Katalog

5 13 Kasım 2021 Cumartesi Egzotik v E Kıskanmak sevmek midir Psik EdElik: ? Cryptozoo ‘Bunu da konuşalım’ Kıskanmayan erkek sevmiyordur! Bu sözün gündelik hayatımızda epey yeri olduğunu söylesek yanlış olmaz. Peki sevmek, kıskanmayı da beraberinde mi getirir? Kıskanan insanda kaybetme korkusu ne kadar baskındır? 60’ların ütop- Kıskançlık “üzüntü - korku - öfke” üçgenine nasıl yacı iyimserliği, karşı kültür, savaş yerleşir? Ben sordum, Dr. Erdal Atabek yanıtladı. karşıtlığı, kapita- lizm, mitolojik ya- malıdır. “Özdeşleşme - identifikasyon” her zaman hep kendilerini başkalarıyla karşılaştırırlar ve zayıf ratıklar ve toplu- İPEK ÖZBEY gelişmenin bir biçimidir. Çocukluktan başlayarak mun ötekileri krip- kişiliklerinin acısını çekerler. Başak Bıçak titleri korumaya gelişimin her aşamasında “rol modelleri” vardır, Bulacakları çözüm ise entrikalar, tuzakçı tutum- ant içmiş bir an- u Kıskançlık nedir? kişinin gelişiminde önemli etkileri olur. Kimi za- lar, kendi yalanlarına inanma ve bitmeyen yakın- tikahraman… Kavramsal bakımdan birbi- Kıskançlık, mülkiyet temeline dayanan sahip ol- man bir abla ya da ağabey, bir spor ikonu, bir sine- malardır. rinden uzak bu terimlerin analojisi, pek ta- ma güdüsünün oluşturduğu duygu demetidir. Bu ma yıldızı, bir toplum lideri “onun gibi olma” iste- u Kıskançlığı, içinde yaşıyorsan sorun yok bii söz konusu benzeşme kadar tuhaf, sıra dı- demetin içinde sevinç, üzüntü, korku, öfke, şaşkın- ği yaratır. Bu kıskançlık değildir. Belki de “normal ama çevrende sorunlara neden oluyorsa sıkıntı şı ve aykırı bir portre resmediyor. Dash Shaw lık gibi temel duygular yer alır. hali” denilen durum budur. büyük derler, katılır mısınız? imzalı Cryptozoo, büyülü yaratıklarla bezedi- u Kimler kıskanır? u Bizim toplumumuzda kıskançlık sevgi gös- Kıskançlık dışa vurulmadığı zaman da kişi için ği 60’lar evrenine, bugünden, melankolik bir Rekabet ve yarışın yer aldığı toplum biçimlerin- tergesi olarak da görülüyor. Ör- ağır bir yüktür. Giderek kin bakış atıyor… de “herkes kıskanır”. Çünkü “üstün olma”, “önde neğin, literatürümüzde “Seven u Kıskanan insanın kay- duymaya ve intikam alma iste- Geçtiğimiz haftalarda MUBI’de olma” yarışı bu kıskançlık duygusundan güç alır. betme korkusu mu vardır? kıskanır” diye bir söz var… ğine yol açacak duruma gele- gösterime giren Cryptozoo, henüz “k ıskanan kişi” elbette kay- girizgâhıyla dahi bir yetişkin ani- Sevgili, eş gibi kıskançlık nesnelerinin yanı sıra sta- Toplumlardan toplumlara de- bilir. Eğer dışa vurulursa elbet- betmekten korkar. Bu korku ne- masyonu olduğunu kanıtlayan ve tü, yetki, zenginlik, ün gibi erişimler de kıskançlık ğişiklik göstermesinin sebebi te çevrede pek çok soruna yol anlatısının çekirdeğini oluşturan po- deniyle de “sahip olma” duru- nedeni olurlar. “Benim olsun”, “Sadece bende ol- nedir? açar. litik özü açık eden bir film. Amerika- mu onaylanarak belgelenir. t a- sun” duygusuna dayalı sahip olma güdüsü, üstün- Kıskançlık değişik