Katalog

24 ikem 2021 3 İpek tırtıla zarar vermeden de üretilebiliyor Koo- peratifin dut bah- çesi, ipek- fi GeN Kelebekler böceği besle- aat lay me evi, ürünün iplik eğirmeden dokumaya, kök boyamaya ve diki- Barış me dek geleneksel tüm ipeği, koza süreçlerini içeren üre- özgür, ipekler içindeki tim zinciri Hatay’da. Esra Üzel Yüncüler, “Bu emek- canlının te onlarca kişi var diyebilirim. fırınlanarak Ankara’da ve İzmir’de evde do- kuma yapan kadınlarımız var. Bu ölmesine işin ülkemizde zirvesinde olan Emel yol açan Duman, bilgimiz, yeteneğimiz, ipe- şiddetsiz geleneksel ği gelenekten geleceğe taşıyan anahta- rımız diyebilirim. Üretim süreci onun ko- yöntemler ordinasyonunda” diyor. yerine, ipekböceği arış ipeğinin çıkış nokta- şarak çoğaltmak, yaşa- sı Hindistan’da Mahatma ma döndürmek, sürdü- kelebeğinin ob ğma Emel Duman Gandi’nin “ahimsa” felsefe- rülebilir kılmak, çağa ve endemik kozadan si. Yani “her canlının ruhu- geleceğe taşımak için yö Ntemi ile bir tür olan Bna, bedenine saygı duymak, EkoDoku’yu kurduk. canlı ve bilimsel acı çektirmemek… Bu projeyle, dünyada çıkmasına u Şiddetsiz ipek yön- çalışmalarla ab r I iş eğp i yaygın olan, koza içindeki tırtıl veya kele- temiyle elde edilen ürün canlandırılan ve beğin fırınlanarak ölmesine yol açan “bö- yelpazenizde neler var? Hatay sarısı fakr I cek boğma” yönteminin aksine, kelebe- “yumurta- Şiddetsiz ipek ürün adlı kozadan ğin ördüğü kozayı delip dışarı çıkmasını yelpazemizde şal, fular, iplik eğiriyor. tırtıl- koza- Berna İleri sağlayarak canlılara zarar vermeden olu- Dr. İleri: “İpekböceği yaklaşık 1 ay- kaşkol, peştamal gibi gi- şan kozanın ipliğiyle kumaş elde ediliyor. pupa- lık beslenmenin sonunda 2-3 gün durma- yim aksesuvarları diye- İpekböceğinin tırtılına veya kelebeğine za- dan koza örerek kendini kozaya hapse- bileceğimiz ürünlerin sa- kelebek- rar vermeden elde edilen ipekler, başta der ve yeni bir hayat başlangıcı için ko- tışı var. Bunun yanı sı- yumurta” Avrupa’dan olmak üzere birçok kullanıcı zanın içinde uykuya dalar. Uyku sürecin- ra tekstil ürünleri çarşaf, tarafından tercih ediliyor. yaşam de metamorfoz geçirir ve kelebek oluşur. yastık kılıfı, Şiddetsiz ipek üretim yönte- Bu kelebekler kozayı delip çıkmasın, ko- bebek yorga- döngüsünü mini kuruluş değeri olarak be- za delik ve bozuk olmasın diye, ipekböce- nı, göz ban- devam lirleyen ve sürdürülebilir, etik ği kozayı örünce kozalar 60 ile 90 dere- dı, kese gibi üretim konusunda çalışma ka- ce arasında fırınlara verilir. Ya da koza- ettirmesine ürünlerimiz rarıyla kurulan EkoDoku Sür- lar hemen sıcak suya atılarak yine “boğ- bulunmakta. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde olanak dürülebilir Yaşam Kooperati- ma işlemi” yapılır. Ayrıca barış ipeğini kumaş ola- sürdürülebilir tekstil ve ipek konusunda ça- fi Başkanı Esra Üzel Yüncüler, veriyor. Peace silk yönteminde ise ipekböceği rak ürettiğimiz için talep edilen lışmalarına devam eden EkoDoku Sürdürüle- sorularımızı yanıtladı. kozayı ördükten sonra yaklaşık 10 gün- özel siparişlerde perdeden nevre- bilir Yaşam Kooperatifi’nin gönüllü bilim ve lük bir bekleme süresinden sonra koza- sim takımına, gömleğe pek çok u EkoDoku sanat danışmanı Dr. Berna İleri, barış ipeği lardan bir bir kelebekler çıkmaya başlar. Sürdürüle- ürün üretebiliyoruz. Tabii bu hu- projesinin hikâyesini şöyle anlattı: Kelebekler yaklaşık 1 hafta 10 gün için- bilir Yaşam sus hızlı moda olarak algılanma- “Benim barış ipeğiyle karşılaşmam 2013- de yumurta bırakır ve kendiliğinden ölür. Kooperatifi’ni malı, bir haftada 10 bin ürün üret- 2014 yıllarında oldu. Hatay ipeğinin sürdü- Esra Üzel Yüncüler neden kur- Kelebeğin kozadan çıkışı son derece he- miyoruz. Adil üretim ve insana rülebilirliğiyle ilgili doktora tez çalışmala- dunuz? Neler yecan verici çünkü bu kelebeklerin özel- yakışır iş olanaklarını önceleye- rım sırasında yerelde pek çok ipekböceği yapıyorsunuz? liği gece kelebeği olması yani gecele- rek geleneksel dokuma yöntemlerinin yanı sı- yetiştiricisi ile görüşüp çalışmalar yaptım. Kooperatif ilhamını ipekbö- ri kozalardan çok net titreşim sesleri ge- ra kök boya, eko-baskı gibi araçlarla sürdürü- İpekböceğinin koza ördükten sonra kelebek ceğinin yaşam döngüsünü ta- lir hatta bazı kozalarda gözle görülebi- lebilir etik üretim yapıyoruz. olup çıkmasın diye kozaların fırınlandığı- mamlamasına izin veren ba- len titreşim hareketleri görülür. Bu titre- na tanık oldum. Kozayı kelebek deldiğinde rış ipeğinden aldı. Binlerce os ys al bir kooerap tifiz şimler pupaların artık kelebek olduğunu ipeğin kalitesinin düştüğü, atık koza oldu- yıllık geleneğin aksine “İpek- ve kelebeğin kanat çırptığını gösterir. Sa- ğu, değersiz olduğu hatta delik kozadan ip- u Ürünler nerede satılıyor? Satışlarından böceği kelebeğinin kozadan baha karşı kelebek, kozayı hafif bir salgı lik bile yapılamayacağı gibi görüşler vardı elde edilen gelirle ne yapılıyor? canlı çıkmasına” ve “yumur- ile ıslatarak başı ve ön iki ayağıyla koza- üreticilerde ve hatta bu alanda uzman olan- Doğrudan bizimle bağlantıya geçip satın alan ta - tırtıl - koza - pupa - kele- dan çıkmaya başlar. Tıpkı bir doğum gi- larda da. Bu beni çok rahatsız etti, bir çözü- kurumsal veya bireysel dostlarımız var. Ayrıca bek - yumurta” yaşam döngü- bi… Burada en önemlisi, sanılanın ak- münün olması gerektiğini düşünmeye baş- fuar, panayır, AVM, festival, açılış gibi alanla- sünü devam ettirmesine ola- sine kelebek kozadan çıkış esnasında lif- ladım. Karşıma PETA (People for the Ethi- ra bedelsiz stand olanağı sağlanırsa mutlaka ka- nak veren bu ekolojik ipek leri kesmiyor; başı ve iki ön ayağıyla lif- cal Treatment of Animals) web sayfasında tılmaya çalışıyoruz. Bu