Katalog

5 20 Kasım 2021 Cumartesi Etiketlere takılmayın 60’ların Londra’sına u Sürekli yeni tanımlamalar çıkıyor ve artık şaşırmış Bağ ve şarap turizmi avrupa’nın ve dünyanın son on yıldır durumdayız. Önoturizm de son moda trendlerinden mi? çok iyi bildiği ve turizm anlayışına önemli yenilikler getiren bir yolculuk: Nedir ve bize neler sunuyor? akım. türkiye’de de ilgi görmeye başlayan bu akımı konuşmak GG: Çok haklısın, daha önce de ekoturizm, doğa tu- için Göknur Gündoğan ve murat yankı ile buluştuk. kendi rizmi, sakin turizm gibi kavramları duymaya başlamış- imkânlarıyla hazırladıkları ve yeni çıkan türkiye Önoturizm dÜn Gece tık. Önoturizm aslında tüm bunların kesiştiği bir seçe- r ehberi’nden, en iyi şaraplardan ve rotalardan sohbet ettik. nek. Kültürel ve gastronomik turizmin buluşma noktasın- da bulunan, bağ ürünlerinin, doğal, tarihi ve beşeri mira- soho’da sın keşfine yönelik bir tatil seçeneği. Yüksek katma değer - Göknur Gündoğan li, en önemlisi butik ve insani ölçekte bir turizm alternati- ariyeri- fi. Ve ne mutlu ki aslında Türkiye buna çoktan hazır. ne tür ko- Kmedileriyle u Bağcılık ve şarap turizmi tüm dünyada ilerlemiş du- adım atan Edgar rumda. Bir kesim seçimlerini, ufak tatillerini bu rotada Wright, türler ge- değerlendiriyor. Türkiye’de kurtuluş önoturizmde mi? çidine dönüşen ye- MY: Evet, esprili bir çağrışım olabilir ama “Huzur öno- ni filmi Dün Ge- Başak Bıçak turizmde”. Zira bu turizm alanı hem sürdürülebilirlik ce Soho’da (Last sağlıyor hem de ürettiği artı değer yüksek. Az yer çok ça- Night in Soho) ile kitap, yemek lışır misali. Hem daha az kirletiyor ve tüketiyor hem de 60’lı yılların Londra’sına nostaljik bir yolculu- ve biraz da ğa çıkarıyor. Göz alıcı vitrini ve şatafatlı at- daha kaliteli hizmet talep ediyor ve bunun karşılığının mosferiyle şık bir ambalaja sahip olan film, ne ekonomik olarak alınmasını sağlıyor. hayat yazık ki üslup kaygısıyla anlatı dinamiklerini gözden kaçırıyor. Önoturist daha fazla harcıyor Ebru D. Dedeoğlu Edgar Wright’ın, filmografisiyle kendisine u Her şey dahil konseptinden sıkılanlar, hayat gusto- özgü bir üslup geliştirdiği ve perdeye yansı- su yüksek olan ya da kendini geliştirmek, doğanın ku- yan görüntüyle seyircisini fazlasıyla mutlu etti- cağında zaman geçirmek isteyenler için şahane bir ter- ği bir gerçek. Shaun of the Dead (2004), The cih. Diğer turizm alternatifleri ile şarap turizmini karşı - World’s End (2013) ve Baby Driver (2017) gi- laştırdınız mı? Gerçekten kârlı bir yönelim mi? bi filmlerinin ardından yine sinemasal referan- sı bol, türlerle bağı kuvvetli, stilize bir öykü an- GG: Bu iş ekonomik açıdan bizleri çok daha farklı pro- latması boşuna değil. Ancak bu kez kâğıt üze- filde ve farklı tüketen bir turist profiliyle tanıştırıyor. Bir rinde fazlasıyla “şık” duran ve film noir’dan kere Türkiye, kitle turizmini hakkıyla yapan ve bunu çok giallo’ya, slasher’dan doğaüstü gerilimlere de- da iyi kotaran, uluslararası çapta tanınan bir ülke. Fakat Bağ rotaları ğin bilhassa korku/gerilim türüne hâkim se- verilere baktığımız zaman, bize gelen turistin maalesef di- yirciyi cezbedecek motifler barındıran fa- ğer ülkelere kıyasla az döviz bıraktığına şahit olabiliyo- murat yankı u ikinize de sormak isti- kat özü itibarıyla içi hava dolu bir cips pake- ruz. TÜİK’in yakın dönem verilerine göre kitle turizmiy- yorum. ilk 3 bağ rotası ve tini andıran bir filme imza atmış. 60’lı yılların Londra’sı, gece kulüpleri, sanat dünyası, ka- le (ultra her şey dahil paketlerle) gelen sıradan bir turis- ilk 3 tesis. dınları, erkekleri, kıyafetleri ve danslarıyla göz tin hafta sonunda (2 gece 3 gün) yaptığı kişi başı ortalama GG: Pozitif ayrımcılık yapa- kamaştırıcı bir atmosfer kurgulayan Wright, rak üç farklı ve mühim teruarı- harcama 150 Avro civarında. Trakya Bağ Rotası’nın veri- tüm bunları yine o yıllara ait klasikleşmiş eser- mızdan, üç kadın üreticimizin te- lerinden yola çıkarsak, bir “önoturistin” (2 gece 3 günlük lerin ve kültürün dokusuyla yaratıyor ve filmi- sislerini anacağım. Trakya’dan bir ziyaretinde) bizlere ortalama 920 Avro döviz bıraktı- ni bir nakış gibi işlediğini hemen her sekans- sevgili Zeynep Arca Şallıel’in Ba- ğını görebiliriz. Kısacası, önoturizm hem çevreye daha az ta hissettiriyor. kucha Vineyards Oteli, Seferihi- yük hem sürdürülebilir kalkınma modeline destek hem sar Gödence’de kendisi de bir r Üyalar kaBusa dÖn Üyor de tam 8 kat daha fazla döviz demek! Bizdeki bu veri- önolog olan Ayda Kalelioğlu’nun Öyle ki açılış sekansını, filmlerinin alame- ler yetersiz geliyorsa dışarıya göz atmak anlamlı olabilir; Ayda Bağevi ve tüm zor şart- ti farikası müzikleri eşliğinde Eloise’ın (Tho- ABD her yıl 20 milyon önoturistle 20 milyar dolar, Fransa lara rağmen İç Anadolu’da masin McKenzie) dansıyla yapan yönet- 10 milyon önoturistiyle 5.2 milyar Euro, İtalya 14 milyon Kayseri’de harika Molu men, sanat yönetimiyle de karakterine dair ilk önoturistle 2.5 milyar Avro ve bağcılığı son 30 yılda ivme ipuçlarını seyircisiyle paylaşmaya başlıyor. Çiftliği’nde, organik üzümleriyle kazanan Avustralya 5.5 milyon önoturistle her yıl 5.9 mil- İngiltere’nin taşrasında 60’lardan kalma bir fark yaratan Oluş Molu’nun Su- yar dolar kazanmaya devam ediyor... odada, moda ikonu ve oyuncu Audrey Hep- nolus Bağevi. burn gibi giyindiğini gördüğümüz Eloise’ın, MY: Vallahi bağ rotamız za- yeter ki koruyalım moda tasarımcısı olmak istediğini ve 60’lara ten hepi topu üç: Trakya, Ur- u Sermet Muhtar Alus’un yazılarını okuduğumuzda ait her şeye büyük bir tutku beslediğini öğreni- la ve İç Ege. İlk üç tesise gelin- yoruz. Nitekim Londra Sanat Okulu’nu kaza- geçmişte İstanbul’da tüm ailelerin kendine ait bostanla- ce ilk sırada Eskibağlar; binler- nıp Soho’da bir mahalleye yerleşmesiyle bir- rı, üzüm bağları, dörtbaşı mamur bir bostan kültürü ol- İyi şarap nasıl seçilir? ce yıllık Mezopotamya tarihi- likte, filmin girizgâhında kullanılan bu oda de- duğunu görüyoruz. Özellikle Çiftehavuzlar üzüm bağ- nin ilk önoturizm tesisi, Elazığ’da korunun hikâyenin tüm yapısını oluşturan is- u Göknur şarap konusunda en iyi eğitimleri al- ları ile meşhurmuş. Şimdi ise bunların hepsi modern- bulunuyor. İki numara Yedi Bil- kelet olduğunu anlamamız çok uzun sürmü- dın. Basit bir soru sormak istiyorum. iyi şarap ne- leşme adı altında şehirciliğe kurban gitti. Dünyanın ilk geler, Kuşadası’nda; üç numa- yor. Zira film ana karakterimiz