Katalog

2 Jamanak “zaman”a yenilmedi ELİF TOKBAY Yıl 1953. Galata Billur Sokak’taki matbaa. Fotoğraf: Ara Güler Ara Koçunyan Ermenice günlük gazete Jamanak bu yıl 102. yaşını kutluyor. Misak ve Sarkis Koçunyan’ın tam 102 yıl önce Cağaloğlu’nda kurduğu gazete hiçbir zaman tirajıyla övünme peşinde olmadı. ir varmış, bir yokmuş. Bundan tam 100 yıl önce, 1910’da, Ermenice yayımlanan günlük gazete Jamanak henüz iki yaşındayken, İstanbul’da 26 farklı dilde gazete varmış. Aradan geçen 100 yılda bu sayı yediye inmiş. Jamanak’ın bir asrı devirmesi dolayısıyla düzenlenen panele konuşmacı olarak katılan gazeteci ve araştırmacı Ragıp Duran “100 yılda 26 dilden yedi dile düşmüşüz. 19 dili silmişiz” dedi ve ekledi: “Bu olağanüstü bir çoraklaşma, çölleşme ve yoksullaşmadır.” Bu çoraklaşmanın kurutamadığı bir gazete bu yıl 102 yaşına bastı. Jamanak 28 Ekim 1908 yılından beri kesintisiz yayımlanıyor. Misak Koçunyan (sol üst) ve Sarkis Koçunyan (sol alt) tarafından kurulmuş. Jamanak aynı zamanda dünyada Ermenice yayınlanan gazeteler arasında en eskisi. Türkiye Ermenilerinin, özellikle Cumhuriyet dönemi tarihinin bir aynası Jamanak. Hem Ermeni cemaati hem TürkErmeni ilişkileri açısından özgün bir konuma sahip. B Gazetenin bugünkü Genel Yayın Yönetmeni Ara Koçunyan’ın gazeteci olmasının nedeni ise ne okuldaki matematik fen derslerindeki başarısızlığı, ne okulu sürekli asması. “Jamanak, benim babamın dedesi ve amcası tarafından kurulmuş. Ben dördüncü kuşağım. Öğrencilik yıllarımda bir dönem doktorluğa ilgi duymuştum. Ama okuldaki matematik ve fen derslerim iyi olmadığı için bu sevdadan vazgeçmek zorunda kaldım” diye anlatırken esas meseleye geliyor: “Annem de babam da gazetede çalışıyordu. Büyükbabam ve büyükannem de gazete için çalışırdı. Büyükbabamın yanına oturduğumda bana masal niyetine gazetede olup bitenleri anlatırdı. Çocukluğum biraz da Jamanak’ın sürgitiyle harmanlandı. Tabiri caizse genetik bir aktarım oldu.” Koçunyan okul yıllarında gazete dağıtmış. “Öğrenciyken yazları Kınalıada’ya giderdik. Gazete dağıtıyordum. Bir taraftan günün ilkyarısında bir gazetenin hazırlanmasına tanık oluyordum, diğer yandan, üretilen ürünü okurlara dağıtıyordum. Okurların önemli bir bölümüyle tanışıyorduk. Gazete dağıttığım yaşlı okurların ölüm ilanlarını gazetede gördükçe çok üzülüyordum. Bugün bir gazetenin genel yayın yönetmeni, kendi okurlarının çok azıyla temas halindedir. Bizim işimizde ise tam tersi. Bu iletişim bizi çok besleyen ve güçlendiren çok önemli bir mekanizma.” Ara Koçunyan’ın çoçukluğunda gazete sarsıntılı bir dönemden geçiyormuş. Ekonomik zorluklar teknolojik olarak geride bırakmış Jamanak’ı. “Hatta” diyor Ara Koçunyan “Büyükbabam ve büyükannem bize geldiğinde, oturduğumuzda ‘Ya bu gazeteye bir halt olursa’ endişelerinin varlığını hatırlıyorum. O endişeler bir motivasyon haline dönüştü ve gazete bugünlere gelebildi.” Bugün de dikensiz gül bahçesinde değil Jamanak. Ama Ermenice yayımlanan bir gazete olmaktan ötürü ayrıca bir sıkıntı yaşamadıklarını söylüyor. Sıkıntı yine ekonomik. “Uzun zamandır ticari reklam alamıyoruz” diye anlatmaya başlıyor Koçunyan: “Reklamcı arkadaşlarımla temas ettiğimde ‘Jamanak gibi bir gazetenin getireceği yankı cemaatin nüfusuyla doğru orantılı’ diyorlar. Hakitaten