Katalog

17 NİSAN 2022 4 Annelerin aklında hep aynı soru BEBE101 Çok Sütüm yaşa DILŞAD yetiyor mu ÇELEBI ? Yeni doğanları sadece anne Dünya sütüyle beslemek isteyen anneler topluma karşı verecekleri psikolojik bir savaşa hazır olmalı. zay’la ilk anımız öy- le filmler- deki roman- Utik anne-be- bek buluşmaları gibi olamadı. Epi- üneşli bir gündü. Baha- renci hareketi çevre için de ay- dural tutmayınca genel anestezi ya- DAIRESEL rın sıcaklığını, kokuların nı potansiyele sahipti. Geniş çap- pıldı ve odaya geçtiğimde narkozun birbiri ile ahengini, yap- FLORA lı ve tabandan bir çevre eyle- etkisindeydim. Bu yüzden her şey raklardaki renk alegorisi- mi farkındalık yaratabilirdi. Ger- pusluydu. Eşimin anlattığına göre Gni hâlâ anımsıyorum. Ha- çekleşen bu iki paralel olayın Uzay da ben de ağlıyormuşuz, onu ni derler ya ilk karşılaşmalar önem- (Nelson’ın senatör olarak seçil- kucağıma verdiklerinde ikimiz de lidir diye, hakikaten de öyle. İyisiy- mesi ve Rachel Carson’un kita- bir anda susmuşuz... le kötüsüyle hafızamızda köklü bir bının yayımlanması) etkilerini 22 Uzay’ı kucağıma alır almaz em- yer edinir. İşte tüm bu cennetim- Nisan 1970’e bakarsak daha iyi zirmem gerektiğini biliyordum. O si tasvirle her baharda karşılaşırım anlayabiliriz. O gün 20 milyon sarhoş halimle ilk olarak buna yel- ve her baharda yanındakiyle sohbe- kişinin katıldığı ilk Dünya Gü- tendim, ama sütüm çok azdı. Tek ti esnasında ya sarmaşıklardan ya nü organize edildi. Çevre aktivis- AYÇA tesellim, ilk süt olan kolostrumun da bir ağacın dalından yaprak ko- ti ve güneş enerjisi savunucusu CEYLAN bir damlasının bile doyurucu oldu- paranlarla da karşılaşırım. Bazı in- Denis Hayes koordinatörlüğün- ğu ve sağlıklı yeni doğanların mi- sanlar canlılığın sadece kendilerine de New York, Chicago, Los An- desi çok küçük olduğundan baş- ve yakınlara özgü olduğunu zanne- geles, Washington ve birçok şe- langıçta beslenme başına 20-40 ml diyor. Oysaki canlılık için dengenin hirde gerçekleşen eylem kalı- 1970’te ile doyabileceğiydi. Bense ilk sağ- korunması gerekir. Hep söyledi- cı duyarlıklıları da berabe- dığımda sadece 2 ml süt çıkarabil- ğim gibi dünya sadece insan- kutlanmaya rinde getirdi. 1970’lerde, miştim! Belki emdiği için o kadar- leştirmesi gibi önemli psikolojik etkileri de mevcut. ların değil tüm türlerin evi ve aralarında Temiz Ha- başlanan Dünya cık çıkmıştı, belki de göğüs pompam yetersiz kal- Uzay neredeyse altı aylık olacak, onu sadece an- öyle de olmaya devam ede- va Yasası, Su Kalite- mıştı. Çünkü bebekler, ne kadar iyi olsa da pompa- Günü, bize evimiz ne sütüyle beslemek için büyük çaba sarf ettim. Çün- cek! Bunu her an hatırla- sini Geliştirme Yasa- dan fazlasını çekebiliyor. Bunların hepsini biliyor- kü kimi şanslı annelerin aksine sütüm dolup taşmadı. makta yarar var. Tabii nasıl sı, Tehlike Altında- Dünyanın değerini ve dum, ama yine de üzüntüden mahvoluyordum. Bir de Daha fazla süt için ağladığı zamanlarda karamsarlığa annelerin, babaların, çocuk- ki Türler Yasası, Ze- üstündeki