Eloise’ın serü- dir? ve nasıl seçilir? kültür asmalarının yetiştirildiği bu topraklarda neden ra ise bence aslında komple bir venini günümüzde kurgularken onun geçmişte- İyi şarap; sanılanın aksine etiketi en meşhur şarap veya fiya- betona bu kadar teslim olduk? Umut var mı? ki bağlantısı Sandie’nin (Anya Taylor-Joy) yol- tesis olması bakımından, hatta tı en baş döndüren, cep yakan şarap değildir. Avrupa’daki ye- MY: Validebağ ve Bağlarbaşı’nı da ekleyelim mi? Umut culuğunu 60’larda tasarlıyor. Eloise’ın okulda Türkiye’nin en komple tesisi di- ni kuşak şarap uzmanlarının hemfikir olduğu bir konu varsa o karşılaştığı kötü arkadaş ortamı klişesini kulla- konusuna gelince bence biraz yebiliriz, benim de Bağcılık Tari- da “etiket içiciliğinden” sakınmak gerektiği. Bu, büyük şarap- narak iki karakter arasındaki bağı kuran film, “Doktor ne yerse yesin dedi” hi Müzesi’ni oluşturduğum Ece- ları, Bordeaux’nun meşhur Chateaux’larını, İtalya’nın en nadi- öykünün ve dolayısıyla Eloise’ın ihtiyaç duydu- durumu. Kentlerde umut yok abat’taki Asmadan Bağları ve de değerlerini vs. kötülemek gibi anlaşılmasın. İyi şarap olduk- ğu kırılmayı da sağlamış oluyor. Yurttan ayrı- tabii ki. Demografik ve diğer Bengodi Otel. larını uzun yıllardır kanıtlamış lakin çok az faninin ulaşabildi- larak kendisine bir oda tutan Eloise, neon ta- u Peki istanbul’da en iyi nedenlerden kaynaklanan aşı- ği bu özel değerler bir yana... İyi şarap; öncelikle, toprağa ve bela ışıklarıyla aydınlanan odasında gördüğü yerler? rı ve çok hızlı nüfus artışı bu- omcaya saygılı, sağlıklı üzümlerden üretilmiş, kendi teruarını rüyalarla Sandie ile bağlantıya geçiyor ve iki Şarap mönüsünün çeşitliliği ve nun sebebi. Bu nedenle günü- iyi yansıtan, üretildiği coğrafyanın yarattığı hisleri bize hatır- karakterin yaşantıları kesişmenin ötesine geçe- sunulan lezzetlerin uyumu açısın- müzde bağ alanları kentlerin rek, iç içe geçmeye başlıyor. Eloise’ın rüyaları latan, bağda üzümü yetiştirip şaraphanede kendisini yaratan dan; Foxy Karaköy ve Nişantaşı. kâbusa, hayalleri hayaletlere, filmin türü kor- dışında kuruluyor. Yeter ki bu kadın ve adamların tarzını, makul bir fiyat-performans denge- Taksim’deki iki güzel durak da kuya dönmeye başladığında ise yönetmen asıl alanları koruyalım. Umut bu. si içinde sunabilen bir şaraptır. Bence iyi şaraba ulaşmak için Beyoğlu Şaraphanesi, küçük ve niyetini açık ediyor. en doğru yöntemse; bağcı-üreticiyi doğrudan tanımak. Evet bu Madem bağlar artık bize gel- Dün Gece Soho’da her ne kadar iki ayrı samimi ortamı açısından Gala- yöntem markete gidip hoşumuza giden bir etiketi seçmekten miyor biz de arabaya atlayıp dünya tasavvur edilmiş olsa da tıpkı taşrada- ta’daki Solera Winery, restoran daha meşakkatli ama buna değeceğine emin olabilirsiniz. onlara gideriz. ki odasında 60’larda yaşayan hali gibi, Eloi- olarak Neolokal ve Mikla. se ile Sandie arasındaki geçişler bir süre son- ra bulanıklaşıyor ve film aslında tek bir dünya- u Peki şarapla ne yenir? Beyaz yalnızca renk değiller. O renklerin kimya- zırladığınız önemli örneğin. Onu yalnızca da, 60’larda geçtiği hissiyatı yaratmaya başlı- Kafanıza balık illa beyaz şarapla mı içil- sal kökenleri var ve