Katalog

14 KASIM 2021 6 Artemis Mutlaka okunması gereken bir roman Rahibe ki hafta önce (31 Ekim) ğuştan gelen kötülük etme iste- bu sütunda yayım- ği” sözleri oldu. lanan “Diderot’nun Bu sözler yazarın kendisi tara- İRameau’su” başlıklı ya- fından söylenmiyor, roman kah- zımda, bu yapıtının hemen ardın- ramanına söyletiliyor. Burada is- dan yine Diderot’nun “Rahibe” ter istemez Diderot’yla tartışma- adlı romanını okuduğumu, ilkin- ya girmek gereği duyuyorum. den çok daha fazla Bu söz doğru- DÜŞÜNDÜKLERİM etkilendiğim bu ki- dan ona ait de- tabı üzerine düşün- ğil. Fakat roma- celerimi paylaşaca- nının kahrama- ğımı yazmıştım. nı olan genç kı- İki hafta az za- zın da uğramış man değil. Araya olduğu ve ile- başka kitaplar, baş- rideki sayfalar- ka düşünceler, baş- da uğramaya de- ka yazılar girdi. vam edeceği kö- Louvre’un önündeki turist kalabalığı değiş- PARİZYEN PARİZYEN! “Rahibe”, konusu tülüklere karşın, memiş, artmış. 11.00 grubu, 11.30 grubu… ATAOL Paris eskisine göre bir nebze daha insancılla- (ve kuşkusuz kur- kişiliğinde böyle Müze yarım saatlik periyodla gezilebiliyor. BEHRAMOĞLU şırken temizlenmiş de. Sen Nehri kenarında gusu, anlatımı) ba- büyük iddialı bir yürürken de Montmartre’da kafede oturup kımından zihnimde sözü söyleyebi- sokak ressamlarına 30 Avro’ya portreni canlılığını yitirmediyse de ayrın- lecek bir kişilik özelliği, yazarın çizdirirken de burnuna çarpan kötü koku yok. Pandemi ayrılığından sonra Paris’teyim tıları anımsamak için kitabın ar- ona bu anlamda kazandırması ge- Fotoğraf çektirirken şarkısını kesip bir anda kalarındaki boş sayfalara, arka reken bir özellik bulunmuyor. kareye giren sıcak kanlı sokak şarkıcıları var. kapak içine aldığım anımsatma Daha da açık söylemem ge- “Bu şehir gerçekten Paris mi?” diye bakaka- ASLIHAN notlarına göz attım… rekirse yazar kendisine ait çok lıyorsun. Değişmeyen şeyler de mevcut. Şehir İyi de yapmışım… önemli bir düşünceyi (kanıyı, DAĞISTANLI gene ışıl ışıl, kadınlar gene sade. Abartısız bir İlk not beni, saygın çevirmen, inancı), pek de önemsemeden, laf AYSEv şıklık içindeler. Kafelerde, gece kulüplerinde devrimci, büyük aydın Adnan arasında kahramanına söyletiyor. Le Taxi iç - dış mekân ayırt etmeden, dip dibe parizyen Cemgil çevirisi olan kitabın (TİB HHH parizyen oturma hali aynen devam. Yayınları 2020) 85. sayfasına gö- İnsanın içinde doğuştan gelen türdü. Bu sayfada, bir önceki say- bir kötülük yapma isteği var mı- anatın, modanın, ışıkların ve aş- riye girme mücadelesi aynı. İçeri girebilen- fanın son satırından başlayan şu dır? Büyük bir tartışma konusu. kın şehri Paris’teyim. ler Mona Lisa’nın yampiri gülüşünü ayak satırlar ilgimi çekmiş: Pek çok insanın bu soruyu Bir yandan nefes kesen, öte yan- ucunda yükselip sadece birkaç saniye de ol- “Bir başra- “Evet ,var- dan kibri ile asap bozan bu şehirle sa görebilmek için ter damlatıyorlar. Zaten hibeye kar- dır” diye Syaşadığım uzatmalı ilişkiye, pande- 460 bin adetlik devasa sanat koleksiyonu- şı duyulan yanıtlaya- mi yüzünden ara vermek zorunda kalmıştım. nun her birinin önünde 30 saniye geçirseler tiksintinin , cağını bili- Geçen hafta kaldığımız yerden devam ettik. ve tüm zamanlarını buna ayırsalar müzeyi özellikle de yorum. Be- MasterCard’ın 2019 raporuna göre dün- gezmeyi ancak on beş ayda tamamlayabi- bu kadının nim yanıtım yada gece konaklamalı turist sayısında lecekler. Bu yüzden en bilinen eserlere rağ- suçlarını bir ise kesin- Bangkok’un ardından Paris geliyor. 