hiçbir canlıya başımıza sarılık derdi çıktı. Alarm kuruyor, en geç kapılsam da doktor boy/kilo gelişimini hep iyi buldu- ların, gençlerin önemini dı- hirli Maddeler Kont- iki saatte bir şırıngayla besliyorduk. Çünkü sarılığın ğundan, mamaya başlamayı düşünmedim. Ama ma- şa vurmak adına günleri var- zarar vermememiz rol Yasası, Yüzey Ma- panzehri anne sütüydü. Günlük bez kullanımına bak- ma kullanımı, reklamlarla hayatımıza öylesine girdi sa dünyanın da bir günü var. denciliği Kontrolü ve Is- gerektiğini mak, doyup doymadığını anlamak için bir yöntemdi, ki sanki mamanın da sürecin bir parçası olması gayet 22 Nisan Dünya Günü! lah Yasası’nın da bulun- ama o bez yığınları bile beni ikna etmeye yetmiyor- hatırlatıyor. normalmiş gibi... Neyse ki sonunda emzirmenin en duğu bir dizi önemli çevre du. Memelerim transparan değildi ki göreyim içinde ILKI 1970’TE KUTLANDI iyisi olduğu sonucuna varıyorum her seferinde. Ben mevzuatı çıkarıldı. Amerika’da ne kadar süt varmış; hatta bir de kaç mililitre içtiği- İkinci Dünya Savaşı esnasında üreti- de çoğu anne gibi bebeğimi sadece anne sütüyle bes- başlayan Dünya Günü yavaş yavaş ni gösteren çizgiler de olsaydı üzerinde keşke... Nasıl len plastik içerikli ürünler ve sonrasında de- lemek için mama endüstrisine karşı psikolojik bir sa- büyüdü. Kâr amacı gütmeyen Dünya Gü- ki göbeğimizde boydan boya linea nigra adlı bir çiz- vam eden tüketim akımıyla daha da artan en- vaş verenlerdenim. Pek de görmeye alışık olmadığı- nü Ağı’nın (EDN) verilerine göre, 1990’da gi oluşuyor ve doğumdan kısa süre sonra yok oluyor, düstriyel atıklar Amerika’da kirlilik oranla- mız şekilde sokak, kamu alanı demeden oğlum her Dünya Günü, 140’tan fazla ulustan 200 mil- post-insan tasarlasam, benzer şekilde doğumdan son- rını artırmıştı. Büyük Amerikan şehirlerin- acıktığında onu emzirerek veriyorum bu savaşımı. yon insanın katılımıyla küreselleşti ve geniş- ra göğüslerimiz transparanlaşıp laktasyon süreci bit- deki hava kirliliği, nesli tükenen kuşlar, kir- Umarım mama reklamları yerine emziren kadınları lemeye devam ediyor. tiğinde de eski haline dönebilirdi. lenen nehirler, 1969 Santa Barbara petrol sı- daha çok görmeye başlarız. Çünkü doğal olan o. Tarihçesi iyi hoş da ben Dünya Günü’nde zıntısı derken 1960’lardan itibaren ivme ka- ne yapabilirim dersen: EMZIRMENIN FAYDALARI zanan çevre konusu Amerika için üzerinde Dünyanın tüm türlerin evi olduğunu hatırla. UNICEF’in 2019 tarihli son raporuna göre dünya KAYNAKÇA daha ciddi düşünülmesi gereken bir mesele Hem karbon ayak izini önlemek hem de fi- çapında altı aylıktan küçük bebeklerin sadece yüzde Zangen S, Di Lorenzo C, Zangen T, Mertz H, Schwankovsky L, haline gelmişti. ziksel, ruhsal, zihinsel sağlığın adına gideceğin Hyman PE. Rapid maturation of gastric relaxation in newborn infants. 