toplumlar- Shakespeare’in ünlü Othel- lı çizgi roman / animasyon sanatçısı Dash pu senedi, araba ruhsatı, nikâh lüğünü gösterme arzusunu da taşır. da farklı biçimlerde yaşanır. El- lo oyunu “patolojik kıskanç- Shaw ikinci filmi ile tıpkı ilkinde (My Entire cüzdanı hep bu onaylanmış bel- u Güvensizlik kime karşıdır, kendine mi baş- bette herkes bir biçimde “kıs- lık” durumunun yol açtığı fela- High School Sinking Into the Sea, 2016) ol- gelerdir. “s ahip olma”yı, mül- kasına mı? kanır” ama bunun kabul edilip ketleri anlatır. Othello’nun sev- duğu gibi bir felaket öyküsü tasarlıyor ve bu- kiyet hakkına dayalı “bu onun- Kıskanan kişide hem kendine güvensizlik hem edilmemesi, buna bağlı tutumlar gilisi Desdemona’ya duyduğu nu karşı kültürün simgeleriyle inşa ediyor. dur” hükmünü kabul eder, de kıskanılan kişiye güvensizlik yer alır. Kaybetme değişik toplumlarda çok fark- hastalıklı kıskançlık aslında te- San Francisco’da yer alan ormanlık bir alan- onaylar ve belgeler. Elbette bu- korkusu, kıskanan kişinin özgüvenini sarsar, ay- lıdır. “Birey yetiştiren toplum- davi edilmesi gereken bir ruh- da kaybolan hippi çift Amber ile Matthew’un nu kaybetme korkusu, sahip ol- Cryptozoo’ya rastlamalarıyla başlayan fil- nı zamanda kıskanılan kişiye duyulması gereken lar”, kıskanma olayını mantık- sal bozukluktur. Bu bozukluğa ma güvenini tehdit ettiği için kıs- min açılış sekansı, trajik bir hadiseyle sonuç- güven de kuşkulu bir duruma gelir. “Güvenilmez lı akıl süzgecinden geçirir, buna “Othello sendromu” olarak ko- kanmaya yol açar. Ama elbette lanırken öyküsünün “hayal” ve “mükemmel ilişkiler”, kıskanan kişi için dayanılmaz bir yüktür. yol açan nedenlere bakar ve bu- nulan tanım literatürde yer al- korkunun ecele faydası yoktur. toplum” gibi tematik referanslarını da boh- Kıskanılan kişi de bu güvensizlikten çok rahatsız na göre karar verir. Bu kültürde mıştır. Önemli olan bunu bilmek, ola- çasından çıkarmasına neden oluyor. Çünkü olur. Bu ilişkiler büyük risk altındadır ve sürmesi ilişkiler “mutlak” değildir, “son- u Bu sorun nasıl aşılır? caklara hazır olabilmektir. Cryptozoo, Walt Disney’in tasavvur ettiğine durumunda tartışmalar, kavgalar kaçınılmaz olur. suza kadar sürecek” değildir, Çözüm, her konuda olduğu benzer bir biçimde, 60’ların alternatif dünya- u Değersizlik ne kadar etkilidir? Karşısındaki ayrılıklar normaldir ve kayıplar gibi “yaşam bilinci”dir. sında var olan mitolojik yaratıkların “korun- birine kendisini değersiz hissettiriyorsa kıskanç- göğüslenir. Bu uygarlığa ulaşamayan kültürlerde “Yaşam bilinci”, olgunlaşmış kişilik, tamamlan- duğu” fakat aynı zamanda birer sirk hayva- lık kaçınılmaz mıdır? ise her ilişki “mutlak değişmezlik” üzerine mış kimlik ile oluşan bireyin “kimseyi taşımadan, nına dönüştürüldüğü bir park ve müze. Yö- Değersizlik suçlaması elbette kişide ya hakkının kurulur, değişiklik ise “kişinin varlı- kendini de taşıtmadan” yaşamını sürdürme ba- netmen Shaw, bu parkların halihazırda üre- verilmemesi ya da