Katalog

4 5 Haziran 2021 Cumartesi Birlikte nasıl Can kulağıyla yaşarız diye soran Venedik Bienali’ne dinleyelim anlamlı yanıt: Bir Olmi Klasiği: IL pOSTO eçtiğimiz hafta- larda, Estate Vi- Golenta (1959) ile başlattığım siyah beyaz klasikler serisinin ikinci fil- mi yine İtalyan sinemasın- Başak Bıçak dan bir örnek olacak zi- ra Netflix arşivine eklenen nefis İtalyan klasiklerini göz ardı etmek mümkün değil. İtalyan sinemasının en önemli yönetmenle- rinden Ermanno Olmi’nin filmografisinin köşe taş- larından biri olan Il Posto’yu (İş) yenilenmiş kop- yasıyla yayımlayan platform, hem bu klasikle he- okuz metre yüksekliğinde, ağaç amaçlanıyor. bize hem doğanın hem de doğanın bilincinin nüz tanışmamış olanlar hem de yeniden izlemek formunda bronz bir heykel ge- Küratör Sarkis “Bu proje, mekân başlıca öğelerini gösterir çünkü ağaç pür dikkat- isteyenler için eşi bulunmaz bir fırsat sunuyor. Dçen hafta Bienal’in özel etkin- anlayışımızın, bir görme alanından tir. Ağacın hayatı, bütün öğelere kulak verme- Ermanno Olmi, her ne kadar İtalyan liği olarak Venedik’in tarihi mekânı dinleme alanına geçmesinin gerekli- sine, dinlediklerini içselleştirmesine bağlıdır. Bu yeni gerçekçilik (neo realismo) akımına Gaggiandre’de kanal suyuna yerleşti- liğine vurgu yapıyor” diyor. karşılıklı alıp verme içeren bir dinamiktir. Eşitliğe, dahil edilse ve kendisi buna tümüyle rildi. salt ikiliklerden ibaret olmayan bir dünyaya doğ- karşı çıksa da estetik bakımdan akımın AğAç pü R DİKKATTİR Ünlü İtalyan sanatçı Giuseppe ru dönüştürücü bir sürecin temelini teşkil edecek ruhunu fazlasıyla taşıyan filmler orta- “Dinleyici”, Penone’nin ünlü Idee Penone’nin anıtsal enstalasyonunun adı çok sayıda farklı bağı güçlendirmek üzere sanat- ya koyan bir yönetmen. Bilhassa 50’ler- İpek ÖZBEY di Pietra-Olmo (Taşa Dair Fikirler- “Dinleyici”... çılarla, hikâye anlatıcılarla ve ayrıca eğitimciler de, işçiler ve onların yaşam koşulları hakkında Karaağaç) serisinin yeni edisyo- Hepimizin birbirine sağır olduğu bu- ve tasarımcılarla da çalışmak istiyoruz...” çektiği belgeseller sinema anlayışını şekillendirir- nu. Sanatçı, Dinleyici’yi şöyle tanımlıyor: “İnsan günlerde çok anlamlı bir eser olduğunu belirtmeli- ken yönetmenin devrimci bir hümanizma barındı- DİNLEME KASIMIzI GELİŞTİRELİM zihninde yer alan düşünceler, bir ağacın dalla- yim. Eserin arkasında dünyada “can kulağıyla din- ran toplumsal gerçekçiliğe yakınlaşmasına da se- rı arasında asılı duran bir taşın içindeki sayısız Vakfın kurucusu Vuslat Doğan Sabancı, “Bu- leme” becerisini bireysel ve toplumsal ilişkilerin ol- bep oldu. Il Posto, işte bu yaklaşımın göz kamaş- kristale benzer. Yeryüzüne çıkan su damarları, gün dünyanın karşı karşıya kaldığı devasa so- mazsa olmaz parçası haline getirme amacıyla ku- tırıcı bir meyvesi olarak ortaya çıkan ve sinema tüm canlıların bedenlerine akar, daha sonra de- runların hemen hepsinde insanlığın kaderi birbi- rulan Vuslat Foundation var. tarihinde kendisine haklı bir yer elde eden mühim nize dökülmek üzere nehirlere akan derelere ka- rine örülmüş durumda. İklim krizi, pandemi, gi- İşte Vuslat Foundation, Küratörlüğünü Hashim bir klasik… rışır. Suların