Katalog

31 TEMMUZ 2022 5 Tarihi, gençlerin dilinden anlatan Emrah Safa Gürkan... Atanmışlık, sadakat, bağnazlık, zorbalık eçen günlerde bir ta- de bir değişiklik yapamaması, bir nesinin içinde benim anlamda fanatik olması demektir. kültür yalnız de bulunduğum birkaç Söz konusu konferansta anlaşı- Güzücü olay ortaya çık- lır bir dille evrimi bilimsel olarak tı. Kanımca bunların ortak payda- anlattım, ancak bazıları anlama- sı, atanmışlık, sadakat, bağnazlık ya direnç gösterdiler, “Acaba ev- ve zorbalıktır. rim var mı?” diye sorgulamadılar, üstelik bir bilim insanının konuş- demokrasiyle Evrim karşıtı müdür masını bağnazlık ve zorbalık ser- 5 Temmuz’da Ankara’da gileyerek engellemeye çalıştılar. Karayolları’nın konferans salonu- Bu olayda bir zorbalık var- na Ulaştırma Bakanlığı genel mü- dı, ancak bu zorbalık ilk değil- dürünün davetlisi olarak konfe- dir; MEB’nın lise müfredatların- rans vermeye gittim, tüm kamu da evrimden net bir şekilde söz kuruluşlarına ve derneklere oldu- edilmemesi ve birçok üniversite- gelişmez ğu gibi maddi karşılığı olmayan mizde evrimi anlatacak öğretim bir konferans verecektim. Ancak üyelerine baskı yapılması da bağ- bu konferansın bana ve salonda- nazlıktan kaynaklanan bir zorba- ki bine yakın katılımcıya maliyeti lıktır. Karşı fikir üretemeyenle- yüksek oldu. rin yaygara kopararak veya ya- YouTube’da içeriklerini yüz binler izliyor, Konumuz kaliteli iletişim, ya- sak getirerek bilimsel gerçekleri Twitter’daki açıklamaları ve ezber bozan şama ve çalışma sevinciydi. Bu örtmeye çalışmaları zorbalar ara- kapsamda okuma alışkanlığından, sındaki dayanışmanın sonucudur. fikirleri tartışma yaratıyor. Emrah Safa Gürkan kadın erkek eşitliğinden, kız ço- (Önümüzdeki hafta evrim gerçe- cuklarına değer vermenin ve çağ- ile Türkiye tarihinden günümüz gençleriyle ğinden söz edeceğim.) daş bilimin öneminden de söz et- eski kuşaklar arasındaki farklara kadar çok HEkimE zorbalık tim. Bir ara Atatürk’ün kızının/ manevi kızının elinden tutup top- Yine aynı hafta Konya’da bir konuşulacak bir söyleşi yaptık. lantıya giden dünyadaki ilk dev- hasta yakını, “Kalp krizi geçiren let başkanı olduğunu söylüyor- annemi niçin kurtaramadın” diye dum ki ön sırada oturan bir beyin bir hekimimizi tabancayla öldür- huzursuz hareketlerle sağa so- dü. Bu tür saldırılara sıklıkla rast- la dönüp söylendiği- lıyoruz. Burada da bir ni fark ettim. Az son- bağnazlık ve zorbalık ra çağdaş bilimden söz vardır; hastalık hak- Den İZ ÜLkÜtekİn ederken sağlık baka- kında hiçbir tıbbi bil- nımızın Covid virüsü- gisi olmayan, kendisi- nün mutasyon geçir- ne anlatılsa bile anla- diğini belirttiğini, mu- yamayan hasta yakın- ıpkı ekrandaki gibi enerjik, tasyonun ise evrim an- ları, beceriksizlik yap- hızlı düşünen, hızlı konuşan ve lamına geldiğini, ar- tıkları gerekçesiyle karşısındakinden de aynı hızı tık ülkemizde ve dün- hekimlere kızmakta- bekleyen bir isim Emrah Safa Pro. Df r. yada evrimin bilimsel dırlar. Bu tür bilgisiz TGürkan. Bu özellikleriyle gü- anlamda kabul gördü- Üst Ün ve öfkeli kişiler, tüm nümüz genç kuşağının “bilgiye hızlı eri- ğünü, zaten ispatlan- yaşlı hastaların, her Dökmen şim” arayışına da uyuyor. Ancak tek özel- mış olduğunu söyle- zaman iyileştirilebile- liği bu değil elbette, onu böylesi popüler dim. Bu sırada arka sı- ceğini ve sonsuza dek kılan. Oluşturduğu tarih anlatısıyla, dün- ralardan bir izleyici, “Evrim yok- yaşatılabileceklerini zannetmek- mun ortalamasının üzerinde olma- yanın şekillenmesinde önemli rol oyna- tur” diye