Katalog

2 5 MAYIS 2019 Hayatınızdan çıkarmadan önce bir kez daha düşünün! MERVE SAATÇİ Türk Kalp Vakfı Gluten dostumuz olabilirDiyetisyeni Son dönemlerde glutensiz beslenmek çok popüler bir hale geldi. Peki gerçekten gluteni hayatımızdan çıkarmalı mıyız? u Gluten buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllarda bulunan bir protein çeşididir. Gluten elastik yapısı ile hamura dayanıklılık verir ve hamurun yapısını oluşturur. u Çölyak hastalarında bu protein vücuda alındığında yabancı bir madde gibi algılanır ve vücut kendi kendine saldırır; özellikle ince bağırsaklar çok hasar gördüğü için sindirim rahatsızlıkları yaşanmasına neden olur. u Hastalar glutenli bir besin tükettikleri zaman bağırsak mukozasındaki alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olur. Böylece gıdalar emilemez hale gelir ve hastalık belirtileri ortaya çıkar. İştahsızlık, kusma, ishal, karın bölgesindeki şişkinlik, yaşa göre zayıf ol mak, sinirlilik hastalığın en önemli belirtileri arasında yer almaktadır. Uzun vadede ise kalp hastalıkları riski artabilir. Bu hastalarda tedavinin en önemli kısmı glutenin yaşam boyu beslenmeden çıkarılmasıdır. ÖNCE UZMANA DANIŞIN u Pirinç, karabuğday, mısır, kinoa ve patates glutensiz karbonhidrat kaynaklarıdır. Ancak gluten, salata sosları, dondurma, çikolata, işlenmiş köfteler, baharat karışımları, çorbalar gibi pek çok besinde de bulunabilir. u Çölyak hastalığındaki gibi olmasa da gluten tüketmek bazı yan etkilere sebep olabilir. Ancak bu belirtilerin büyük bir kısmı stres gibi psikolojik faktörler ile alakalı da olabilir. Gluten intoleransı ile ilgili herhangi bir şüpheniz varsa gluteni beslenmenizden tamamen çıkarmadan önce mutlaka bir gastroenterolo ji uzmanından destek alın. u Son yıllarda zayıflama başta olmak üze re başka birçok durumda da glutensiz diyetler popüler hale geldi. Ancak bu beslenme modelinin çölyak hastaları dışındaki kişiler üzerinde etkinliğini gösteren fazla bilimsel kanıt bulunmamaktadır. KALP KRİZİ RİSKİ u Ayrıca gluteni az ve çok tüketenler arasında yapılan araştırmalarda görülen kalp krizi vakalarında önemli bir fark olmadığı hatta tam tahılları tüketmeyerek gluteni hayatından çıkaran kişilerde kalp hastalıkları riskinin arttığı gözlemlenmiştir. u Tam tahıllar, gluten dışında posa, vitamin, mineral gibi önemli besin öğeleri için de iyi birer kaynaktır. Beslenmenizde bu besin öğelerinin yetersiz kalması sonucunda kalp hastalık larına yakalanma riskiniz artabilir. u Glutensiz beslenmeye başladıktan sonra kilo verebilirsiniz. Ancak bu durumun asıl sebebi gluteni kesmeniz ile alakalı değildir. Gluteni hayatınızdan çıkardığınızda aslında simit, makarna, hamur işleri gibi rafine karbonhidratlarla dolu besinleri de hayatınızdan çıkarmış oluyorsunuz. Tüm bu besinlerden uzak durmak ve onların yerine sebze, kinoa ve karabuğday gibi sağlıklı ve glutensiz tam tahılları koyduğunuzda fazla karbonhidrat tüketiminin önüne geçerek aynı zamanda enerji dengesini de sağlamış oluyoruz. Uzun vadede bakıldığında bu durum kişilerde gluteni keserek zayıflamak mümkün algısını yaratmaktadır. u Çölyak hastası olmadığınız sürece gluteni beslenmenizden çıkarmak size bir fayda sağlamayacaktır, hatta bu tarz beslenmenin sağlığınıza zarar bile verebileceğini unutmayın. Haşimato her 10 kişiden birinde var. İlk başta hiçbir belirtisi yok Lahana günah keçisi Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin bozukluğu sonucu ortaya çıkıyor ve tiroid bezi yetmezliğinin (hipotiroidi) en önemli nedeni arasında yer alıyor. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Sevim Güllü, “Her 10 kişiden birinde görülen hastalığın hiçbir belirtisi yok. Tiroid bezindeki hasar ciddi boyutlara ulaşırsa o zaman şikâyetler ortaya çıkar. Ancak o zaman biz de ilaç tedavisine başlarız” diyor. u Haşimato hastalığı nedir? Bağışıklık sisteminin, bağışıklık sistemindeki bir sorun nedeniyle, tiroid bezini sanki başkasınınmış gibi algılayarak tiroid bezinde hasar oluşturması. Genetik en önemli neden. Viral enfeksiyonlar, stres, çevresel faktörler tetikliyor. u Ülkemizde yaygın mı? Her 10 kişiden birinde görülebilir. Kadınlar arasında daha yaygın. ‘dikkat dağınıklığı yapar’ u Belirtileri nedir? Hiçbir belirtisi yok. Tiroid bezinin yavaş yavaş hasarlanmasıyla ilişkili bir hastalık. Bağışıklık sistemi hücreleri, tiroiddeki hormon yapan hücreleri yavaş yavaş yok etmeye başlar. Hipotiroidi dediğimiz tiroid hormonunun az çalışması ortaya çıkabilir. Tiroid bezindeki hasar ciddi boyutlara ulaşır ve artık hiç tiroid hormonu yapılmazsa, o zaman hipotiroid ile ilgili şikâyetler ortaya çıkar. Burada da en sık gördüğümüz özellikle kabızlık, şişlik (tüm vücutta), kilo alımı olarak karşımıza çıkıyor. Bunun yanı sıra beyin fonksiyonlarında, işlevlerinde azalma nedeniyle durgunluk hali ortaya çıkabilir. Dikkat dağınıklığı gibi... Hareketler yavaşlar, konuşma yavaşlar, ses kalınlaşır, kalp atışları yavaşlar, genel ağırlık hali vücutta çıkar. u Hastalığın tedavisi nasıl? Hastalığın tedavisi yok. Yapmıyoruz, çünkü hastalığın nereye doğru gideceğini bilmiyoruz. Bazı insanlar yaşamlarını haşimato ile tamamlarlar ama bazıları hipotiroide girer. Biz haşimato tanısı koyduktan sonra hipotiroidi açısından takip ederiz. İhtiyaç duyulduğunda ilaç tedavisine başlatırız. ‘İlaç vermiyoruz çünkü...’ u Haşimato iken bir ilaç tedavisi yok mu? Haşimatoyu tedavi etmek şöyle söyleyeyim çok daha ağır duruma yol açabilir. Yani sonuçta bu hastalığın hipotiroidi gelişmediği sürece kişiye zararı yok. Otoimmün hastalıklarının tedavisinde oldukça ağır ilaçlar kullanılır. Mesela kortizon tedavisi verilir, başka immün sistemini baskılayıcı ilaçlar verilir. Haşimatoda bunu verdiğinizde ortaya çıkan yan etkiler hastalığın belki de hiçbir zaman problem yaratmayacağını düşünecek olursak kabul edilemez hale geliyor. SİBEL BAHÇETEPE “Haşimato, tedavisi olmayan ama hipotiroid açısından takip edilmesi gereken bir hastalık. Her 10 kişiden birini etkiliyor. Kadınlarda daha yaygın.” Gebe kalmak isteyen hekime danışmalı u Hastalara neler öneriyorsunuz? Bazı hastalar beslenmeyle ilgili değişiklikler yapıyor... önünde ne var, gebelik periyodu. O yüzden gebeliğin seyri açısından dikkat edilmesini isteriz. Beslenmeyle ilgili herhangi bir ‘Düşükler olabilir’ önerimiz yok. Çünkü tiroid bezi ile ilgili olarak en fazla dikkat etmesi u Gebeliği etkiler mi? gereken yoğun iyota maruz ka Bazen etkileyebiliyor. Tiroid be lırlarsa, yüksek dozlarda zinde bir hasar ve sorun var olursa geçici olarak hi ancak kişi bunu idare potiroide girebili edebiliyor. Fakat ge yorlar bazen. Me belik demek be sela anjiyo çe bek açısından an kildi, tomogra nenin bütün yü fi çekildi, o za künün arttığı dö man olabiliyor. nem oluyor. Bu Onun dışın rada