kendinin aşağılanması duygu- ğına hakaret” kabul edilir, sonuçla- şarısıdır. Bu “birey”, sevginin “insan mülkiye- tilmiş hayallerden ibaret olduğunu ve bu dün- yada sizin hayallerinize ya da yaratıcılığı- sunu yaratır. Bununla karşılaşan kişi, eğer ilişkisini rı da buna göre olur. ti” olmadığını bilir, birlikte- nıza ihtiyaç olmadığı için aslında “rüyaların sürdürmek istiyorsa kaçınılmaz olarak kıskançlık u Gündelik hayatta özenme, liklerin “mutlak” olma- kesildiği” yerler olduğunu söylerken tam da duyacaktır. “Kimin değerli bulunduğu?” kuşkusu hasetlenme, çekememezlik, pay- dığını bilir. Bu “birey”, bu sebeple kriptitlerin en güçlüsünü Baku ya- bir kez yerleşince bu kıskançlık giderek “üzüntü - laşmak istememek gibi durumla- yaşamda kazanılan ni rüya yiyen olarak addediyor. Filmin prota- korku - öfke üçgenine” yerleşir. ra kimlerde rastlanır? her şeyin hak edilmiş ganisti ve esasen antikahramanı Lauren Gray Bu da ilişkiyi güvensiz bir ortama taşır, ilişkinin Hasetlenme, garez olma, çeke- emekle olduğunu, an- ise kendisini bu kriptitleri korumaya ve kolla- çıkmaz sokağı böyle oluşur. meme, paylaşmama birbi- cak böyle olursa kalıcı maya adamış bir zoolog olarak Baku’yu arı- u İlişkilerde kıskançlık nereye kadar normal? rine benzer olum- olacağını bilir. “Yaşam yor ve parka getirilmesi için dünyanın dört Ya da şöyle sorayım: Kıskançlığın normal hali var suz duygulardır. bilinci” bu kişiye han- bir yanını dolaşıyor. Bu parkı projelendiren mı? Zayıf kişilik- gi durum- ABD hükümetinin maksadına gelince… Baku Aldatılan kadın ya da erkek elbette kıskançlık gibi “hayal makinesi” bir yaratığı dizginle- ler ve kimliğini da nasıl mek ve mümkünse kontrol edebilmek... Çünkü duyacaktır. Burada bir kıyaslama ve rekabet söz bulamamış ki- davran- politik olarak karşısında konumlanan kültürle- konusu olur. “Bende olmayan ne, ötekinde bulun- şilerde görü- ması gerek- ri ve düşünceleri ancak bu şekilde yok edebi- muştur” sorusu bu kıskançlığın can yakıcı konu- len bu olum- tiğini, dür- leceğine inanıyor. su olur. Aslında çoğu “aldatma” denen olayda, on- suz duygular, tülerin, duy- Tahmin edeceğiniz üzere, anlatının çatış- daki ile bundaki gibi bir kıyaslama söz konusu de- taşıyan için guların na- ması da burada saklı zira toplumun ötekile- ğildir ama bu soru kaçınılmaz olur. “Aldatma - al- ağır bir yük, sıl kontrol edi- ri olan bu yaratıkları sözde koruma niyetiy- datılma” konusu karmaşık bir olgu olarak ayrıca çevresi için leceğini göste- le bir eğlence parkına hapseden ana karak- ele alınmalıdır. Burada dürtülerle güdülerin kar- kabul edile- rir. Çözüm, her terin çelişkileri, alegorik olarak günümüz top- maşık bir kombinasyonu vardır ve basite indirgen- mez davra- şeyde olduğu gi- lumunun da ahlaki paradokslarını içerisin- mesi tartışma yaratır. Kıskançlık, “gıpta etme, ona de barındırıyor. Nasıl ki Matthew girizgâhta nışlar yara- bi budur: “yaşam Amber’e, “Senin hayal gücünü seviyorum” özenme, onun gibi olmak isteme” ile karıştırılma- tır. Bu