Katalog

13 MART 2022 2 Dijital teknolojiler, sağlık alanında büyük değişimler yaratacak Şam De it Ör Dne GÜnl ÜĞÜ çinde yaşasak da yaşa- Metaverse tıp fakültesi masak da kitlesel tra- jediler hepimizi etkili- yor. Karadeniz’in kar- Metaverse, sunduğu sınırsız eğlence İ şı kıyısında, yani he- ve haz vaatlerinin yanında insanlık mümkün mü? men yanı başımızda yaşanan savaş da içerdiği kitlesel ve bireysel traje- Dr. Öm Ü r için vazgeçilmez olan pek çok alanda dilerle hem geleceğe yönelik endi- Yüksek maliyet ve risk nedeniyle t leany büyük yenilikler getirecek. Bunların gerçekte karşılaşılması zor olan ame- şe ve kaygılarımızı artırıyor hem de başında da sağlık sektörü geliyor. liyatlar da gelişmiş sanal simülasyon gündeliğimizi biz fark etmesek de ile önceden denenebilir hale gelebi- ünümüzün popüler kav- olumsuz etkiliyor. Bir yandan ya- lir. Olayın gerçekliğinin vücut bulma- ramlarından metaverse, şantımızı devam ettirmeye bir yan- sı açısından çarpıcı bir örnek ise geçen bizlere kısaca gerçekliğin öte- dan da televizyon ve sosyal medya aylarda sanal gerçeklik ile program- sinde var olan bir sanal ger- aracılığıyla güncel kalmaya çalışır- lanmış bir robotun, insan müdahale- Gçekliği ifade etmektedir. Bi- ken savaş fark etmesek de bizi içi- si olmaksızın ilk laparoskopik cerrahi reysel olarak önümüze sunulan hazları ne çekiyor. ameliyatı yapması. Şimdilik bu geliş- bir kenara bırakırsak aslında metaver- HHH me bir domuzda sınırlı kalsa da, has- se evreni gerçek yaşam içerisinde pek sas işlemlerde cerrahın beceri ve tecrü- Çevremiz ne kadar bilgi akışıyla çok kolaylık sunuyor. Değişik araştır- be farkını ortadan kaldırarak standart dolsa da her büyük meselede oldu- ma kuruluşlarınca metaverse üzerin- ameliyat prosedürünü oluşturması açı- ğu gibi gözden kaçırdıklarımız ge- de başlatılan çalışmalar uzun yıllardır sından önemli. devam ediyor. Konuyla ilgili ilk veri- leceğimiz için kritik önemde olabi- leri analiz edenlerden The Accelerati- lir. Bu hafta siber savaşı sayfaları- ants Dtzie aarta mliye on Studies Foundation (ASF) tarafın- mıza taşıdık. İnternet ağları üzerin- Başlıktaki sorumuza gelecek olur- dan dört tip meta veri deposu kavra- de gerçekleşen ve kişisel yaşamla- sak: Metaverse tıp fakültesi gerek eği- mı ortaya koyuldu: Artırılmış gerçek- rımız üzerinde bugün etkisi yok gi- tim, gerek uygulama açısından teo- lik, yaşam günlüğü, ayna dünya ve sa- bi görünse de yakın gelecekte evle- rik olarak tüm bu veriler ışığında gü- nal gerçeklik. Bu meta depolarla bera- nün birinde mümkün olacak. Ancak rimizi hedef alması büyük bir olası- ber ileriki yaşam şeklinin, tıbbi uygu- böyle bir durumda insana dokunmak- lık. Kullandığımız her tasarım ürü- lamaların, eğitim dahil büyük ölçüde sızın mezun olunduğunda nelerle kar- nüne yerleşmeye başlayan akıllı metaverse’e doğru kayması olası mı? ameliyatı yapıldı. Beyin cerrahisi pra- rada yapılarak deneyim elde edilmesi şılaşılabileceğine dair elimizde hiçbir teknolojiler “hacker”ların yeni he- Gelin yanıtı birlikte arayalım. tiğinde uzun zamandır bazı beyin lez- amaçlanır. Dijital laboratuvarlar ve sa- veri yok. Öğrencinin sanal bir ameli- defleri arasında. Uzaktan erişime İlk karşımıza çıkan kavram “artı- yonlarının tedavisinde kullanılan gama nal eğitim sınıfları ayna dünyanın kla- yatı yaparken sıkılıp bırakması, komp- rılmış gerçeklik.” Burada konum ta- imkân veren ev eşyaları, kent işle- sik örnekleri. Bilimsel anlamda güzel bıçağı da aynı prensipler ışığında çalı- likasyonlara yol açması, kendine ye- banlı teknolojiler ve ağlar kullanıla- yişini kontrol eden güvenlik tekno- şır. Önce lezyonun beyin içinde harita- bir örnek Foldit adlı platformda yapıl- ni teknikler yaratması belki mümkün- rak bir sanal ortam oluşturuluyor. Ör- lojileri ve internete erişebilen her landırılması yapılır ve bu koordinatla- dı. Dünyanın her tarafından katılımcı- dür ama gerçek hayatta bu keyfiyetle- nek vermek gerekirse; akıllı telefo- ların Washington Üniversitesi’nde bir ra uygun olarak tedavi kesi olmaksızın ri olamayacaktır. Standardize ameli- alet bu yeni savaşın bir parçası. nu “Cruscope’s Virtuali-Tee” adlı ti- tamamlanır. protein zinciri üzerinde çevrimiçi ola- yatlar ve tedaviler de mümkün olacak- HHH şörtü giyen kişiye doğru tutan öğren- rak ortak çalışmaları sağlandı. Protei- tır ama tıbbın önemli deyişi karşısında Yine de teknoloji böylesi karam- Ki Şe iy Ö zle te Dvi a ci, hem organların boyutunu hem bir- ni oluşturan aminoasit serilerinin doğ- bu standardizasyonun çaresiz kaldığı sar bir distopyadan ibaret değil. Dr. birleri ile komşuluklarını görebilir. Yi- Metaverse’in diğer bir veri deposu ise ru yerleştirilmesi ile puan alan katılım- zamanlar da görülecektir. Son olarak Ömür Tanyel, metaverse’ün sağlık ne Seul’de bir üniversitede omurga lifelogging denilen “yaşam günlüğü”dür. cılar AIDS tedavisinde kullanılabile- söylenmesi gereken, “hastalık değil hizmetlerinde ve zorlu ameliyatlar- cerrahisi için kurulan merkezde, omur- Adımlarımız, kalp hızımız, günlük su cek doğru bir proteini beraber oluştur- hasta vardır.” Tüm meslektaşlarımın da nasıl kullanabileceğine yönelik ga ameliyatlarında kullanılan vidala- tüketimimiz gibi faaliyetlerimizi ölçen du. 10 günlük sürede 60 bin katılım- 14 Mart Tıp Bayramı’nı kutlarım... yeni teknolojileri inceledi. Yaşam- manın hangi doğrultuda, ne kadar de- akıllı saatleri ve cep telefonu uygulama- cı ile sağlanan bu keşif bir tıp dergisin- rinliğe, ne hızda gönderilmesi gerekti- ları bugün cerrahların hassas elle- larını buna örnek gösterebiliriz. Yaşam de kendine yer buldu. Sanal sınıf kav- ğine kadar algoritmalar deneyimlendi- günlüğüne dayalı olarak verilecek “ki- ramını ise COVID pandemisi esnasın- rine bağlı olan hastaların gelecekte Kaynaklar; riliyor. Diğer bir örnek ise gerçek cer- şiye özel” tıbbi tedavi, takviye gıda ve da Zoom, Teams ve benzeri platform- robotik cerrahi ve uzaktan erişim- 1. https://hub.jhu.edu/2022/01/26/star-robot- rahiye uygulanmasına dair. Ameliyat ilaç önerileri de uzak olmayan bir ge- larda çoğu kişi uyguladı. performs-intestinal-surgery/ le hata payının en aza indiği koşul- edilen bölgeler genelde küçük kesiler lecekte hayatımızda yer alacak. Yine 2. https://www.cumhuriyet.com.tr/bilim- Sanal gerçeklik ise metaverse’ün bel- larda sağlık bulabileceğini keyifle teknoloji/3-erkek-metaversete-bir-kadini-taciz- kaynaklı dar, kanamalar ve yapısı bo- Kore’de uygulanan bir yapay zekâ siste- ki de en çok gündeme gelen yönü. Sanal okuyacaksınız. etti-1904084?utm_medium=Kategori%20 zulan dokular nedeniyle karışıktır. Bir- minde sadece biyolojik veriler değil öğ- gerçeklik teknolojisi, gelişmiş 3B grafik- Sayfasi&utm_source=Cumhuriyet&utm_ HHH kaç ay önce, daha önceden elde edilen rencilerin öğrenme yetenekleri ve tarz- ler, avatarlar ve eşzamanlı iletişim araç- campaign=Kategori%20Sayfasi Yanı başımızda savaş sürerken ve 3. Kye B. J Educ Eval Health Prof. 2021; 18: radyolojik görüntülerin bir sanal göz- ları ölçümlenerek kişiye özelleştirilmiş larını içerir. Örneğin bir oyun olarak ta- 32. biz teknolojinin distopya ve ütop- lüğe yerleştirilmesi sonrası, tüm ana- eğitimler gündeme geldi. sarlanan Zepeto’da, oyunların dışında çe- 4. https://www.cnbc.com/2021/12/04/the-first- yaları arasında gezinirken ülkemiz- tomik yapıların yerlerini simüle olarak Üçüncü bileşen ise ayna dünya. Ger- şitli etkinlikler değişik ortamlarda ava- metaverse-experiments-look-to-whats-happening- den üzücü bir haber aldık. Antik görülebilmesiyle başarılı bir omurga çek dünyadaki tüm faaliyetlerin bu- tarlar aracılığı ile gerçekleştirilebilir. in-medicine.html Yunan’da, kesenin idam edildiği, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ki- şisel çabalarıyla koruma altına aldı- ğı zeytin ağaçları maden yönetme- Atatürk Çanakkale’de sansürlendi liğindeki değişiklikle imara açıldı. Ayça Ceylan, Anadolu’nun bu yüce kazanan kumandanın ismiyle yâd edilen İttihatçıların sözcüsü Tanin varlıklarının öyküsünü kaleme aldı tepeciğin ilerisinde bulunmuştur. ı ve zeytin ağaçlarını korumanın ne- gazetesi, Mustafa Kemal’in Bu tepe Kemalyeri’dir. O yılın mayıs a den önemli olduğunu bize hatırlattı. zaferlerini, onun ismini ayında bu isimle anılmaya başlanmıştır. Hepinize iyi pazarlar... Mustafa Kemal henüz Yarbay rütbesin- r anmadan sütunlarına taşımıştı. deyken, 10 Mayıs 1915 günü komuta etti- ği bölgede harita ve arazi incelemesi yap- Dz Üi l KÜte Kin er savaşın bir dönüm nok- maktadır. 3. Kolordu Kurmay Başkanı Al- P. Dofr . r deniz.ulkutekin@cumhuriyet.com.tr tası vardır. Birinci Dünya bay Fahrettin (Altay) ne yaptığını sorar. Şa Duman Hcıalı Savaşı’nın dönüm nokta- Mustafa Kemal bölgeyi incelediğini ve sı Çanakkale Cephesi’dir. bulunduğu yerin ismini araştırdığını söy- H Çanakkale’nin dönüm ler. Fahrettin Bey de madem ki bir isim noktası ise kanımca Anafartalar ve Conk- bulamadın, o halde buranın adı Kemalye- bayırı muharebeleridir. ri olsun der ve o günden sonra bölge bu Hatırlanacağı gibi Mütte- isimle anılmaya başlar. fik Ordusu’nun dev zırhlıları ile K D tzuarar Çanakkale’ye çıkma hayalleri, önce Nus- Galeati Yayıncılık ret mayın gemisinin Erenköy koyuna dö- Ve Tanin muhabiri muharebeleri anlat- mayı sürdürür; şediği mayınlara çarpmıştır. Müttefik Or- Durum son derece nazikti ki müttefik- dusu, 18 Mart 1915 günü yaralı zırhlıla- lerin Kocaçimen’e çıkmak istediği ha- rını alıp batan zıhlılarına baka baka geri lordusu ile Anzak tümeninin bağlantısı ke- beri geldi... Kumandan (yani Mustafa dönmüşlerdir. silir. (Birinci Anafartalar Zaferi) Kemal), fırkanın ve alayların bulundu- Tarih 25 Nisan 1915. Şanslarını bu kez Müttefik Yüksek Komutanlığı, yorgun ğu mevki hakkında olabildiğince ayrın- donanma korumasında karaya çıkarak de- birliklerin değiştirilmesi ve siper kazılma- nemek isterler. 13 Temmuz’a kadar be- tılı bilgi aldıktan sonra bir plan yapmış sına başlanması kararını alır. Ancak Albay ve uygulamasını bizzat üzerine almış- lirledikleri hedeflere ulaşamayınca Gene- Mustafa Kemal onlara bu fırsatı da ver- ral Ian Hamilton, Arıburnu-Anafartalar tı. Sabahleyin erkenden taarruz edilecek mez. 10 Ağustos sabahı saat 04.30’da bas- ve düşman kovulacaktı. Fakat kumandan harekâtına karar kılar. Hedef, Anafartalar kın taarruzla Türk askerleri İngiliz siperle- sahilinden ilerleyerek Kocaçimen Tepe’ye soğukkanlılığını koruyor, etrafındakile- rine dalar. Muharebe kısa sürer ama etkisi rin de sinirlerini kendisininki gibi çelik- KARGO DAHİL 40 ¨ KARGO DAHİL 32,5 ¨ ulaşmak, Arıburnu’ndan da Conkbayırı- büyüktür. (Conkbayırı Muharebeleri) Kocaçimen hattını tutup kuzeyden gelen leştirmeye çalışarak “Düşmanı tepeleye- Mustafa Kemal Anafartalar’da Müt- ceğiz” diyordu. Taarruz nihayet şafak- birliklerle birleşerek Çanakkale Boğazı’na tefik Ordusu’nu adeta perişan etmiş- la birlikte başladı... Karaya çıkan 100 bin inmektir. 6 Ağustos’ta harekât eşzaman- tir. Ama İttihatçıların sözcüsü Tanin ga- lı olarak başlar. Türklerin dikkatini önce askerin yarısı yok edilmişti. zetesi Mustafa Kemal adını hiç anmaz. Müttefikler, 10 Ağustos günü şafaktan Kanlısırt’a yönelten Hamilton, Conkbayırı Onu sansürleyen Enver Paşa’dır. Al- güneyinde Kocaçimen hattına da saldırır. itibaren saldırılarını birkaç kez yineledi. bay Mustafa Kemal, zaferlerine yeni za- Conkbayırı’na kadar ilerledi. Ancak aynı Türk tarafı büyük kayıp verir. 5. Ordu Ko- ferler ekler. Bizzat yönettiği Kireçte- mutanı Liman von Sanders, 8 Ağustos gü- gün Türk askerinin verdiği baskın ve sün- pe muharebelerini ve İkinci Anafartalar gü savaşları ile pek çok kayıp ve esir vere- nü karşı taarruz yapılmasını emreder. An- Muharebesi’ni de kazanır. cak müttefikler durdurulamaz. İşte bu ko- rek geri çekilmek zorunda kaldı. Türk bir- şullarda Albay Mustafa Kemal, bölgede- likleri müttefiklerin, 15 Ağustos’ta Kireç- o te Pi n Öy KÜs Ü ki tüm birliklerin emri altında toplanması- tepe yönünde başlattıkları saldırıdan da is- Müttefiklerin Çanakkale’deki tüm etkinli- nı gerekli görür ve düşüncesini Sanders’e tedikleri sonucu almalarını önledi. ğini kıran bu zaferleri Tanin sütunlarına ta- KARGO DAHİL 40 ¨ iletir. Alman ordu komutanı biraz naz- Tanin’in Rumeli muhabirine göre Ana- şır. Ancak zaferi Mustafa Kemal adını anma- 3 KİTAP, KARGO DAHİL 112,5 ¨ YERİNE lansa da Mustafa Kemal’in isteğini onay- farta Ovası’nda çalılarla gizlenemeyen her dan vermeye çabalar. Nasıl mı? Görelim... açık toprak, yığın yığın müttefik askerleri lar. Albay Mustafa Kemal 8 Ağustos ge- Tanin’in Çanakkale muhabirinin cep- cesi saat 01.30’da Çamlıktepe’ye gelerek ile örtülüydü. Kana boyanmış ümitleri ile ¨ 100 he mektubu 9 Eylül 1915’te yayımla- gafil avına çıkan Hamilton’ı komutan ga- Anafartalar Grubu komutasını alır. Taar- nır. Muhabir, zaferi muharebelere biz- ruz hazırlıklarını inceler, Kocacimen ve fil avlamıştı. Yani Albay Mustafa Kemal. zat katılan bir askerin ağzından anlat- Conkbayırı’nda savunmada kalma, Ana- 21-28 Ağustos arasında yeni deneme- mayı yeğler. Söylediğine göre bu asker, fartalar sırtlarında ise taarruza geçme ka- ler yapan Müttefiklerin umudunu ise yine +90 539 669 60 69 muharebeler sırasında Arıburnu’nda 5 rarı alır. 9 Ağustos günü başlayan Türk Komutan’ın yönetimiyle Türk askeri sön- www.galeatiyayinevi.com galeatiyayincilik gletiyayincilik galeati2017 karşı taarruzuyla Anafartalar bölgesi gü- bin Türkle 25 bin İngilizi perişan ede- dürmüştü. Yani Albay Mustafa Kemal’in ven altına alınır. Sahile çıkan İngiliz ko- rek düşmana ilk darbeyi vurmak şerefini yönetimiyle... KÖP ÜB Ş otanyel@yahoo.com en en en er en ya