Katalog

OKURLARA Turhan Günay için... Bir kitap elifbası denemesi (II) Ciltçilik, Eski Roma’dan Çin’e ve Mâçin’e, kitap dünyasının gözde sanat ve zanaat alanlarından biri olarak öne çıkmıştır. Matbaa öncesinde, yazmaların dağınık sayfalarının korunması, matbaa sonrası basılı formalarının biribirilerine zamkla, iplikle, telle tutturulması gibi temel bir işlevi yerine getirmesinin ötesinde, büyük ustalar yetiştirmiş bir dal. Batıda, Rönesans döneminde altın çağını yaşamış, Doğuda İran’da ve Osmanlılarda doruk örneklerini on altıncı yüzyıldan başlayarak yaratmıştır. C EHENNEM Ulusal kitaplıklarda, Avrupa’da, “yasak” kapsamına giren kitapların bulundurulduğu bölüme verilen ad. Resmî kitap yasağı ilk kez, Engizisyon’un talebi üzerine Vatikan tarafından 1564’te uygulamaya sokuldu. Venedik’te basılan “Index Librorum Prohibitorum” (Yasaklı Kitaplar Dizini), 1948’deki 32. ve son baskısına kadar genişleyerek 4 bin başlığa ulaştı. Son yasak listesine alınan kitap, Rahip Steinmann’ın kaleme aldığı İsa’nın Hayatı’ydı. İkinci Vatikan Konsili’nden sonra, 14 Haziran 1966’dan başlayarak yasaklanacak kitap sayısı arttığı ve yeni yayınlarla başedilemeyeceği genel kabul gördü, uygulama resmî olarak kaldırıldı. Index’e alınacak kitaplar saptandığında, yazarın savunma ya da değişiklik yapma hakkı mahfuz tutulmuştu. En önemli yasaklı yazarlar listesi Balzac’dan Zola’ya, Descartes’dan Simone de Beauvoir’a uzar gider. Index’e koyulmadığı halde Marx’ın kitapları da yasaklanmıştır. CEP KİTABI Adı üstünde cebe sığacak boyutlarda, yüksek tirajlı, kitlelere yönelik olduğu için düşük ücretli, ucuz kâğıda ve karton kapağa kitap basma fikrini 1931’de Alman yayıncı Kurt Enach ortaya atmış, Nazi rejiminin yükselişiyle projesini sürdürememişti. Türün klâsik markası sayılan Penguin Books, Allen Lare’ın girişimiyle 1936’da devreye girdi ve beş kıtada, özellikle “çoksatarlar” aracılığıyla yaygınlık kazandı. CEVİZ KABUĞU Yaşlı Plinius, Çiçero’nun, bir ceviz kabuğunun içine sığabilecek büyüklükte bir parşömen parçası üzerine yazılmış bir İlyada nüshasını gözleriyle gördüğünü aktarır. Homeros’un yapıtı 15 bin 210 dizeden oluşur. onlardan artuktur.” Türk cilt sanatı tahta ve deri üstünde yoğunlaşmıştı. Sol kapakta miklep yeralır ve cildi sertap üstünden gövdeye bağlar. Yirminci yüzyılda Viyana atölyeleri, Dali ve Picasso gibi sanatçılar, bizde Emin Barın ciltleme sanatının çağdaş örneklerini vermişlerdir. ÇİN Simone de Beauvoir Kurt Enach Harfresim (ideogram) esası üzerine kurulu Çin yazısının kemik CİLT çatlaklarından esinlenerek türetildiği görüşü yaygındır. Miladî Takvim Ciltçilik, Eski Roma’dan Çin’e ve Mâçin’e, kitap dünyasının gözde sanat ve zanaat alanlarından biri olarak öne çıkmıştır. Matbaa öncesinde, yazmaların dağınık sayfalarının öncesinde birkaç bin yıl öncesine giden bu geleneğin örnekleri kaybolmuştur, eldeki ilk yazılı malzeme MÖ 1200’lerden kalma, bambu üstüne kakılmış metinlerin yeraldığı korunması, matbaa sonrası basılı formalarının biribirilerine zamkla, iplikle, telle tutturulması gibi temel bir işlevi yerine getirmesinin ötesinde, büyük ustalar yetiştirmiş bir dal. Batı’da, Rönesans döneminde altın çağını yaşamış, Doğu’da İran’da ve Osmanlılarda doruk örneklerini on altıncı yüzyıldan başlayarak yaratmıştır. Gelibolulu Mustafa Âli Efendi, başyapıtı Menakıbı Hünerveran’da demetlerdir. Çinliler bronz başta, pek çok maddeye fırçayla ya da ince uçlu kalemlerle yazı dökmüştür. Stromer, Çinlilerin matbaayı Batılılardan çok daha önce kullandığını kanıtlamıştır. Çin yazısında, dünden bugüne 49 bin 905 harfresme rastlanmıştır ve bugün bunlardan yalnızca 3 bini kullanılır. Çin’de güzel yazı geleneği bin yıl içinde dört evre geçirmiştir. altını çizmiştir: “Doğrusu İran ciltçilerinin tılâ hallinde ve maktaları süslemekte ustalıkları CİNNETİ KÜTÜB na söz yoktur. Ancak Türk ciltçilerinin cedvel ve zencirekte, cildin zarifliği ve inceliğiyle ilgili güzelliklerinde üstünlük ve kudretleri Osmanlı’da kitap tutkusunun son safhasına, delilikle bir tutulan düşkünlüğe verilen ad. Kitap toplama şehvetine ket vuramadığı için eşi ve çocukları tarafından terkedilenlerde, bulundurduğu kitapları satmayı gönlüne ye diremeyen sahaflarda, doğru yollardan ulaşmayı başarama dığı kitabı elde etmek için hır sızlığa ya da cinayete başvuran mecnunlarda beliren illetin oku mayazma bilmeyen kişilerde bile görüldüğü bilinir. Üstâd Necip Asım Yazıksız, Barse lonalı kitapçı Don Vensant’ın kitap edinmek uğruna bir dizi Emin Barın Picasso cinayet işlemeyi göze aldığını nakleder. n Kardeşim Turhan Günay, Ş u başımıza gelen nedir?.. Düşlenen Türkiye’den uzaklaştıkça, hangi sıra kimde, belli değil. Yaşlandıkça günler, daha da kötüye gidiyor. Dilerim, en kısa zamanda, daha sen bu yazdıklarımı okumadan, hepiniz oradan çıkmış olursunuz. Sevgiler… Necati Tosuner KItap İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Abbas Yalçın l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam ve Pazarlama Danışmanı: Ayşe Cemal l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 316 Şubat 2017 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap