Katalog

27 HAZİRAN 2021 4 DÜŞÜNDÜKLERİM Onunla eylem arkadaşı olmak bir ayrıcalıktı Unutamadığım Aziz Nesin anki şu anda da yanıbaşımızda gibi. Cehennemden bir tablo. sa da aynı anda her yer- Konuşuyor. Ülkedeki sıkıntılardan birini di- Bu, insanların yarattığı cehennem. de olan, ele avuca sığma- ATAOL le getiriyor. Ya da insansıların diyelim. Henüz insanlaşamamış olan- yan adam. Düşünceli. Ciddi. Konuşmasını arada bir ların. HHH BEHRAMOĞLU Sesprilerle sürdürüyor. Fakat bunlar gülünsün Oraya gerçekten insan olmanın nasıl bir şey olması Oğlu yaşında bir kardeşi diye yapılan espriler değil. Daha çok bir çelişkinin, bir gerektiğini anlatmaya gitmişti. olarak onunla eylem arka- sorunun daha belirgin kılınması için yapılan bir benzet- Akılla, sağduyuyla, iyilikle anlatmaya. daşı olmak bir ayrıcalıktı. me, bazen bir sözcük oyunu. Karşısındaki çıldırmış, sapkın güruh, yüzlerce, binler- Her zaman aynı görüşte miydik? Zaten mizahı da öyle değil midir? Daha önce de yaz- ce yılın molozlarıyla kaplı bir toplumsal bilinçaltı, kat- Yöntemde farklılıklar olabilse de genelde evet. mıştım, örneğin “Bir Sürgünün Anıları” güldürür gibi letmek, yok etmek için saldırıyor. Fakat şöyle ya da böyle, bu gibi şeylerin Aziz Nesin için yaparken ağlatır. O cehennemden sağ çıkabilmesi bir başka mucize... pek fazla önemi yoktu. Müstesna bir adam. Herkes özgündür. Fakat Aziz HHH O tek başına ya da başkalarıyla, bildiği yolda, hedefi- Nesin’in özgünlüğü ayrıca kendine özgüdür. Ben bir Gelmiş, geçmiş, gelecek aydınlanma tarihimizin en mu- ne dosdoğru ilerleyen adamdı. arının peteğinin her zerresini işlemesi gibi her saniyesini cize adamlarından biri. Ve bir yalnız adamdı bence. onun kadar özenle, çalışkanlıkla dolduran bir başka ki- Yenilikçi, cesur, pervasız, sabırlı ama kararlı, öngörü- Özel yaşamında da toplumsal savaşım alanında da. şi tanımadım. lü, önsezili... İç dünyasında gizli kederleri olduğundan kuşku duymam. HHH Kökten dincilik belasını hepimizden, herkesten önce gör- Arkadaşlık ilişkilerinde de. Aziz 2 Temmuz’a yaklaşıyoruz. düğüne ve bir an geçirmeksizin kolları sıvadığına kuşku Fakat bütün kırgınlıklarını aşmanın çaresini bulmuştu: Nesin Yanmakta olan otelin duvarına dayanmış merdiven- yok. Yazarlar Sendikası’nda, yurtiçi ve yurtdışı toplantı- Çalışmak ve eylem... den inerkenki unutulmaz fotoğraf. larda yan yana olduk. Yaşamı ve yapıtı her alanda büyük çalışmaların konu- Oradan düşmeden inebilmesi bir mucize. Bulunduğu her yerde güçlü ağırlığı hep duyumsan- su olmayı bekliyor... Heykelini balmumundan yontan kadın; Madame Tussaud Trajik ve grotesk ’de, İsviçre’nin bir kö- ki ana karakterlerden biri olduğunu da 1770’te halka sunuluyor ve olağanüstü yünde ufacık, tuhaf görü- not düşelim. bir ilgi görüyor. 1776’da sergi Kraliyet 1761 nüşlü, Marie adında bir Söz konusu olan öyle bir kadın ki Sarayı’na taşınıyor. kız dünyaya gelir. Büyüdüğünde kendini balmumu heykellerine can verdiği ve Çalışmalarını geliştirmeye devam Madam Tussaud’ya dönüştürecek bu kü- tüm dünyayı saran müzeleri tarihi anıt- eden Dr. Curtius, birkaç yıl sonra çük kız, ailesinin ölümünden sonra sıra larla aynı ilgiyi görüyor. Ziyaretçi sa- Tussaud’un Korkular Odası’nın öncü- dışı bir balmumu heykeltıraşının yanında yısı her yıl milyonlarla katlanıyor, mo- sü olacak ikinci sergisini de suçlulula- çıraklık edecek ve yolu Paris’in sokakla- dası hiç geçmiyor ve herkesin Madam rın heykellerinin bulunduğu Caverne GAMZE rına düşecektir. Tussaud’su kendine! des Grands Voleurs (Büyük Hırsızlar AKDEMİR Süreç içinde yeni dostlarıyla, hara- 1761’de Strasbourg’da Marie Mağarası) ismiyle 1782’de, Paris’in be durumdaki bir oteli balmumu büstle- Grosholtz’da dünyaya gelen ve 16 Ni- önemli bulvarlarından Bouvelard du gamze.akdemir@ rin sergilendiği bir salona dönüştürecek, san 1850’de, Londra’da yaşama ve- Temple’da açıyor. Annesiyle birlik- Marie Tussaud cumhuriyet.com.tr sergileriyle sansasyon yaratacak, sanat- da eden Anna Maria Tussaud yani Ma- te Curtius’un yanında olan Marie’nin sal becerilerini duymayan kalmayacak- dam Tussaud, müzeleriyle ünlü olsa da balmumu modellemeye olan ilgi ve tır. Öyle ki Versailles Sarayı’na bile çağ- yaşamıyla da heykellerine taş çıkartı- yeteneğini fark eden Dr. Curtius, ona Edward Carey, rılacak, Marie Antoinette’e danışman- yor. Film gibi, dizi gibi hatta kimi kor- bu sanatı öğreten kişi oluyor. Marie’nin lık yapacak, prenses doğum yaptığı sıra- ku filmi gibi bir yol hikâyesi var. İLK BALMUMU FİGÜRLERİ dilinden yaşamı da onun yaşamını bile kurtaracak, Fran- Doğumundan iki ay önce babası Josehp 15 yaşındayken ilk balmumu fi- sız Devrimi sırasında zindanlara atılacak, Grosholtz, Avrupa’nın kanlı Yedi Yıl adımlayışına gürü olarak Voltaire’i yapan Marie, ölümden kıl payı kurtulacaktır. Savaşı’nda öldürülüyor minik Marie’nin. coşkulu, kimi 1780’den 1789 Devrimi’ne kadar Jean Altı yaşındayken annesi Anne-Marie MUM ASLA YALAN SÖYLEMEZ! Jacques Rousseau, Benjamin Franklin Walder’la İsviçre’nin Bern kentine ta- karanlık kimi “Mum asla yalan söylemez” diyen gibi ünlü figürlerin balmumu portre- şınıyorlar. Annesi yerel doktor Philipe de grotesk Marie’nin sanatın nasıl eşsiz bir iddia ola- leriyle nam salıyor. Ki daha sonra ka- Curtius’un hizmetçiliğini yapıyor. rak algılandığını ortaya koyuyor. Aynı za- bir anlatımla leme alacağı anılarında Rousseau ve ÖNCÜSÜ, DR. CURTIUS! manda bir illüstratör olan yazar Edward Franklin’in Paris’teki evlerini birkaç aşama aşama Carey, İthaki Yayınları tarafından yayım- Balmumu modelleme konusunda pro- kez ziyaret ettiklerini yazacaktır. tanık ediyor. lanan Minik: Madam Tussaud’nun Ola- fesyonel bir uğraşa sahip Dr. Curtius, Bu dönemde kraliyet ailesinin ilgi- ğanüstü Hayatı isimli romanında, Fransız Marie’nin yaşamının gidişatını değişti- sini de çekiyor ve balmumu portrele- Mücadelenin Devrimi yıllarında hem kraliyet yanlıla- ren kişi. Enteresan bir adam Dr. Curti- rini yapması üzerine hizmetlerine alı- resmini çiziyor. rı hem de radikallerle ahbaplık eden hırs- us; bir balmumu portre firması kurmak yorlar Marie’yi. 1780’de Versailles lı bir vizyonerin yol hikâyesini anlatıyor. üzere 1765’te Paris’e taşınıyor ve orada Sarayı’nda Kral XVI. Louis’nin kız Bu arada Madam Tussaud’nun, Suzan- ilk iş metresi Madame du Barry’nin bal- kardeşi Elizabeth’in sanat öğretme- ne Weyn’nin Ölülerin Yüzleri kitabında- mumu heykelini yapıyor. İlk sergisi de ni oluyor. ÖLÜM MASKESİ BİLE YAPTI Devrimcilerce kraliyet sempatizanı olarak görülen Marie, annesiyle birlikte tutuklandı. Başları tıraş edildi ve idamdan kıl