42’si başka gıda takviyesi verilmeden, yalnızca an- Rachel Carson’ın 1962’de yayımlanan çok yere yürüyerek veya toplu ulaşımla seyahat et. Pediatr Res 2001; 50: 629–32. ne sütüyle beslenmekte. Yine aynı raporda bu oran UNICEF Raporu (2019): http://www.unicef.org/media/63016/file/ satan kitabı Sessiz Bahar pestisitlerin Ame- Alışveriş listen için yerli ve sürdürülebilir 2019 yılında Türkiye’de yüzde 30’a düşmüş. SOWC-2019.pdf. rikan kırsalındaki tehlikelerini gündeme ge- üretici tercihinde bulun. UNICEF Türkiye (2017): https://www.unicef.org/turkey/basın- Emzirmek, bebeği hastalıklardan korumaya yar- tirirken 1962 yılında ABD Senatosu’na se- Tek kullanımlık pet şişe yerine matara kullan. bültenleri/tüm-dünyada-bebekler-ve-anneler-emzirmeye-yatırım- dımcı olması, anne sütünün bebek için sindirilme- çilen Wisconsinli bir Demokrat olan Sena- yapılmamasının-olumsuz Kullanmadığında elektronik aletleri kapat. si en kolay besin olması, annenin göğüs, yumurtalık Gribble, Karleen D. “Mental health, attachment and breastfeeding: tör Gaylord Nelson da hükümete gezegenin Çevre konusundaki kuruluşlara bağış yap. kanseri, kemik erimesi ve anemi risklerini azaltması implications for adopted children and their mothers.” International risk altında olduğunu göstermeye kararlıy- Ve hangi kentten olursan ol “Kanal İstanbul’a Breastfeeding Journal 1.1 (2006): 1-15. gibi faydaları nedeniyle oldukça çekici. Ayrıca em- dı. Üniversite kampuslarında Vietnam kar- hayır!”, “Zeytinlik Kıyımına Son” de. Blass EM: Mothers and their infants: peptide-mediated physiolo- me sırasında bebeğin kalp atış hızının yavaşlaması şıtı birçok eylem vardı ve Nelson’a göre öğ- gical, behavioural and affective changes during suckling. Regul Pept. sayesinde ağrıyı algılamasını azaltarak bebeği sakin- 1996, 66: 109-112. 10.1016/0167-0115(96)00045-6. ayca_ceylan laşma süreci üç asır içinde tamamlanabilmiş. Kim demiş diziler izlenmiyor diye? Ardından da radyo, televizyon devreye giri- GELECEĞE yor. Bizde ise 19. yüzyılda gazeteyle tanış- manın üzerinden bir asır geçmeden radyo, BUGÜNDEN televizyon gibi araçlarla kaynaşma başlan- Televizyon hâlâ revaçta dı. Yazılı kültürel evrenin henüz başınday- HAZIRLANIN ken, sözel medya aracılı sözlü kültürel ev- reye hızla girilmiş olması süreci kaotik ha- NAZIFE GÜNGÖR Türkiye’nin ilk ve en kapsamlı ebe- le getirmiştir. veyn-uzman buluşma platformu olan “Mom- Talks”, bu yıl binlerce uzman ve ebeveyni buluşturma- TOPLUMUN KARAKTERI Dijital platformlar, sosyal medya ya hazırlanıyor. Etkinlik, 7 Mayıs Cumartesi günü Be- Bu kaotik gidişata bir de dijitalleşme ve de derken bugün Türkiye’de televizyon yoğlu Grand Pera’da düzenlenecek. Türkiye’nin ilk ve en sosyal medya eklenmesi hem heyecan yarat- kapsamlı ebeveyn-uzman buluşma platformu “Mom- tı hem de bazı tartışmaları getirdi. Sorun ise hâlâ revaçta. Her gün izleyiciye Talks”, bu yıl dopdolu bir içerikle ebeveynlerin karşısın- heyecanın analitik tartışmalara ağır basması- sunulan dizilerin sayısındaki artışın da olacak. Pandemi sürecinde online olarak düzenle- dır. Toplumun kültürel karakterini tam ola- nen program, bu yıl ilk kez hibrit olarak yapılacak. altında neler yatıyor? Yapımların rak analiz etmeden, kent nüfusunun belli