bağırdı. Evrimin nasıl tedirler, bunu beceremediler diye sı gerekir ve devamlılık ister. Fu- yan olaylar ve dönemlerde kahramanlık- gerçekleştiğini, bir ortaokul öğ- hekimlere saldırmaktadırlar. at Köprülü olacak, onun öğrenci- lar, büyük akıllar kadar zaaflar ve sakar- rencisinin anlayabileceği sade bir d iploma tör Eni si Halil İnalcık olacak, onunki İl- lıklar olduğunu hatırlatmasıyla da genç- dille anlattım, İbn-i Haldun’un ve zorbalıkları ber Ortaylı... Kültür ve bilimde lerle farklı bir iletişim yakaladı. Gürkan’la Erzurumlu İbrahim Hakkı Bey’in süreklilik lazım. Sil, yeniden yap Benim konferansımın ertesi gü- iletişim becerilerini konuşmaya başladık kitaplarında “tekâmül” adı altın- olmaz. Bunlar zaman isteyen şey- nü bir tıp fakültemizin birincisi me- da evrimden nasıl söz ettiklerini ve laf lafı açtı. zuniyet konuşması yaparken tıp fa- ler ve bence Cumhuriyetin en bü- belirttim. Evrim Kanunu’nda tek u Bir akademisyen olarak Z kuşağıyla kültesinin seçilmiş dekanı, muhte- yük başarısı kurumların zamanın- tanrılı dinleri reddeden bir ifade kurduğunuz çok başarılı bir ilişki var ve melen kendisinden hesap sorulabi- da yetiştirdiği o kültürel serma- bulunmadığını, Osmanlı’da evrim leceği endişesiyle bu genç hekimin bu konuda bence nadir örneklerdensiniz. ye. Bizim sosyal yapımızdan ge- karşıtlığı olmadığını da ekledim. konuşmasını kibarca kesmek istedi, Bu kendinden oluşan bir beceri mi, yoksa Bu açıklama üzerine az önce ra- len -bunu Cumhuriyet de oturta- izleyiciler kendisini protesto edince na ters düşer. Kaldı ki Türkiye’de insan- hatsızlık belirtileri gösteren bey sah- üzerine kafa yordunuz mu? madı- bir tartışma kültürü yok. İn- de kenara çekildi. Burada da atan- larla sağlam iletişim kurmak o kadar kolay neye doğru fırladı, el kol hareketle- Ben oyun oynayan, interneti çok takip sanlar farklı fikirdeki herkesi ayrıştırıyor- mış sadakati ve kibarca da olsa bir değil, sizi hemen linç de edebilirler. Bir de riyle ve ayağını yere vurarak, “Ko- eden, teknolojiyle iç içe biriyim. Bunun lar ve linç ediyorlar. Burada sorun şu: Bir zorbalık söz konusuydu. nu dışına çıkmayın, evrim İslam’a Türkiye’de çok fazla kentli, köylü çatış- da Z kuşağında bir karşılığı var. Bu iletişi- tane özgün fikir için on tane saçma fikre Haziran ve temmuz aylarında aykırıdır” diye bağırmaya başladı. ması olduğu için o kültür onlara hitap et- mi sürdürmek için bir taktik geliştirmiyo- tahammül etmeniz lazım. ODTÜ ve Boğaziçi üniversitele- Susmadım, ben de ona, “Bu yaptığı- miyor olabilir. Bunu bir yere kadar anlaya- ruz ama bunun beni yormaması için bir tak- rinde diploma törenleri, gençlerin uzmanlık yönt Emd E nız da Türk-İslam terbiyesine aykı- tik geliştirmeye başladık. Çünkü çok yoru- bilirim ama Kemal Sunal’ı bile beğenme- protesto düzenlemeleri ihtimaline rıdır” dedim. 20 kişi daha sahnenin cu oluyor. Farkındaysanız benim ardımdan mişler zamanında. İnsan şaşırıyor, sosyo- u Bilginin internet üzerinden yayılır karşı rektörlüklerce iptal edildi, ba- önünde toplanıp, 12 Eylül öncesin- bir sürü insan da papyon takıp ek- logların bunları çalışması lazım. zı üniversitelerde dönem sonu şen- olmasıyla uzmanlığın tanımı da değişi- de amfilerde olay çıkaran gençler ranlara çıktı. Ama keramet Konu olarak beğenmi- liklerine izin verilmedi. yor sanırım... gibi bağırmaya başladılar. Ben de, onda değil, arkasında yor olabilirler ama iyi Bu örneklerde görüldüğü üzere, Artık erişme problemi yok. Uzman ol- “Ya yerinize oturun, konferans din- Evliya bir emek var. İnsan- bir Türkçeyle