Katalog

MEHMET PERİNÇEK’TEN ‘Kafkasya’da TürkSovyet Askeri İşbirliği (19191922)’ Yıllardır Rus Devlet Arşivi’nde incelemeler yapmaktadır. Halen Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü’nde araştırmacı olarak çalışan Mehmet Perinçek’in kaynak niteliğindeki yeni kitabı Kafkasya’da TürkSovyet Askeri İşbirliği (19191922) adını taşıyor. Kitap, Milli Mücadele başlarında (5 Şubat 1920) Atatürk’ün yayımladığı ünlü Kafkas Seddi Durum Değerlendirmesi’ne gönderme yapılarak başlamaktadır. İlk bölümde Azerbaycan’da, 1920’de Sovyet iktidarının kurulması, ikinci bölümde Ermenistan hareketi ve Taşnak iktidarının yıkılması, üçüncü bölümde Gürcistan’daki gelişmeler ve dördüncü bölümde Batı’nın TürkRus Savaşı çıkarma çabaları incelenmektedir. ALEV COŞKUN C oğrafya bir ülkenin kaderidir. Ülkeler komşularını seçme hakkına sahip değildir. Ülkenin komşularını coğrafya tayin eder. Ortadoğu’da stratejik bir yarımada olan Türkiye’nin Kuzey komşusu Rusya ile uzun bir tarihi vardır. Yüzyıllar süren bu ilişki kuşkusuz çeşitli dönemlerdeki savaşları da kapsar. Osmanlı döneminde Rusya ile ilişkiler, uzun süren savaşların tarihidir. Çarlık Rusyası Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizlerle aynı cephede bulunuyordu. İngiltere Çanakkale’den saldırınca Rusya da doğudan saldırıya geçti. Kars, Erzurum, Erzincan, Van, Bitlis ve Muş’u işgal etti. Rus orduları Diyarbakır’a kadar dayandı. Ekim 1917’de Lenin’in liderliğinde gerçekleşen büyük sosyalist ihtilali sonrasında durum değişti. Yeni kurulan Sovyet Sosyalist Devleti, Dünya Savaşı’ndan ve işgal ettiği yerlerden çekildi. Bu Rusya ile Türkiye arasındaki son savaştır. MİLLİ MÜCADELE BAŞLARKEN ATATÜRK’ÜN DURUM DEĞERLENDİRMESİ Atatürk, Kafkaslar’ın İngiltere’nin denetimine geçmesini en tehlikeli durum olarak görüyordu, İngiltere Kafkaslar’da etkin olursa Türkiye’nin dört bir yönden çembere alınacağı değerlendirmesini yapıyordu. Bu konu Atatürk tarafından Milli Mücadele’nin başında (Şubat 1920), “Kafkas Seddi Durum Değerlendirmesi” adıyla ele alınmıştır. Buna göBaşkomutan Mustafa Kemal ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa (en solda) SSCB heyetiyle birlikte cephede (28 Mart 1922). re, Kafkaslar’da İngiliz seddi yıkılmalı, Kuvayı Milliyecilerin yardımıyla Kafkaslarda SovyetTürk ilişkileri gerçekleştirilmeliydi ve güçlendirilmeliydi. Atatürk, Milli Mücadele boyunca bu stratejik durum değerlendirmesine bağlı kalmıştır. Rus üniversitelerinde Türk tarihi ve kültürü uzun süredir incelenir ve akademik bir alan olarak önem verilir. Birçok bilimsel çalışma yapılmıştır. Örneğin Rusya Bilimler Akademisi üyesi A. Mardanoviç Şamsutdinov’un Rus belgelerine dayanarak yazdığı kitabı Ataol Behramoğlu tarafından Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı adıyla (Cumhuriyet Kitapları) Türkçeye kazandırıldı. TürkSovyet ilişkilerini inceleyen Yunan akademisyen Stefanos Yerasimos’un, Ekim Devrimi’nden Milli Mücadele’ye Türk Sovyet İlişkileri (19171923) önemli bir kaynak kitaptır. RUS DEVLET ARŞİVI’NDE YILLARA VARAN İNCELEMELER Rusya’da TürkiyeRusya arasındaki ilişkiler konusunda çalışmalar sürmektedir. Türkiye açısından bu boşluğu akademisyen Mehmet Perinçek doldurmaktadır. Rusça bilen Mehmet Perinçek, yıllardır Rus Devlet Arşivi’nde incelemeler yapmaktadır. Halen Moskova Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Enstitüsü’nde araştırmacı olarak çalışmaktadır. Perinçek, Atatürk’ün Sovyetlerle Görüşmeleri, Komintern Belgelerinde Türkiye ve TürkRus Diplomasisinde Gizli Belgeler kitaplarını yayımladı. Ayrıca Rus belgelerine dayanarak Ermeni sorunu üzerinde incelemeler yaptı. Örneğin Ermeni Devlet Adamı B. A. Boryan’ın Gözüyle TürkErmeni Çatışması, Ermeni Milliyetçiliğinin Serüveni: Taşnaklardan Asala’ya Yeni Belgelerle Sovyet Kaynaklarında Kürt İsyanları kitaplarını yazdı. BATI’NIN TÜRKRUS SAVAŞI ÇIKARMA GAYRETLERİ Mehmet Perinçek’in yeni kitabı, Kafkasya’da TürkSovyet Askeri İşbirliği (19191922) adını taşıyor. Kitap temelde yukarıda sözü edilen ve Milli Mücadele başlarında (5 Şubat 1920) Atatürk’ün yayımladığı ünlü Kafkas Seddi Durum Değerlendirmesi’ne gönderme yapılarak başlamaktadır. Kitabın giriş kısmında tarihsel arka plan veriliyor. 4 bölümden ve 520 sayfadan oluşan kitapta, birinci bölümde Azerbaycan’da, 1920’de Sovyet iktidarının kurulması, ikinci bölümde Ermenistan hareketi ve Taşnak iktidarının yıkılması, üçüncü bölümde Gürcistan’daki gelişmeler ve dördüncü bölümde Batı’nın TürkRus Savaşı çıkarma çabaları incelenmektedir. Kitap, Milli Mücadele döneminde (19191922) TürkSovyet askeri işbirliğini inceleyen bir kaynak kitap niteliğindedir. 520 sayfalık kitapta Rus kaynakları ve belgeleri geniş olarak kullanılmaktadır ve 1704 adet dipnot yer almaktadır. Kitapta ayrıca geniş bir kaynakça verilmiştir. Bu kitap, TürkRus gelişmeleri tarihinde önemli bir bilimsel yapıt olarak yer alacaktır. n Kafkasya’da TürkSovyet Askeri İşbirliği (19191922) / Mehmet Perinçek / 520 s / 2021. 4 15 Nisan 2021 KITAP