenidir aslında. Ethem, günümüz dünyasındaki televizyon dizileri devleti kurmak isteyenlere katılmış, lider geçirdiğinden haberi yoktur ama “satmış Gediz’deki küçük Yunan birliğine baskın arasında Türk dizileri önemli bir yer edinmiştir. olamayınca İzmir’e dönmüştür. İzmir’de verip oradan atmak ister. Taarruz için Ali olabilecekleri” kuşkusunu da dile getirir. Bununla gurur duyuyorum. Ancak kanımca Yunan fevkalade komiseri Stergiadis’in Fuat Paşa’yı da ikna eder. Mustafa Kemal Haklıdır, satmışlardır. Bu arada Mevlanzâde dünyada ses getiren dizilerimizin bazılarında dayayıp döşediği eve yerleşmiş, Türk Paşa ile İsmet Bey itiraz ederler. Çünkü Rıfat 1930’da ölmüştür yani Türkiye’ye sanat ve insani değerler ön planda tutulmaktadır, ordusuna hitaben beyannameler kaleme almış, yeterli cephane yoktur, Konya’da isyan dönüp Dünya gazetesine verme olasılığı bazıları için durum farklıdır. Kaliteli televizyon atlı birlikleri ile Yunanın yanında savaşını vardır, Uşak’taki Yunanlar Gediz’e kolayca yoktur. Af 1938’de çıkmıştır. Aziz Nuri dizilerimizin yanı sıra bir de bir türlü bitmeyen, sürdürmüş, İzmir’den Yunanla birlikte ulaşabilecektir. Ali Fuat Paşa o kadar ısrar ise 1941’de Pire’de ölmüştür. Türkiye’ye bitirilemeyen, adeta sulandırılmış dizilerimiz kaçmıştır. Önce yine Midilli’ye gitmiş, eder ki sonunda taarruz başlar ama Ethem hiç dönmemiştir. Pire Türk Mezarlığı’nda var. Bu diziler, sanat para içindir mantığına burada Kuşçubaşı Eşref’le Atina üzerinden ortadan kaybolur. Ali Fuat Paşa onu savaşa gömülüdür. dayanıyor galiba. Berlin’e geçmiştir. Sanatoryuma da yatar dahil edebilmek için deyim yerindeyse Nietzsche sormuştu: “Gerçeğin ne kadarına “Satıyor” gerekçesiyle bir yemeğe çoğalsın saçını başını yolar. Ethem görünmez, Gediz ama hasta değildir. Türk istihbaratı yine dayanabilirsin?” Soruyu yineliyorum… Beş diye gereğinden fazla su katarsanız yemeğin alınamaz. Ethem ortaya çıkar, “Düzenli ensesindedir. Kuşçubaşı ile Lozan’a gittikleri, gün sonra değil her an yâd ettiğimiz gerçek kalitesi düşer. Bazen bir dizi başlangıçta çok ordu işe yaramıyor, cephe komutanlığını İsmet Paşa’ya suikast düzenleyecekleri kahramana ve tüm şehitlerimize saygıyla… kaliteli oluyor, seyirci bunu anlıyor ve dizi yüksek bir reyting yakalıyor ancak yapımcılar, senaristler adeta, “Hazır satarken sözümüzü Ber rin kara Den iz bitirmeyelim” diyerek lafı uzattıkça uzatıyorlar. v Yiğit János v Uluslararası Bodrum berrin.karadeniz@cumhuriyet.com.tr Dizideki ailenin başına gelmeyen kalmıyor. Aksi babalar, ruh hastası anneler, kötü kalpli Liszt Enstitüsü- Tiyatro Festivali kayınvalideler, kıskanç akrabalar, yuva bozan EMacar Kültür rotası u yıl ilk kez düzenlenen fettan kadınlar, mafya ve daha nicesi senaryoya Kültür Merkezi, BUluslararası Bodrum Tiyatro gelip yerleşiyor, konu uzadıkça uzuyor. Bu Macaristan’ın ulusal Festivali, 23 farklı prodüksiyona durum kanal için kârlı olsa da kanımca sanat, şairi Sándor Petofi’nin ev sahipliği yapacak. Türkiye, izleyiciler ve oyuncular istismar edilmiş şiiri Yiğit János’a Almanya, Belçika, Fransa ve oluyor. Ekranlarda tutan bir dizinin büyüsüne adanmış aynı başlığı Yunanistan’dan tiyatro, müzik, dans, kapılan sanatçılar sanatlarını başka dizilerde de taşıyan, interaktif performans dallarında eserlerin sergilemek yerine tek rolün sanatçısı olmaya sergisine ev sahipliği sahneleneceği festivalde söyleşi ve başlıyorlar. Bu duruma karşı çıkabilen yapıyor. Sergi 31 atölye çalışmaları da 16 Kasım’a para yerine sanatı tercih edip gereğinden Aralık’a kadar ziyaret kadar sürecek. fazla uzatılan dizilerden ayrılabilen az sayıda edilebilir. sanatçı var. v Otomatik Portakal Elbette ki sanat uğraşanlara para getirmelidir v Türkiye İş Bankası ancak para kadar sanat da toplumsal sorunlar da debiyat ve sinemanın ardından tiyatroya da önemlidir. Resim Heykel Müzesi Euyarlanan Anthony Burgess’in ölümsüz eseri Otomatik Portakal izleyicisiyle buluşuyor. Tatbikat Ekim’de kapılarını açan Türkiye İş Bankası Sahnesi’nin sıra dışı yorumuyla Elvin ve Erdal 29Resim Heykel Müzesi, Prof. Dr. Gül İrepoğlu Beşikçioğlu yönetmenliğinde tanınmış rap müzis- küratörlüğünde oluşturulan iki sergiye ev sahipliği yenlerin rol aldığı oyun 12 Kasım’da Zorlu PSM’de. İmtiyaz Sahibi: 5 KAsIM 2023 SAYI: 1752 n Yayın Koordinatörü yapıyor. “İstanbul’un Resmi” başlıklı süreli sergi, CUMHURİYET VAKFI adına dENİz üLKüTEKİN Türkiye İş Bankası Sanat Eserleri Koleksiyonu’ndaki ALEV COŞKUN n Sayfa Tasarım v Şehir Tiyatroları’nda bu ay Genel Yayın Yönetmeni İstanbul temalı resimlerden bir seçki sunarak sanatçı EMİNE BİLGET MİNE EsEN n Reklam Genel Müdürü gözüyle kente bakışı ortaya koyuyor. “Türk Resmini BB Şehir Tiyatroları bu ay 33 yazarların eserlerinin ön planda Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr EsRA BOzOK AsLAN YILdIz İzlemek” başlıklı kalıcı sergide ise Cumhuriyet’in ilk İoyunla seyirci karşısında. Henrik olduğu bir repertuvar tiyatroseverleri Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. dönem sanatçılarının eserleri ve 20. yüzyılın ortalarından Ibsen’den Tolstoy’a, Savaş Dinçel’den bekliyor. Biletler gişelerde ve Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 2 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 günümüze uzanan bir seçki izleyiciye sunuluyor. No:11A/41 Bahçelievler İstanbul dağıtım: Turkuvaz hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: reklam@ Yiğit Sertdemir’e klasik ve çağdaş biletinial’da. Dağıtım Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 k Pr ÜBaŞı