bey- “Evrim yoktur” iddiasını bilimsel mak, yorumda uzman olmak, yöntemde uz- leme adabını öğrenin ya da salondan ların beni kamera lik laflar... O za- olarak savunamayanlar, gençlerin çıkın” diye bağırdım. Daha sonra man olmak... Bunu eğitim hayatı boyun- Çelebi tarihin önündeki bir ki- man anlaşılma- sorularına bir açık oturumda açık- Karayolları Genel Müdürlüğü’nde ca çok fazla şey ezberlemek zorunda ka- şi olarak beğe- yan bir şey çı- ça cevap veremeyenler, zorbalık ötesinde müdür olduğunu öğrendiğim o kişi lan biri olarak söylüyorum. Türkiye dünya- sergileyerek üste çıkmaya çalış- neceklerini bi- kıyor ortaya. peşindeki 20 kişiyle birlikte salon- ya kapalıyken kendine özgü fikirler geliştir- u tarih anlatımında kahraman yücelt- maktadırlar. Böyle olunca da Na- Çok düzgün liyordum. Fa- dan çıktı, çıkarken de “Mikrofonu miş. Bunlar dünyadan kopuk olduğu için ar- mekten kaçınıyorsunuz ama sizin çok mık Kemal’in Sultan Abdülhamid’i kat daha önce konuşmak, kapatın” diye bağırdı. Geride kalan tık çok demode kalıyor. Türkiye’de 60 ve 80 kastederek yazdığı dizeler hatırımı- etkilendiğiniz bir tarihi karakter var mı? kimsenin il- aksanlı in- izleyiciler onu sözel olarak protesto yılları arasında yetişmiş insanlarda eğitim za gelmektedir: gisini çekme- sanlara aşa- ettiler, konuşmamın bitiminde sa- sorunu olduğunu düşünüyorum. Yeni ku- Evliya Çelebi! Çok gurur duyuyorum bu ülke- “Ne mümkün zulm ile bidât ile londan ayrıldığımda da beni ayak- miş bir ko- ğı hissettir- şaklar dünyayla iç içe. 80’lerden önceki orta den çıktığı için, mutlaka okusunlar mükemmel imhâ-yı hürriyet; çalış idrâki kal- ta alkışladılar. mek için bu- nuya onla- kuşak kendini geliştirme açısından kendin- dır muktedirsen âdemiyetten.” biri. Hem çok komik hem bilgili hem antro- Bu olayda ne vardı? Atanmış rı yönlendi- lunmuş bir den önceki ve sonraki kuşakların gerisinde. Not: Yukarıda Karayolları Ge- kişiler vardı, muhtemelen kendi- poloji merakı var ve o dönemde onun gibi yöntemdir. recek bir insa- Türkiye’nin sorunlarının da bundan kaynak- nel Müdürlüğü’ndeki konferan- lerini atayanlara ve onların dün- na toplumun bu uzun seyahatname yazan bir adam yok. Akademisyen- landığını düşünüyorum. sımda ortaya çıkan tabloyu anlat- ya görüşlerine sadakat gösteriyor- kadar aç olduğu- lerin kimsenin Çağımızın çok ötesinde. Bu yüzyılda tım. Lütfen hiç kimse söz konu- lardı. Kimisi kendi aklına ve po- u Tarihçiler kendini öykülerin duy- anlamadığı terim- nun farkında değil- yaşasaymış YouTube’a çıkar- su kamu kuruluşuna hakaret edil- zitif bilime sadık davranır kimisi gusuna kaptırıyor mu sizce? dim. Gazetelere ba- lerle yazmasının da dı muhtemelen. diğini iddia etmesin. Birkaç kişi- kendisini borçlu hissettiği gruba İyi bir tarihçi kaptırmaz. Zaten han- nedeni budur. Çün- kın, herkes aynı şeyden sadık olur. Bu olayda bağnazlık nin tavrı bütün bir kurumu bağ- gi meslek olursa olsun biri bir şeye kap- kü bazı dallar terim, kav- bahsediyor değil mi? Örne- da vardı. Bağnazlığın sözlük an- lamaz, o kişilerin davranışları sa- tırırsa kendini, işini kötü yapıyordur. Yıl- ram üretir ki dışarıdan gelen ğin seçim olduğunda “seçim sis- lamı; bir konuda bir fikir edinmiş dece kendi kalitelerini, bir de ül- larca televizyona çıktım, bir tane orada bir şey var sansın. Buna temleriyle ilgili bir tez okudum” diye çıkan olan kişinin, ne kadar yeni veri, kemizin içinde bulunduğu duru- doğru düzgün soru sormadı- yok. Bu kadar popüler bilim insanı var ya benzer bir şey konu seçim- bilgi gelirse gelsin önceki