payı kurtuldular. Annesiyle birlikte altı ay kaldıkları zindandan Dr. Curtius sayesinde zorlukla çıkabilen Marie, XVI. Louis, Marie Antoinette ile devrim önderlerinden Maximilien Robespierre, Georges Jacques Danton ve Jean-Paul Marat’nın ölüm maskelerini ve tüm vücut kalıplarını yapmak zorunda kaldı. DÜNYADA Tussaud, 1802’de ilk portre koleksiyonunu Londra’da İSTANBUL’DAKİ TUSSAUDS Madame Tussauds’nun, İstiklal sergiler. Napolyon Savaşları’ndan 100’Ü AŞKIN Caddesi üzerindeki Grand Pera binasında yıldızlarla buluşma olanağı sunan İstanbul merkezinde; dolayı Fransa’ya dönemeyince de koleksiyonunu Britanya Mustafa Kemal Atatürk, Mevlana, Zeki Müren, Adile Naşit, Barış Manço, MFÖ, Kıvanç Tatlıtuğ, Beren MÜZE topraklarında sergilemeye devam Saat, Justin Bieber, Brad Pitt, Victoria Beckham, Madonna, Angelina Jolie, Johnny Depp, Beyonce, eder. 1804’te İrlanda’ya giderken Dünya genelinde 24 kentte Marilyn Monroe, Leonardo Di Caprio, Rihanna, Muhammed Ali, Albert Einstein da yer alıyor. bindiği gemi batar, balmumu 100’ün üzerinde müzeyle bir heykelleri de sulara gömülür. rekora da sahip olan Madame Pes etmez. 1835’e gelindiğinde Tussauds müzelerinin açıldığı dönemin hiciv dergilerinden MÜZEDEN bazı kentler tarihleriyle şöyle: Punch, Tussaud’un idam ve ölüm temalı eserlerinin sergilendiği Amsterdam (1972), Las Vegas bölümü “Korkular Odası” olarak GÖNDERİLENLER (1999), New York (2000), Hong niteleyeceği (2016’da ziyaretçilerin Kong (2000), Washington DC ondra’daki Madame Tussauds Müzesi’nin dün- şikâyetleri üzerine kapatılacaktır) (2007), Berlin (2008), Hollywood ya liderleri salonunda, Churchill’in yanında yer ilk kalıcı sergisini de açacağı, L (2009), Bangkok (2010), Viyana alan ve “İkinci Dünya Savaşı’nın başaktörü” Baker Sokağı’ndaki Baker Street (2011), Blackpool / Birleşik ifadesiyle nitelenen Adolf Hitler’in heykeli, bazı ziya- Bazaar’da oğullarıyla birlikte bir retçilerin müzeyi gezerken, bazı gençlerin heykelin ya- Krallık (2011), Sidney (2012), atölye kurar. 1837’de genç Kraliçe nında elini havaya kaldırarak Nazi selamı vermelerine Tokyo (2013), Wuhan (2013), Victoria’nın balmumu heykelini ilişkin şikâyetler sonucunda 2016’da kaldırılır. Krali- yapmasına izin verilince çalışması, Pekin (2014), İstanbul (2016), yet Ailesi’ndeki üst düzey görevlerinden çekileceklerini Kraliçe Victoria’nın taç giyme töreni Delhi (2017). açıklayan Prens Harry ile eşi Meghan Markle’ın bal- kıyafetleriyle giydirilerek serginin Günümüz atölye çalışmalarından... mumu heykelleri de geçtiğimiz yıl kaldırılmıştır. merkezinde yer alır. 1838’de anılarını yazan ve yayımlayan Madam Tus- saud, en son eseri olan ve şu anda müzesinin girişin- de de sergilenen otoportresini 1842’de yapar. Emek- li olduktan sonra sergilerinin baş sanatçısı artık kendi- si kadar yetenekli oğlu François’dır. Torunları Madam Tussaud’un ölümünden 34 yıl sonra 1884’te, merke- zi Marylebone Yolu üzerindeki şu anki yerine taşır. 1925’teki bir yangında harap olan merkez 1928’de res- tore edilir. Madame Tussauds Müzesi ve atölye merke- zi, 1940’ta, İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlar ta- rafından vurulur ve 52 model yok olur. SON ESERİ KENDİSİ Depodan bir kare. Picasso Kraliçe Elizabeth Mustafa Kemal Atatürk OKUDUKLARIM - İZLEDİKLERİM