147 ül- bet ederek, bir Instagram hikâyelik zaman- meziyet sayıp likle, “Ha- kede vergi danışmanlığı yapan KPMG’nin da, bir salondan ötekine akıyorlar. Ben Mo- başkalarına yır, yoktur” 2020 Küresel Şehir Yatırım Monitörü’ne na Lisa’yı pas geçtim ve kendimi kanadı kı- alkışlattığı- olacaktır. göre Paris, Londra ve New York’tan son- rılsa da zamana direnen cesur kadınlar ara- nı ve kendini Çünkü, bel- ra uluslararası yatırımcıların en fazla gele- sında buldum. Dünyanın dört bir yanından övdürdüğünü ki çok az is- cek gördüğü 3. kent. Cornell’in inovasyon gelen heykellere bakıyorum. Bu cesur kız- düşündükçe, tisna dışın- endeksinde Avrupa birincisi... 2020 Global ların duruşu güç veriyor insana. insanın için- da, kötülü- Emlak El Kitabı’nda uluslararası emlak ya- deki doğuştan ğün kaynağı HANİ TAŞ YERİNDE AĞIRDI? tırımcılarının gözbebeği. Özetle Paris dün- gelen kötülük etme isteğini uya- doğuştan gelen bir takım özel- Bilgeliğin, pratik zekânın, becerinin ve yanın en çok üreten, gezilen, tercih edilen ran nice şeye uzun zaman maruz likler değil; aileden, eğitimden, savaşların tanrıçası Athena az ötemde. Miğ- şehirlerinden biri. Ve durmadan hareket kalmış olsam da, ona duyduğum genellikle toplumdan gelen çar- ferinin altından bilge bakışlarıyla Yunan halinde. Öyle lafın gelişi de değil. Paris’te hınç hiçbir zaman beni doğruluk- pıklıklardır. Diderot gibi büyük Fotoğraf kareme bir tanrılarının tanrısı Zeus’tan bile daha hey- “Dur işaretli trafik levhası” arasan bula- tan ayırmayacak.” bir aydınlanmacının, devrimci- anda giren sıcakkanlı betli. Peki ya vahşi doğa, avcılık, okçuluk mazsın. Muhtemelen bu yüzden kıran kıra- İlgimi çeken başrahibe konu- nin bunu böyle bilip böyle dü- bir sokak şarkıcısı. ve ay tanrıçası Artemis’e ne demeli? Onun na geçen pandemide hayatın durmasından sunda söylenenler değil. şünmemesi olası değil. düşmanına attığı oklar, kadına bunca şidde- çok etkilenmiş. Turist beğenmeyen Parisli- Diderot’nun sadece yaşadığı Öyleyse?.. “Sizin fotoğrafınızı çekeyim” diyeni bile tin ve sömürünün hâlâ devam ettiği bu gün- ler, turist sever olmuş. “Turistsen, Fransız- 18. yüzyıl bakımından değil bu Tartıştığım cümleyi yine de ro- var. 1889’da inşa edildiğinde Paris med- lerde acaba kimleri hedef alırdı?…. ca bilmiyorsan veya aksanın bozuksa, mi- günün koşullarında bile gözü pek man kahramanı kıza mı bağlayaca- yasının “işe yaramaz bir canavarlık örne- Ta Mısır’dan, Yunanistan’dan hatta bizden sal, le taxi yerine la taxi diyerek ölümcül sayılması gereken manastır yaşa- ğız? Bundan da emin olamıyorum… ği” olarak nitelendirdiği bu ikonik yapı- toplana toplana getirilmişler. Firavunlardan bir hata işlediysen, insan sınıfında değil- mı ve rahibelik karşıtı görüşlerini HHH nın bir gün turistlerin ve taksicilerin uğ- Yunan tanrıçalarına… Dizi dizi heykel heykel sin” tavrını bırakmışlar. örneklerle dile getirdiği kitabında Yukarıdaki cümle ve anlatı- rak yeri olacağına hangi Parisli inanırdı? sıralılar. Kiminin kolu kırılmış, kiminin burnu gerçekten de inanılması güç, in- da bu cümlenin kime ait