bu nedenle de o uyum ızgara mı yapıyorsunuz, yoksa tencerede, yor. İki karakter arasında köprü olarak ayna- ları kullanan film, aynadaki iki suretle bir tür meli yoksa efsane mi? büyük ölçüde doğru. Zaten tat ve koku diğer unsurlarla birlikte mi? Ama her za- göre Janus yaratıyor ve Eloise ile Sandie arasındaki MY: Bu yemek-şarap uyumunun bir bi- analizleri bunu kanıtlıyor. Bu kadar köşe- man söylerim: “Kafanıza göre takılın, ne- karakter uçurumuyla da bu düşünceyi destek- limsel temeli var. Burada beyaz ve kırmızı li değil lakin. Zira sizin beyaz eti nasıl ha- yi neyle seviyorsanız öyle için.” takılın liyor. Biri utangaç diğeri özgüvenli, biri güçlü diğeri annesinin rahatsızlığı sebebiyle akıl ra- hatsızlıklarına meyilli, zayıf bu iki karakterin tek ortak paydaları ise toksik erkek imgesi olu- yor. Günümüzde veyahut geçmişte, her yaştan her statüden kadının maruz kaldığı psikolojik/ fiziksel şiddet unsuru, Eloise ile Sandie’yi bir- Yaşa takılmamak hakkın leştiren yegâne nokta oluyor ve hatta bu filmi izleyen bizlerin dahi, bir “samuray kılıcı” yü- zünden hikâyeyle daha fazla yakınlık kurma- rken seçim olmayacak açıklama- Getirilen yaş şartı sadece yeni işe gi- 5 milyon civarı mıza olanak tanıyan bir sembol haline geliyor. larına karşın tüm partiler sanki renleri değil eski çalışanları da kapsa- Emeklilikte yaşa takılanların toplam sayısının yak- Eyarın seçim olacakmış gibi vaat- dı. Eski çalışanlar için oldukça sert bir GerÇeklik kıskacında laşık 5 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. An- Bu lere, toplantı ve propagandalara başla- yaş şartı sistemi getirildi. Emeklilik ya- cak Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Dayanış- Tuhaf bir biçimde, filmin kozu olması muh- senin dı. Böylece daha önce iktidar partisinin şı kadınlarda 58, erkeklerde 60’a, prim temel bir simgenin, problemli damarına dö- ma ve Yardımlaşma Derneği hemen emekli olabile- hakkın kaynak yokluğunu öne sürerek “Günde- gün sayısı ise 7 bin güne yükseltildi. 8 nüştüğü yer de yine burası… Çünkü ana ka- cek EYT mağduru sayısının 750 bin ile 1 milyon ci- mimizde yok” dediği bir dizi mağduri- Eylül 1999 gününden önce işe giren- rakter olarak karşımıza çıkan Eloise’ın dışın- varında olduğunu belirtiyor. EYT sorununun çözümü yet de yeniden konuşulur oldu. Nasıl ki ler için kadınlarda 40 ile 58 erkeklerde da, antagonist olarak izlediğimiz Jack (Matt SGK için aylık ortalama 2 milyar TL civarında ilave Smith) ve hatta Sandie dahi tek boyutlu ve ye- emeklilere ikramiye, makul bir asgari ise 44 ile 60 yaş arasında değişen ka- bir ödeme anlamına geliyor. Uzmanlar, bunun da olcay BÜyÜkta Ş terince üzerinde düşünülmemiş izlenimi ya- ücret ve 3600 ek gösterge muhalefetin demeli geçiş süresi getirildi. Benzer yaş SGK’nin ödeyeceği emekli aylıklarının yaklaşık yüz- ratıyor. Wright, filminin stiliyle ve referansla- vaadi iken AKP iktidarınca, eriyen oy- sınırı Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR’luyu de 6-7 civarında artması anlamına geldiğini belirti- rıyla o kadar meşgul ki hikâyesinin temelleri- ları toparlamak amacıyla “Böyle bir şey yapılacak- da kapsadı. yor. Hatta daha kademeli çözümlerle SGK bütçesine ni ve kinayesinin altını