arada Instagram, Sho- üretim yöntemini kuruluş de- leri çok düzgün bir şekilde ayırarak çı- Şiddetsiz ipek ‘peace silk’ tanımı çıktı. pier ve Hepsiburada gibi e-ticaret pazaryerle- ğerimiz olarak belirledik. İnsanın zanaat ve kış yapıyor. ürün yelpaze- 2018’de yürüttüğümüz ‘Tekstil tasarımda rinde satışımız başladı. Gelirler sosyoekono- üretim kültürünün doğal yaşamla oluşturdu- Aslında bundan 150-200 yıl ön- sinde, şal, fular, yeni bir yaklaşım: Kelebeğe zarar vermeden mik faydaya yönelik yatırımlar için kullanıla- ğu dokuda gözden kaçan ilmekleri yakala- ce hatta daha da eski yüzyıllarda ipek- kaşkol gibi gi- ipek giymek’ adlı projede ipekböceğinin ko- cak. Kâr payı dağıtmayan sosyal bir koopera- mak, kadın elinin mahareti ile onarmak, can- böceğinin devam ettirilmesi için koza- yim aksesuvarla- zasını ördükten sonra kozanın içinde pupaya tif olarak stratejimizi bu çerçevede geliştirdik. landırmak, renkler, nakışlar katmak, payla- dan kelebek çıkması ve yumurta alma- rı bulunuyor. dönüşmesi ve daha sonra kelebek olup koza- sı için, devamlılığı için zaten bu yöntem yı delip çıkmasını gözlemledik; kozadan el- kullanılmış. de edilen iplik ve dokunan kumaşlar üzerine Ama günümüzde ne yazık ki bu yöntem bir takım laboratuvar testleri, analizler, ince- terk edilmiş. Zaman içinde de koza deli- lemeler yaptık.” nince iplik olmaz, kaliteli olmaz gibi algı u “Vicdan ipeği” yerel üreticiyle nasıl oluşmuş. Oysaki ipek her zaman her şe- buluştu? kilde değerlidir. Dr. İleri: “Projeye akademik ekip olarak İplik eğirme u Türkiye’de tercih ediliyor mu? başladık ama uygulama kısımları için yerel- tezgâhında Özellikle Avrupa’da çok bilinçli bir tü- den bir üretici ile çalışmamız gerekiyordu. geleneksel ketici var. Tekstil ürününün organik - Bu konuda çalışan kime gitsem delik ko- yöntemle ekolojik - sürdürülebilir olmasını isteyen zadan iplik olmaz diyordu. Defne & Apol- elde ipek hatta doğrudan “Ben canlının zarar gör- lon İpekçilik üreticisi Emel Duman’a uygula- üretiliyor. düğü tekstili giymek istemiyorum” diyen ma aşamasındaki sıkıntılarımı anlattım. Emel bir kesim. Türkiye’de de giderek böy- Hanım heyecanla yerinden fırladı ‘Hocam le bilinçli tüketiciler artmaya başladı. Bu şimdi anladım sizi, ben zaten annemden, ni- şekilde fırınlanan kozadan üretilmiş ipek nemden, teyzelerimden böyle gördüm öğren- kullanmak, giymek istemiyor, doğaya ve dim.Vicdanım elvermiyor fırında boğmaya, başka yaşamlara saygılı üretimin olduğu bırakıyorum kelebekler çıkıyor sonra da iplik tekstilleri tercih ediyorlar. Barış ipeğini yapıp, dokuyoruz’ dedi. O günden sonra pro- bu yüzden çok önemseyen bir kitle var.” jede birlikte çalıştık. Hatta proje ekibi olarak bu üretime ‘vicdanımızın ipeği’ deriz.” ap ti GÜNl Ülek ir Bu havalar köpekleri olanların en sevmediği zamanlar yaygınlar. Bu noktada zararsız içeriklileri