olduğu TAKSİ ÇAĞIRMAK ARTIK KOLAY Aşı sertifikası olana Paris’te pande- sürtülmüş… Ama cesur kızlar, direnmişler. sanı şaşkınlığa sürükleyen, çile- konusunda düşüncemiz ne olur- Artık “le - la” takılı ya da takısız, “Tak- mi bitmiş. Louis Vuitton, Chanel önün- Lakin Louvre’a (ve tabii ki Londra’daki den çıkaran sahneler var. sa olsun “Rahibe” mutlaka okun- si durağı nerede” diye sorsan, cevap ve- de ekseriyetle Asyalı moda tutkunları, va- British Museum’a) her gidişimde yurdun- Zaten roman, yukarıdaki söz- ması gereken bir roman. Çünkü riyorlar. Çok şükür Türk aksanlı Fransız- roluşları binlerce Avroluk çantalara bağ- dan koparılmış bu heykelleri görünce içim leri zihninden geçiren roman zamanınızdan neredeyse üç yüz camla hiç sorun yaşamıyorum. Ne dedi- lıymış gibi upuzun kuyruklar halinde nö- sızlar. Çalana ayrı kızarım, çaldırana ay- kahramanının, rahibe olmaya yıl önce yazılmış olan bu kitap- ğimi anlatmak için Fransız şarkıcı Vanes- bet tutmaya devam ediyorlar... “İşte” diyo- rı.Onların taştan yüzlerine bakıp isyan ede- zorlanan genç kızın yaşadığı acı- ta, hayranlık uyandıran bir gözü sa Paradis’in hit şarkısı “Joe Le Taxi”yi rum içimden, “güçlü marka yaratmak bu- rim: “Hani taş yerinde ağırdı?” ların, sıkıntıların, kurtuluş çaba- peklik ve açık sözlülükle, hüma- söylemem gerekmiyor. Şoförleri gönül- dur”. Türkiye’nin hangi markasında bu et- İşte bu hislerim de hiç değişmemiş. larının öyküsüdür… Yukarıdaki nizm iddiasındaki bir din eliyle lü tur rehberi. Eyfel Kulesi’nin göğü ışık kinin yarısı var acaba? Cevapsız soruları- Dilime takılan Joe le Taxi’yi mırıldana- alıntıda ilgimi çeken, romanda- canlı yaşamların manastır duvar- cümbüşüyle delen mimarlık harikası ya- mı bırakıp Louvre’a dalıyorum. Artık bilet- rak taksime atlıyorum. Bir sonraki durağım ki öyküyle pek de doğrudan il- ları ardında nasıl diri diri gömül- pısının önünden geçerken, yanda durup ler önceden alınıyor ama ziyaretçilerin içe- Centre Pompidou. gisi olmayan “insanın içinde do- dükleri anlatılıyor… Siyah-beyaz meselesi (ve tüm ötekiler) hakkında kafa yoracak bir film ta reggae esintili ritmik melodileri olmak üzere tüm müzikler hem dramatik etkiyi alabildiğine destekli- yor hem de filme şaşırtıcı bir enerji ve klişeleri bi- le yeni gösterecek denli taze bir hava katıyor. Jay-Z, Kid Cudi, Ms. Lauryn Hill, Alice Smith, Koffee, Siyah western güzeldir! Laura Mvula, Seal, muhteşem soprano Pretty Yende ve tabii ki CeeLo Green gibi isimlerin katkıda bu- lunduğu soundtrack fena halde takdire şayan, aklı- Netflix’in yeni filmi “The Harder They nızda bulunsun. Müziklerin ötesinde filmin hemen EMRAH her sahnesi, kendi başına keyif verici. Samuel diya- Fall” hızlı temposu, yüksek gerilimi ve KOLUKISA logları yazarken belki Tarantino kadar oyuncaklı ve birinci sınıf müzikleriyle tam bir seyirlik. çok katmanlı bir yol tutturmamış ama yer yer onun Oyuncularının hemen hepsinin siyahi kadar eğlenceli anlar yaratmayı başarmış. İşin aslı, olduğu ana akım bir western için bu kadar sadece karakterlerin siyah olması bile filme ister is- temez bir alt metin katıyor... bekletilmiş olmamız ise tek kelimeyle ayıp SİYAH v E SAĞLAM KADRO ilmin başında “Bu. İnsanlar. Yaşadı- Kadın karakterlerin en az erkek karakterler kadar lar” yazdığına