doldurması gerektiği- sa onu ancak biz yaparız” söylemiyle uygulama için Yeni geçiş koşulları 20 ve 25 yıllık sigortalılık ko- gelecek ilave artışın daha düşük tutulması da müm- ni hepten unutuyor. Eloise, fantezi ile gerçek- adım atılır maddelere dönüştüyse şimdi de tüm göz- şullarını korudu ancak yeni sistem kadınlarda 40-56 kün. lik kıskacında ve iki hayat arasında sıkışıp ka- ler EYT’ye çevrildi. arası, erkeklerde ise 44-58 arası değişen yaş koşulu lırken, seyirci de türler ve referanslar arasın- kaynak var ve 5 bin ile 5 bin 975 gün arası değişen prim gün da boğulup gidiyor; ne Eloise’la özdeşleşebi- r eform değil mağduriyet koşulu getirdi. DİSKAR tarafından hazırlanan bir çalışmaya gö- liyor ne Sandie’nin motivasyonunu anlayabili- Emeklilikte yaşa takılmak 1998 yılında işe giren Yaş şartının 4447 sayılı yasa çıktığında ha- yor ne de final yüzünden Jack’e hak ettiği öf- re, tahsil edilemeyen SGK primlerinin tahsil edilme- ve o tarihte 2023 yılında emekli olma hakkına sahip keyi duyabiliyor. Anlatının geçişli yapısı, öy- len çalışanlara geçmişe dönük uygulanması nede- si, kayıt dışı çalışanların sigortalı çalıştırılması, ser- küde kafa karışıklığına yol açarken, seyirci- bir işçinin, 1999 yılında çıkarılan bir yasa ile emek- niyle sigortalılık süresi ve prim gün şartlarını yeri- maye çevrelerine tanınan vergi ve prim teşviklerinin deki beyaz ve siyah ayrımını da grileştirmeye liliğinin 15 yıl sonraya, 2038 yılına ertelenmesi an- ne getirenler ama yaş şartını yerine getiremeyenler bir kısmının EYT için ayrılması yeter de artar bile. sebebiyet veriyor. lamına geliyor. Emeklilikte yaşa takılanlar arasında emeklilik için yaş koşulunu beklemek zorunda kal- 2010-2020 arasında bütçeden işverenlere sadece Şu bir gerçek ki Dün Gece Soho’da, müzik- 2 yıl ile 18 yıl arasında mağduriyet söz konusu. EYT dı. Emekliliğe kademeli geçiş (yaş koşulu) nedeniy- SGK prim desteği için 154 milyar TL’yi aşkın kaynak leri, görüntü ve sanat yönetimi ile hikâyesine sorununun çözülmesi bir hukuksuzluğun giderilmesi- le ciddi bekleme süreleri ve mağduriyetler yaşandı. aktarılmış durumda. İşverene bütçeden bu kadar biçtiği dünyayla izlemesi keyifli bir film. Fakat dir aslında. Örneğin yasanın çıktığı tarihte 18 yaşında işe giren kaynak aktarılabiliyorsa geniş bir toplumsal mağdu- daha fazlasını söy- 8 Eylül 1999 gününe kadar SSK kapsamındaki iş- ve 2-3 yıldır sigortalı çalışan bir erkek eski sisteme riyet oluşturan EYT’liler için de kaynak ayrılabilir. leyebilmek için Ed- çilerin emeklilik için iki şartı yerine getirmesi gereki- göre 43 yaşında emekli olabilecekti. Kademeli ge- Sonuç olarak, yaşa takılmak bir kader değil. Yan- gar Wright’ın pa- Puanım: yordu: Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigorta- çişle bu işçinin emekliliği 15 yıl gecikmiş oldu. Aynı ketin içiyle de ilgi- lış ve haksız bir uygulamanın en kısa zamanda dü- 6.5/10 lenmesi gerektiğini lılık süresi ve 5 bin günlük prim ödeme gün sayısı. tarihte 2-3 yıldır sigortalı olan kadın işçi için bu sü- zeltilmesi ve emeklilik hakkının sağlanması tüm yaşa hatırlaması lazım. 1999’dan sonra üçüncü bir şart olarak yaş getirildi. re 18 yıl oldu. takılanların hakkı. basakbicak@gmail.com