içinden yükselen bir ağaç, kendi- derek artan gelir eşitsizliği, cinsiyete ve kimliğe Sarkis’in yaptığı ve bu yılki teması “Birlikte Na- Lombardiya’nın taşra kasabalarından birin- mizde bir parçasını bulduğumuz o akışkanlığı da dayalı şiddet gibi sorunların hiçbiri kimsenin tek sıl Yaşarız?” olan Venedik Bienali 17. Mimar- de yaşayan Domenico (Sandro Panseri) isimli bir davet eder.” başına çözebileceği sorunlar değil. Ortak ve ka- lık Sergisi’ne özel proje ortağı olarak davet edildi. gencin, 60’ların İtalya’sında sanayileşmenin et- Peki neden ağaç? lıcı çözüm geliştirmeyi şart kılıyor. Bunun yolu da 21 Kasım’a kadar sanatseverlerin beğenisine su- kisiyle bir tür “işyerine” dönüşen Milano’da ça- Bu soruya yanıtı Vuslat Foundation’ın Genel ancak dinleme kaslarımızı ve kültürümüzü geliş- nulacak bu projeyle doğayı cankulağıyla dinleme- lışmaya başlaması ve acımasız iş hayatına ayak Küratörü Chus Martínez veriyor: ‘‘Çünkü ağaç tirmemizle mümkün olabilir” diyor. nin önemine dikkat çekmek ve farkındalık yaratmak uydurma çabasını anlatan film, adeta bu dünya- nın haberci- si oluyor… Kendisi de aynı bölge- de doğan ve Yok ağlamıyorum, gözüme Friends kaçtı Milano’da uzun yıllar eçen yıl yirmi yaşındaki yeğenim, “Halacı- çalışan Ol- Gğım sen hiç Friends izlemiş miydin, ben ye- mi, Dome- ni başladım çok güzel dizi” diye sorunca afalla- nico aracı- mıştım. Friends’in içinde yaşamıştım 1994-2004 lığıyla filmi- arasında, yeni sezon bekleyerek, dizi CD’leri ala- ne otobiyografik öğeler eklemlerken o yıllara iliş- rak, dizi finalinde ağlamaktan kahrolarak... İz- kin verdiği ayrıntılarla gözlem yeteneğinin gücü- lemez miyim güzel kızım, dedim; ben bizzat gı- nü kanıtlıyor. Öyle ki yeni gerçekçilik akımının et- cık Rachel’dım, Tom Select’in oynadığı zengin ya- kisi altındaki Olmi’nin kamerası, Domenico’nun kışıklı adamı değil, çatlak Chandler’ı tercih eden yüz ifadelerini ve kadrajına giren mekânları gös- Monica’ydım, berbat sesiyle Smelly Cat’i söyleyen, terme biçimiyle, ülkenin içinde bulunduğu sosyo- kendini şarkıcı zanneden aktivist Phobe’ydim... ekonomik atmosferi etkileyici bir kompozisyon- Saçlarımı derhal Rachel gibi yapmıştım hatta, asla la resmediyor. Domenico’nun uyandığı ev- yakışmadığı halde. Hepsi de benim gerçekte varol- le açılan ve kısa bir tren yolculuğuy- masını istediğim arkadaşlarımdı, sırdaşlarımdı. la birlikte dönüşen mimariyi, kapitaliz- Eskimeyen ve bugünün gençlerine de aynı duy- min köşe bucak sardığı modern kentle- guları yaşatan Friends Reunion ile geçtiğimiz hafta rin yükselişini, şantiyeye dönen şehir- şöyle güzel bir sarsıldık. Sanırım pandeminin ikin- lerdeki dinamizmi tümüyle gerçekçi bir ci yılında yaşadığımız, daha doğrusu ortak olarak kaygıyla görselleştiriyor. Domenico’nun yaşadığımız en keyif verici anlardı. Ağlamayan şehirde ilk karşılaştığı devasa binalar karşısında, kalmamış sosyal medyada okuduğum kadarıyla. ilerleyen süreçte kelimenin tam anlamıyla “sudan Artık dizi kahramanlarının çıkmış bir balığa” (japon balığı) dönecek olan bir araya gelip anılarını Domenico’nun bakışları ve mimikleri, bu ürkütücü Elif Aktuğ paylaşmalarına mı ağla- dünyanın bir yansımasına