bakmayın, Netflix’in ağırlıkta olduğu filmin oyuncu kadrosu da bir hay- yeni western’i “The Harder They li sağlam. Denzel Washington gibi dev bir figür yok Fall”daki karakterler tarihi kişilik- ama Idris Elba gibi hayli saygın bir isim ve Regi- Fler değil; gerçi tarih çoğunlukla be- na King gibi siyah Hollywood’un simgelerinden bi- yazlar tarafından yazıldığı için tam olarak bilmemi- ri olmaya çok yakın bir kadın oyuncu (ve yönetmen ze de imkân yok. Zaten neredeyse tüm film boyunca aynı zamanda) var kadroda. Daha genç kuşaktan, sadece siyah karakterlerin maceralarını izlediğimiz her ikisi de 30 yaşında olan Lakeith Stanfiled (son bu “siyah western”in kastı da biraz bu; yani nereden dönemde adını çok duyduğumuz ve fazlasıyla takdir bileceksiniz ki, belki de gerçekten yaşadı bu insan- FİLMİN NOTU: 8/10 ettiğimiz bir aktör) ve Zazie Beetz hiç şüphesiz fil- lar, değil mi ama? min gizli kahramanları. manasıyla siyah bir western var ve belki de uzun filmi; zira Samuel sıklıkla geniş ekrana yakışacak Hollywood’un bir dönem en popüler türü olan “Kim daha hızlı silah çekecek” temalı düello yıllardır ilk kez Hollywood nefesini tuttu bekliyor, lensler kullanmış ama ne yazık ki son kertede ev- western’i diriltmek için neler yapılmadı ki? Clint sahnelerinden tutun da kasabadaki hemen her bi- acaba bekledikleri mucize bu olabilir mi diye. deki bilgisayar ekranlarına (hatta bazen cep tele- Eastwood örneğin, 90’ların başında hem yönettiği nanın çatısından düşen silahşörlerin olduğu uzun Şunu en baştan teslim edelim: Siyahi müzisyen fonu ekranına) mahkûm kalacak bir filme imza at- hem de oynadığı “Unforgiven” ile bir hayli yaklaş- çatışma sekanslarına kadar (ve tabii ki olmazsa ol- ve sinemacı Jeymes Samuel’in (müzik piyasasında mış. Üzülmemek elde mi? mıştı western’leri yeniden popülerleştirmeye. Sade- The Bullitts adıyla biliniyor daha çok) çektiği “The Tipik bir intikam filmi olan (ki western’lerin en maz “Saloon” eğlencelerinden tren ve banka soy- ce o mu? Coen Biraderler (True Grit), Quentin Ta- Harder They Fall” salonlarda izleyiciyle buluşmak sık kullanılan temalarından biridir intikam) “The gunlarına kadar) her klişenin beceriyle elden geçi- rantino (Hateful Eight”) gibi nice prestijli isim şan- rildiği “The Harder They Fall” western filmlerine sını denedi de batıya giden treni tam anlamıyla yola gibi riskli bir yoldansa Netflix’in çok daha koru- Harder They Fall” klasik bir western’de olma- çoktandır arzulanan hayat öpücüğünü verecek mi çıkaramadı. Hatta “Cowboys and Aliens” ve “Red naklı çatısı altında görücüye çıktı ve gişede olası sı gereken her şeye sahip desek yanlış olmaz. Ta- bir felaketi baştan bertaraf etmiş oldu ama eleştiri- bii oyuncularının siyah olması dışında. Hatta fazla- bilemiyoruz ama arkadaşlarla toplanıp bol adrena- Dead Redemption” gibi farklı denemeler de yapıldı ama hiçbiri o eski para basma makinesinin çarkları- ler ve izleyici ilgisi hiç de fena değil doğrusu. El- sı var eksiği yok. Bir kere yine büyük ölçüde Jey- linli bir sinema gecesi planlamak isteyenlere öne- nı uzun süre çalıştıramadı. Şimdi karşımızda gerçek bette salonlarda izlemek çok daha keyifli olurdu bu mes Samuel sayesinde müthiş müzikleri var. Baş- rilecek bir film şüphe yok. OKUDUKLARIM - İZLEDİKLERİM DEVAMLILIK HATASI