kişiler bilinci...” diyorsa ve rüyasında meclisi işgal edip hep birlikte eşit toplumu yarattıklarını gördüğünü söylüyorsa -gelinen noktada Trump taraftar- larının Capitol’ü basması ironisi- Baku da iş- te bu ütopyaları ya da rüyaları yiyen yara- tık olarak ABD hükümetinin ağzını sulandırı- Çocuklar haczedilmesin ama... yor. Bu yolda kullandığı kişi ise yine bir “ha- yalperest ve idealist” olarak iyimser bir mü- eçen hafta özellikle tırma. Çünkü, icra dairesi marifetiyle gerçekleşirken bu VeLAyeT iPTALi de VAr cadele veren ve sömürülen, karaborsada sa- yandaş medya bal- yöntemde menkul haczine eşdeğer uygulamalar tam Çocuk teslimini engelleyenler, disiplin hapsiyle ceza- tılan, kapitalizmin bir metası haline gelmiş Glandıra ballandı- 88 yıldır çocuklara da uygulanıyor. landırılacak. Disiplin cezasının süresi çocuk teslimi- kriptitleri korurken yine onları “satın alan” ve BU ra çocuk haczinin son buldu- ne muhalefette 3 aya kadar, kişisel ilişki kurulmasına hapseden Lauren… Cryptozoo’nun, tüm Tr AVMATiK senin ğuna dair haberler yazdı. Zi- bu sebeplerle ana karakteri Lauren muhalefette 3 günden 10 güne kadar olacak. Kara- HAKKIn ra 5. Yargı Paketi TBMM’den İcra yoluyla çocuk teslimi süreci hem aileler hem de olmasına rağmen 60’ların idealiz- rın gerekleri yerine getirilmezse, velayet hakkı değiş- geçti. TBMM Adalet Komisyo- çocuk açısından oldukça sancılı ve travmatik bir süreç. minin simgesi Amber ile açılması ve tirilecek. Tüm işlemler ücretsiz olacak, harç alınmaya- nunda, 5’inci Yargı Paketi’ni Çocuğun yasalar marifetiyle bu süreci yaşamaya mec- yine onunla bitmesi boşuna değil. cak ve masraflar devlet bütçesinden karşılanacak. bur bırakılması, Türkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Mil- içeren İcra ve İflas Kanunu Ve elbette vicdan karakterini tem- Konu icra müdürlüklerinden çıkarılmış gibi görün- OLCAy BÜyÜKTAŞ ile Bazı Kanunlarda Değişik- letler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne de, hakim olan ço- sil eden Medusa ilhamlı Phoebe’nin se de kararın yerine getirilmesinde işleyişin değişme- varlığı da… Film, bu yolla hem o yıllara lik Yapılması Hakkındaki Ka- cuğun yüksek yararı ilkesine de aykırılık teşkil ediyor. diği, uygulamanın çocuk odaklı olmadığı görü- melankolik bir atıf yapıyor hem de ilk andan nun Teklifi kabul edildi. Şimdi bunun ne anlama geldi- Dolayısıyla çocuğun doğasına aykırı olan icra yolu lüyor. Hatta kadınlar açısından durumu zo- itibaren Cryptozoo’nun felakete sürüklenece- ğini özetlemeden önce bu uygulamaya neden gereksi- ile çocuk teslimi uygulaması esasen bir çocuk ra sokan, kadına ulaşmak için çocuğu kullan- ğini ima ederek ve çözümü “ışıkta” (ilgi çekici nim duyulduğunu kısaca hatırlamakta yarar var. hakları ihlali. mak isteyen eski kocaya bir dizi ko- bir biçimde Luz Mala sekansıyla girişteki rüya Ancak durumu düzeltmek için gün- Mevcut uygulamaya göre anne-babası boşanmış ço- laylık sağlayan bir yasa olarak ha- betimlemesi aynı) bularak ütopyalar