dönüşüyor. dık, geride kalan gençliği- kâr almışlar. Sanırım Friends Re- David Schwimmer imiş, Ross’u yazmışlar yani il- Güvensiz, korku dolu, ürkek gözlerle, hayatını mize ve dostlara/dostluk- union ile de 4’er milyon dolar ka- kin. Courteney Cox, önce Rachel için düşünülmüş güvence altına alacağı bir iş arayan bu çelimsiz lara mı ağladık bilemem zanmışlar. ama akıllı Courteney “Ben Monica olabilirim an- genç, bir dizi tuhaf sınav ve mülakatın ardından ama iyi ağladık... cak” demiş. Dizinin en kıdemlilerinden 1964 do- işe kabul ediliyor ve pek tabii bu sırada gönlü- JENNIFER-MATT ğumlu Courteney’nin birkaç yıl önce yüz gerdirme nü de kendisi gibi genç bir kadına kaptırıyor. An- HERKESİN ARKA- AŞKINDAN ameliyatı olduğunu biliyordum ve bence çok gü- cak film Domenico ile Antonietta (Loredana Det- DAŞI OLDULAR BAHSEDİLMEDİ zeldi, harika görünüyordu. Jennifer da öyle, ufak to) arasında geçen ve hikâyeyi melodram sınırla- On yılda 236 bölüm ufak yaptırıyor sağını solunu. Lisa Kudrow salmıştı rına yaklaştıracak bir aşk öyküsündense bu genç 1969 doğumlu Jennifer Anis- olarak yayımlanan dizi, 220 ülkede gösterilmiş, bir süredir kendini iyice, 58 yaşındaki oyuncu Re- adamın ruh hali ve onun etrafını çevreleyen dün- ton ile 1966 doğumlu David Schwimmer’in dizi- her hafta ortalama 25 milyon seyirciyle buluşmuş union çekimlerinden önce dolgu botoksla topar- yanın özüyle ilgileniyor. Sınavların yapıldığı bi- nin başlamasıyla aralarında ciddi bir çekim oldu- ve final bölümü yayımlandığı gece 52 milyon kişi nadan, orada bulunma hallerine, sorulan tuhaf latmış kendini, iyi de olmuş. Erkekler hayal kırıklı- ğunu itiraf etmeleri çok tatlıydı. Girit kökenli oldu- sorulardan, anlaşılmaz hiyerarşi ağına dek kas- tarafından izlenmişti. Sosyal medya platformların- ğı yaşattı bana, Matt, dizinin yakışıklısı Matt yani ğu için pek bir sevdiğim Jennifer’ı burada gömmek vetli bir Kafkaesk bürokrasisi yaratan Olmi, söz dan izlenme sayısı 100 milyardan fazla. Görünen Joey dombalak bir adam olmuş. 1969’lu Matthew istemem ama Brad Pitt’den boşandıktan sonra di- konusu planlara eklediği kara mizah sosuyla da o ki, nesilden nesile izlenmeye devam edecek. Perry zaten bir tuhaf, dizide de bir kilo alırdı bir zinin Joey’i Matt LeBlanc ile kısa süreli bir ilişki ya- Domenico’nun yabancılaşma duygusunu perçin- İşin ilginç yanı Gana’dan Hindistan’a, verirdi, iki sezon arasında tanıyamazdınız. Diş- şadığını söylemeliydi. 1967 doğumlu Matt, diziden liyor. Ve aslında filminin köklerini, bire- Fransa’dan Türkiye’ye, ABD’den Japonya’ya dek, lerini yaptırmış ama olmamış. Bir ara ciddi uyuş- sonra, yarattığı Joey karakterinden ilhamla yazılan yin insan doğasının hallerine duyduğu herkesi ortak bir duyguda buluşturabilmesi, kültür, turucu sorunu var derlerdi, bana yine çok dertliy- “Joey” adında bir dizide oynadı. Heyecanla izle- uzaklaşmadan hareketle, işçinin ken- coğrafya fark etmeksizin. miş gibi göründü. David Schwimmer de sanki dol- diğimi hatırlıyorum, fena değildi aslında ama asla di emeğine yabancılaşması kavramına, Ailesini dostlarını yakınlarını göremeyen insan- gu botoks işlerine fazla bulaşmış, yine de araların- bir Friends olamadı. yani