fikrin- mu gösterir. lar. Kendi önüme kame- bir film izlemiyor musunuz? Müzikle ilgi- lerinde de oluyor. Ger- Çıkarcı ra koydum, konuştum li bir zevkiniz yok mu? Sadece güncel siya- çekten merakı olan yüzbinlerce insan iz- değilim set konuşmaktan bıkmadınız mı? Bizde in- birisi her konuyu ledi. Medyadaki ki- sanlar ilkokul, ortaokul eğitimlerini ABD çalışabilir. Ente- u ekranda bazen şaka yol- şiler okuyucusu- eğitimi yaklaşımıyla aldığı için tek boyutlu. lektüellerin sa- lu da olsa pragmatist bir insan nu, izleyicisini ap- ABD’liler de meslekleri dışında pek bir şey nırım Lenin’den portresi çiziyorsunuz. tal zannettiği için bilmezler ama bizim temel eğitimimiz de za- gelen bir “öncü hep aynı soruları yıf olduğu için ismi duyulan insanlar aslında Pragmatist bir insan esprisi yapıyorum olacağız” hede- soruyor ve günde- hep aynı şeyleri anlatıyorlar. Benim anlat- fi var ama öncü çünkü pragmatist değilim. Bunun gü- mi de onlar oluştu- tıklarımın bir kısmı da uzmanlık alanım de- olurken iktida- veniyle o espriyi yapıyorum. Öyle ol- ruyor. Yanlış gün- ğil, okuyarak öğrendiğim şeyler. İzleyiciler rı ele geçirip fa- sam bunu göstermem. Eleştirinin dem oluşturdukları çok büyük emek olduğunu görünce aramız- lan yapman lazım. önünü kapatmak biraz da “Siz için de kimse ne ga- da bir bağ oluştu. Twitter hesabın- demeden ben diyeyim” zete okuyor ne de ha- dan ya da gazete kö- HEmEn linç Edil Ebilirsiniz ber izliyor. Twitter’da ne gibi. şesinden insanlara kül- değerli çocuklar var, neler u Türkiye’de aydın sınıfı popüler tür empoze edemezsin. Bir tartışıyorlar bir bakın. Neden kültürle ilgili şeyleri tamamen dışarıda de kendilerini, toplumun önde televizyon yıldızları YouTube’da ka- geleni görme huyu var, fakat burası Fran- bırakıyor aslında bunlar da incelenme- nal açınca tutmuyor? İçerik verme konu- sa değil ki. Cumhuriyetin kurduğu sağlıklı si gereken şeyler değil mi? mundaki adamın, kaliteli içerik verebile- Bizim gibi entelektüelin tek başına kurumlar yaşayamadı, sosyolojiye direne- cek kapasitesi yok, olmadığı için de “bun- mediler, arkasından yeni kurumlar da gel- ayakta kalamadığı yerlerde insanlar ho- lar anlamaz” diyor. Anladıklarını nereden bi olarak değil, bir amaç uğruna entelektü- miyor. Bir de liberal çağdayız, adam kime anlıyoruz? Farklı bir mecra çıkıyor, ora- bakacak bilmiyor. Senin entelektüel ona- el oluyorlarsa bu amaç para olamaz. O za- da bir kaos oluyor. O kaosun içinde verin- yını kim veriyor, belli değil. Niye dinlesin man niçin oluyorlar? Şık gözükmek için. ce alıyor. Bu bence liyakat sorunu, bu tip adam seni? Kültürü ileriye taşımak istiyor- Şık gözükmenin bir parçası da kaliteli şey- mekanizmaların başındaki insanlar yete- sak yalnız demokrasiyle olamaz. Toplu- lerle yan yana durmak. Halka inmek bu- rince iyi değil. t ürkiye’de kamusal alan yok yük ama meydan yok. İnsanlar sorunları- u Türkiye ahlaken ikiyüzlü mü? nı açık açık konuşmaz, ayak divanlarında, Evet, çünkü kamusal alanda baskı olan özel alanlarda halleder. İngiliz kabinesi yerde, toplumlar ikiyüzlüleşir. Çünkü in- nasıl toplanıyor, Türk kabinesi nasıl top- sanın zaafları var. Bunları makul ölçüler - lanıyor bir bakın. Onlarda ufacık bir ma- de gösterebileceği bir kamusal alan ol- sa etrafında, bizde ise devasa bir masa, mazsa dışarıda başka içeride başka ya- insanlar mikrofonla konuşuyor. Böyle bir şar. Türkiye’de kamusal alan yok. Bu mi- ortamda sağlıklı bir fikir teatisi ortamı ol - mariye de yansımış, meydan yok. Avru- muyor haliyle. pa’dakinin tam tersi şekilde evler bü-