konusun- cuklar, velayet sahibi olmayan diğer ebeveyn ile ayda deme getirilen ve kabul edilen yeni yata geçiriliyor. daki karamsarlığını ilan ediyor. sadece 2 hafta sonunda, üstelik mahkeme tarafından uygulama bu durumu pek de değiş- Adalet Bakanlığı’nın geçen yıl- Cryptozoo, demode imasında bulunduğu belirlenen saatlerle sınırlı olarak görüşebiliyordu. Daha tirmiyor gibi görünüyor. Şöyle ki, ic- ki verilerine göre mahkemelerce düşünce sistemlerinden mürekkep öyküsüyle fazlası için velayet hakkına sahip ebeveynin onayı ge- ra marifetiyle yapılan bu iş- çocukların yüzde 74.5’inin ve- uyumlu grafik stilini yine eski moda bir tarz- rekiyordu. lem yine benzer biçimde ya- layeti anneye verilmiş durum- la tasvir ediyor ve üslubunu 19. yüzyıl illüst- pılacak. Velayet hakkı sahibinin mahkeme kararındaki süre- da. Bu yılın ilk 10 ayında ka- rasyonlarından Winsor McCay’in The Cen- lerle sınırlandırmadan, çocuk ile uzaktaki ebeveynin öz- Kabul edilen tasarı- yıtlara geçen 256 kadın ci- taurs’una (1921), Rene Laloux’nun La Pla- gürce ve düzgünce görüşmelerine rıza göstermesi duru- ya göre, Çocuk Koruma nayeti var. Özellikle erkek nete Sauvage’ından (1973) Jurassic Park’a munda genellikle bir sorun yaşanmıyor. Ancak bu her Kanunu’na, “Çocuk Tes- (1993), Jorge Luis Borges’in Düşsel Varlıklar şiddetinden kaçarak zaman mümkün olmayabiliyor. Bunların başında şid- limi ve Çocukla Kişisel İliş- kitabına ve mitolojiye değin geniş bir yelpa- sığınma evlerine yer- det nedeniyle ayrılmış ve kadın sığınma evlerinde kal- ki Kurulması” başlıklı dördün- zede ilham kaynaklarına dayandırıyor. Este- leşen kadınlar için cü kısım ekleniyor. Yeni uygu- tik açıdan iddialı, kurguladığı evrenle egzotik mak durumundaki anneler başlarına gelebilecek ölüm- durum çıkmaza gir- ve psikedelik, anlatı stiliyle sıra dışı… Otorite, cül tehlikelere önlem olarak yerinin öğrenilmesine kar- lamaya göre bu işlem, Adalet miş gibi görünüyor. öteki ve ütopya üzerine eşine az rastlanan bir şı görüşmeyi reddediyor ya da geciktirebiliyor. Bazı iyi Bakanlığı’nca kurulan adli des- Evet, ebeveynler çocukla- sorgulama olan Cryptozoo’nun hayal menşeli niyetli olmayan ya da öfkeli eşler için de çocuğu hukuki tek ve mağdur hizmetleri müdürlük- rını rahatlıkla görebilmeli. temasının mesajı ise açık: süreleri içinde göstermemek bir intikam aracına dönü- lerince yerine getirilecek. Müdür- Çocuk odaklı kurulması ge- ‘Hayaller olmadan, gelecek ol- şebiliyor ne yazık ki... lüklerde müdür, yeteri kadar müdür reken ilişkide, kadının için- maz.’ İşte bu soruna hukuki çözüm olarak İcra İflas Kanunu yardımcısı ve personel ile psikolog, de bulunduğu durum göz ar- kapsamında 1932 yılında “çocuk teslimi” düzenleme- pedagog ve sosyal çalışmacı Ada- dı edilmemeli. Kadın açısın- si yapılmış. Bu uygulama halk arasında “çocuk haczi” let Bakanlığı tarafından görevlen- dana bir cezaya dönüştürül- Puanım: 8/10 olarak adlandırılıyor. Esasen bu ifade yerinde bir yakış- dirilecek. memeli. basakbicak@gmail.com