Marksist yabancılaşma teorisine larız bugün. Görsek de Covid bir mesafe koydu in- da en iyi görünen oydu. Oh dedikodu mu yaptım Bundan da bahsedilmedi tabii. sıkı sıkıya kenetliyor. Özellikle memurların sanların arasına. Kimseyi kucaklayamıyor, anamızı rahatladım. Dizi setinde yaşananlar güzeldi doğrusu, es- birbirlerinin önüne geçme telaşıyla en ön sırada babamızı doyasıya öpemiyoruz. Arkadaşlar uzak- Konuklardan bahsetmeden olmaz. David Beck- ki evine mahallene dönmek gibi. Çok yıllar son- oturmaya çalıştıkları sekans, ürettiği madde dışın- ta, herkes kendi telaşında derdinde, herkes ken- ham’cığım ailesinden uzak geçirdiği akşamlarda ra Ankara Bahçelievler’e gittiğimde ve çocukluk ar- da hemen her şeyle ilgilenen, dolayısıyla emeği- di yolunda. diziyi izlediğini ve Monica’ya benzediğini söyle- kadaşlarımla buluştuğumda aynı heyecanı yaşadı- ne yabancılaşan üreticinin durumuna çarpıcı bir Eh onlar yoksa Friends kadrosu var, yetiştiler im- di, pek titizmiş o da. Kit Harington en sevdiği bö- ğımı hatırlıyorum. Çok kıymetli anılar bunlar. He- emsal teşkil ediyor. Usta yönetmen böylelikle, me- dada. lümleri anlattı. pimiz saklıyoruz kıyıda köşede ama ara sıra böy- mur zümresi ve iş dünyası tasviriyle modern be- Nefis bir zamanlamayla buluşturdular dizi ve Lady Gaga Smelly Cat’i söyledi Phobe ile... Ah le gün yüzüne çıkması gerekiyor. Onca yaşanan yaz yakalılar için ders niteliği taşıyan ve hâlâ ge- seyirciyi. Ha bu arada Jennifer Aniston, Friends peki mini defile? Cindy Crawford, Justin Beiber, sıkıntıdan, dertten, hayat mücadelesinden ve suni çerliliğini koruyan bir filme imza atıyor. Reunion’ın yapımcılarından biriymiş, akıllı kadın. Cara Delavigne efsaneydiler. Elbette dizide ufak gündemden sonra tek gerçek olan dostlara ve en Il Posto, şüphesiz ilk bakışta toplumbilimci bir Dünyanın dört bir yanından milleti salya sümük roller üstlenen Julia Roberts, Brad Pitt, Sean Penn, temiz duygulara sahip olduğumuz gençliğin ilk yıl- kaygıyla bezenmiş, yoksulluk, işsizlik, kent-taşra ağlatırken güzel de para kazandı. Tamam tamam Danny DeVito selamlandı. larına dönmek lazım. İnsanın kendini temize çek- ayrımı vb. temalarla İtalyan halkının gündelik ha- farkındayım ortalama her Türk insanı gibi konu- Sonsöz: Film gibi izledik, izledim, peki sırada mesi ancak ruhunun temiz olduğu o günlere dön- yatını beyazperdeye yansıtma gayreti içerisinde yu paraya getirdim kabul ama amaç size bilgi ver- ne var? mesiyle mümkün... Dostlarla... bir film izlenimi veriyor. Ancak içinde bulunduğu- mek, 1994’te yayımlanmaya başladığında 75’er Gerisi gelir mi? Seinfield mesela, Married With muz çağda ve hatta belki gelecek için de bundan bin dolar alıyorlarmış bölüm başına, son yıllara DOLGU VE BOTOKS BAŞROLDE Children mesela? Ahh bizim yapımcılar akıl etse çok daha fazlasını bu yıllara meydan okuyan kla- gelindiğinde bölüm başına birer milyon dolar, her Dizi yapımcıları da çok şekerdi ve diziye na- keşke, Asmalı Konak yapsalar, Bizimkiler yapsa- sikte bulabiliriz. sezon için toplu bir para ve izlenme payından da sıl başladıklarını anlattılar. Yola çıktıkları ilk isim lar, Süper Baba yapsalar... basakbicak@gmail.com Arka Pencere