bir Ailenin geleceğini şekillendirmedeki önemini vurgula- okuryazar kesimini dikkate alarak televizyo- kalitesini neler belirliyor? mak, ebeveynlerin eğitimdeki kritik önemini artırmak nun tahtının sarsıldığını söylemek akla sığar amacıyla ebeveyn ve uzmanları buluşturan etkinlik bir bakış açısı değil. Toplumun önemli bir osyal medyanın yaygınlaşmasıyla dört oturumdan oluşacak. Gün boyu sürecek, her yaş- kesimi televizyon bağımlılığını sürdürüyor. televizyona ve özellikle de dizile- tan tüm ebeveyn ve eğitimcileri kapsayacak etkinlikte, Televizyon dizileri ise televizyon bağım- re ilginin azaldığı söyleniyor. An- yaşıyoruz. Genel düzeyde henüz yazılı kültü- “Ilham Verenler”, “Bebeklerde Beslenme, Uyku ve Du- rel evreye girebilmiş değiliz. Okuma yazma lılığı yaratılmasında başroldedir. Nitelik- cak Türkiye’de dizi üretimindeki yu Bütünleme”, “Çocukları Yeni Normale Hazırlamak” ve Sartışa bakılırsa hiç de böyle değil. bilmek, okuryazar olmak anlamına gelmi- li olay örgüsü yerine basit olay dizisi anlayı- “Ne Olacak Bu Çocuğun Hali?” başlıklı dört oturum ger- şı üzerine kurulu senaryo ve kurmaca özel- Mademki televizyon dizileri eskisi kadar il- yor. Kaldı ki kırsalda ilkokul eğitimi alma- çekleştirilecek. Etkinliğe 2017’den beri ilk kez aynı anda gi görmüyor, o halde canlılığından hiçbir şey mış nüfusun oranı, içinde bulunduğumuz ça- likleriyle televizyon dizileri toplum genelin- hem fiziksel hem de çevrimiçi katılım mümkün olacak. de yüksek izleme oranları alıyor. Çünkü al- kaybetmeyen dizi pazarındaki çarkı kim dön- ğın karakteriyle bağdaşmayacak kadar yük- Moderatörlüğünü Ayşen Şahin’in üstleneceği “Mom- dürüyor? Elbette ki dizi bağımlıları... Tele- sek. Okuryazar olmak okuduğunu anlamayı, gılaması kolay, akılda tutulmayı ve anali- Talks” programı hemen her yaş grubundan çocuğu olan vizyondan sosyal medyaya izleyici aktarımı analiz edebilmeyi, yani belli ölçüde entelek- tik bakışı gerektirmiyor. Ayrıca günümüzde ebeveynler, ebeveyn adayları ve eğitimciler için içe- olduğu doğru. Ancak gözden kaçırılmaması tüel olmayı gerektiriyor. Bu da yazılı kültürel insanların oyalanacakları, kendi gerçekle- rikler sunulacak. Soru cevap bölümleri ile bitecek otu- gereken sosyal medya ortamına etkin katılım evreyi deneyimlemekle mümkün. rinden kaçıp sığınacakları anlatılara her za- rumları takip eden katılımcılara katılım belgesi verile- için okuryazar olmak, dahası dijital medya mankinden daha çok ihtiyaç var. Bu neden- Modern dönemlere geçilmesiyle birlik- cek. Yapılacak buluşmalar ile katılımcılar aynı zamanda okuryazarı olmak gerektiğidir. Okuryazarlık te toplumların kültürel karakterlerinin önem- le dizileri göz ardı etmek yerine kaliteli ya- bir araya geldikleri uzmanlara kitaplarını imzalatma fı-r ise yazılı kültürel evrede olmayı gerektirir. li ölçüde medyayla biçimlendiği bir gerçek. pımlar için çaba harcanmalıdır. Anlatıların satı da bulacak. Oysa biz kültürel evreleri hayli karmaşık Batılı toplumlarda yazılı medyanın yaygın- kalitesi kültürel kaliteye katkıdır.