de öyle. Bu gazeteyi almayan insanlar bile, Jamanak’ta neler olup bittiğini bilir. Fakat geniş toplumdan verilen reklamlar okurların nezdinde büyük bir sempatiye neden olur.” JAMANAK TÜRKÇEDE ZAMAN DEMEK Jamanak, pazar hariç her gün çıkıyor, tirajı 1200 civarında. Yayın politikası okurların hassasiyetlerine göre belirleniyor. Türkiye’deki Ermeniler kendilerini üç eksen etrafında ifade ediyor: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, Ermeni asıllı olmak ve Hıristiyan olmak. Gazetenin de buna uygun bir yayın politikası var. Aynı anda, yere düşürülmeden çevrilmesi gereken bir top gibi. Bu denge de gazetenin yayın politikasını oluşturuyor. Gazetecilik özveri isteyen bir meslek. Hep kendinizden veriyorsunuz. “Ne kadar mütevazı bir gazetede çalışırsanız olanaklarınız da o ölçüde kısıtlı oluyor. Bu yükü hafifleten, gazeteyle artık özdeşleşmiş, eskiden bize kalan ortak aklı simgeleyen insanlar var bugün Jamanak’ta çalışan.” “Jamanak gibi bir gazeteyi yayımlarken ‘Bir gün benim gazetemin tirajı 150 bin olur diyemezsiniz” diyor ve ekliyor Ara Koçunyan: “Bu gazete hiçbir zaman tirajıyla övünen bir gazete olmayacak. Ama bu demek değil ki ‘Çıkmış olmak için çıkıyor.’ Ermenice’nin bu cemaat içinde bir dahili iletişim dili olarak kalmasını diliyorum ki Jamanak da okurlarıyla buluşmaya devam edebilsin.” “Azınlık” kavramı Koçunyan için “hukuksal bir şey.” Bunun nedenini de topluma entegre olmakla açıklıyor. “Demokratik ülkelerde azınlık kavramının saçmalığından ve gereksizliğinden” sözü açtığımızda “Katılıyorum” diye yanıtlıyor fakat “Benim için azınlık kavramı hukuksal bir şey. Fakat yeniden tanımlanması gereken bir olgu olduğunu da yadsıyamayacağım” diyor. Bugün yaşadıklarımıza şöyle göz ucuyla bile olsa baktığımızda “Ne oldu?” sorusunu sormak saçma kaçıyor biliyoruz. Devraldığımz toplumsal miras aslında eskiden de birbirimizi anlama yeteneğine sahip olmadığımızı bize anlatmıyor mu? “Eski kuşaklar bize bugünkü koşulları devretmişler” diyor Koçunyan: “Yine de bulundukları yerde rahat olsunlar. Her nesil, onların yaptıklarını devam ettirecekse, bizim birbirimizi anlama mertebemizi yükseltmek için daha fazla olanağımız var. Hrant, arkadaşımız, dostumuzdu. Bir şekilde bizden koparıldı. Bu anlamda acımız devam ediyor. Hrant’ı tanıyan, tanımayan herkes onun bu şekilde aramızdan koparılmasını hazmedebilmiş değil. Hepimiz, kendisiyle manevi bir bağ, iletişim hissediyoruz. O manevi bağ kuşkusuz daha demokratik bir Türkiye için arayışlarımızda sürekli aklımızda.” Jamanak Türkçe’de “zaman” demek. “Türkiye’deki Ermeniler içinse şu an ne iyi, ne kötü bir zaman.” G [email protected] Cumhuriyet gazetesinin parasız pazar ekidir. Yerel süreli yayın. [email protected] C M Y B C MY B İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız Yayın Yönetmeni: Ayşe Yıldırım Görsel Yönetmen: Aynur Çolak Sorumlu Müdür: Miyase İlknur Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2 34381 Şişli/İstanbul (0212) 343 72 74 (20 hat) Reklam Genel Müdürü: Özlem Ayden Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal Reklam Koordinatörleri: Hakan Çankaya / Neşe Yazıcı Rezervasyon Yönetmeni: Onur Tunalı (0212) 251 98 74/ 75 / 343 72 74 (554555) Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt /İstanbul