tiroid bezi da normal ha nin de çalışma yat düzeni içinde sının ciddi ola iyi ya da kötü an rak artırılması ge lamda bir beslen rekiyor. Eğer ze me protokolü çizmeyiz. Bunun dışında laha Sevim Güllü minde sorun olan bir tiroid beziyle hamile nagillerin günah keçisi ilan lik başlarsa bu artış yapıla edildiğini görüyorum. Brokoli, kır mayabiliyor, dolayısıyla gebelik sı mızı lahana, kara lahana hepsiyle il rasında tiroid hormonu düşebiliyor. gili. Böyle bir şey yok, kanıta dayalı Bu da bebek açısından olumsuz ola değil. Son dönemde glutensiz diyet rak karşımıza çıkabiliyor. Ya da bazı çıktı. Haşimato hastaları glutensiz koşullarda bu bağışıklık sisteminin beslensin demenin kanıtı yok. Evet getirdiği etki ile gebe kalmakta zor bunlar yanlış, kanıta dayalı değil. lanmalar olabiliyor, düşükler olabi u Kontrol önemli diyorsunuz... Tabii tabii. Haşimatonun en önemli özelliği hipotiroidi yapması dedik. İkincisi de doğurganlık dönemi kadınlarda çok sık görürüz. Genç kadınlarda da yaygın. Genç kadının liyor. Bunlarda haşimatoya bazen tiroid hormonu vererek müdahale ettiğimizde o zaman faydası olabiliyor. Bazen selenyum desteği yapıyoruz, bunun faydası olabiliyor. Haşimatolu kadın gebe kalacaksa mutlaka bunu hekimine bildirmeli. O eve girdi ve çok sevildi V icdan sahibi bir insan olup da, gözünüzün içine bakan bir canlıya kötü davranmanız, sırt çevirmeniz mümkün olmaz. İstediğiniz Pati günlükleri kadar, “o bu eve giremez”, “o gelirse ben giderim” gibi büyük cümleler kurun, o hayvan kucağınıza ge lip, gözünüzün içine bakınca işler birkaç gün içinde değişir. Hele de anne veya babaysanız, hiç dayana Den iz Yavaşoğulları mazsınız. Bu hafta @Meri [email protected] sü isimli Twitter kullanıcısı tarafından paylaşılan bir ileti, insanın içini açan bir bilgi seline dönüştü. “Yine bir evde hayvan istemeyen ebeveyn vakası” diyerek, bir kediyi kucağına alıp öpen bir adamın (muhtemelen babasının) fotoğrafını paylaşan @Merisü’nün iletisinin altına, aynı duruma dair yüzden fazla fotoğraf yığıldı. Çoğu, ebeveynlerine zar zor kedi, köpek kabul ettiren gençler tarafından paylaşılan fotoğraflarda, ebeveynlerin, hayvanlarla koyun koyuna halleri yer alıyordu. Bakmaya doyamıyor insan Her fotoğraf ayrı güzel, hepsinin ayrı bir hikâyesi var. Bak bak doyamıyor insan... Eve kedi geldiğin de kalp krizi geçiriyormuş taklidi yapan annenin, koyun koyuna halinden tutun da, “koridordan baş ka yerde duramaz o köpek” diyen babanın kane pede sarılarak yatarkenki haline, “evde yemek ye mem” diyen annenin mutfakta kediyle karşılıklı bamya ayıklamasına kadar çeşit çeşit fotoğraf... Benim de yakın çevremde iki benzer örnek ya şandı. Bu durum neredeyse hiç şaşmıyor, o anne babalar hayvanlara herkesten fazla bağlanıyor, ama tabii istisnalar var. Yani hiçbir gence ailelerini ikna etmeden eve bir hayvan götürmelerini tavsiye et mem. Hayvan sahiplenir ken, ortalama 15 yıl yaşa yacağını unutmadan, ge lecek planlarınızı düşüne rek, ailenizi veya evi pay laştığınız arkadaşınızı, eşi nizi ikna ederek bu yola girin. Fakat, “Alırsan al bakmam” diyorsa, ondan korkmayın elbet alışır, annelik, babalık iç güdüsüyle de u Muş’ta bir inşaatta bulunup İstanbul’a getirilen yavrular yuva arıyor. İletişim: 0546 619 03 53 sizden iyi bakar. u Ümraniye’de barınak bebekleri yuva arıyor. İstanbul 0216 630 20 06 u Minik yavru acil yuva arıyor. Ankara 0543 478 58 93