tercih etmeniz gerek. Bir de bardak ben- zeri, patileri içine sokup çıkararak temiz- lemenize el veren bir ürün var. Böyle bir Yağmurlarla baş etmek ürün alacaksanız boyutları var, ona dik- kat edin. Yağmurlu günlerin bir derdi de onbahar deyince insanın aklına lığı bir sokak hayvanı kadar gelişmemiş gök gürültüsü. Bu durumu ciddiye alın. romantik kareler geliyor. Be- ev hayvanları için yağmur suyu içmek Ne yazık ki kalp kriziyle sonuçlanan ör- nim aklıma gelen en keyifli ka- hastalık sebebi olabilir. Peki bunlarla na- nekler dahi var. DeNiz re ise örneğin dışarıda yağmur sıl baş edebiliriz? Hayvanlara kıyafet giy- Köpeğiniz ciddi bir korku yaşıyorsa ve- Syağarken ince bir battaniye eş- yaVaşoğ Ullar I dirmek, şımarıkça ve gereksiz görülebili- terinerinizden bitkisel bazlı sakinleştiri- liğinde, kanepeye uzanıp güzel bir polisi- yor, oysa bunun ne kadar kurtarıcı oldu- ci isteyebilirsiniz. Benim çok memnun cak olmanın mutluluğuna kapılıp sıkıntı- ye izlemek. Ancak gerçekler bu kadar tat- ğunu köpeği olan insanlar çok iyi bilir. Yağmurlar olduğum bir ürün var. Ancak ne yazık larını unutabiliyorlar. lı değil tabii. Köpek gezdirme rutininiz ki döviz kuru sebebiyle fiyatları çok art- geliyor. Peki k Uatr r ICI Ür ÜNler Var Bir de köpekler için botlar var. Ben hiç tepetaklak oluyor. Özellikle de günlük tı. Bu tip ürünler, yolculuklar gibi köpe- kullanmadım; zaten Luna’yı o kadarına Özellikle köpek yağmurluğu, benim ol- sırılsıklam güneşlik yaz günlerinden sonra öyle zor ğinizde stres yaratan durumlarda da etkili ikna edemem gibime geliyor. Ancak kö- geliyor ki insana. Yağmur çamur içinde, mazsa olmazım. Öyle kurtarıcı bir ürün olmamak oluyor. Bu mevsimde, en önemlisi köpe- ki. Luna üstüne bir şey giydirildiğin- peği aşırı tepki vermeyecek olanlar için köpeğinizi gezdiriyorsunuz, sırılsıklam için durumu ğinizin sağlığı için yağmur sularını içme- o da çok kurtarıcı. Küçükleri kucaklayıp halde eve getiriyorsunuz. Hele bir de işe de bundan nefret eden bir hayvan. Adeta sine engel olmak. Kaşla göz arasında ya- banyoya götürebilirsiniz ama büyük ırk- gitmeden önce köpeğini tuvalete çıkaran- modu düşüyor, küsüyor. Bu durum, kö- hafifletmek pıyorlar bunu. Yine kendini temizlemeye peğine ilk defa birşey giydirecek kişilerin lar için bu pek mümkün değil. Bu yüzden ları düşünelim. Hayvanı kurutsa zaman için neler çalışırken temas etmesi de sakıncalı ola- kaybı, kurutmasa ev rezil olacak. Yağmur de başına gelebilir. Tavsiyem, ödül ma- köpek botları, her ne kadar kulağa saçma yapılabilir? bilir o yüzden dikkat etmekte fayda var. suları ile taşınan bakterilerin yarattığı ması vermeniz ve tam dışarı çıkmadan gelse de çok kullanışlı bir ürün. Pati te- önce giydirmeniz. Böylelikle dışarı çıka- mizleme mendilleri de mevcut hatta çok sağlık sorunları da var. Özellikle bağışık- İyi pazarlar... cdenizy@gmail.com