Katalog

TÜYAP 21. İSTANBUL KİTAP FUARI değıştırıyorum Şurde devrım yapmak, doğrudan doğruya şıırın kendısınde devrım yapmak olayıdır bu Bır şaır çağ daş bır şey getırmedıyse bır devrım yap mış olamaz Konuyu devrım konuları uzerıne yazmıj. olmak, devrımcı olmayı gerektırmez Galile Denizi'nde dıl, ya pı, anlayış değışmesı var Onu ben bır devrım olarak alıyorum Yeditepe'ye gonderıyorum Erdost'la buluşmam da ılgınçtır Orada bu şıırler çıkmaya baş larken sağdan soldan demek kı benım gıbı onlar butun butun yenı ınsanlar C Sureya, E Ayhan, T Uyar, Edıp ya zdmakta olan şıırın değışmesı gerektığı ne ınanmış olmalılar kı bırdenbıre ben C Sureya'nın şıırını okuyunca değışık bır şıır yazan ınsana rastladım dedım ve bır değışıklık meydana geldı Bu şıırın adını îkıncı Yenı koydular Bu evrem ka pandığı zaman C Sureya "îkıncı Yenı ıçınde en çok etkı yapan I Berk'tır," dı yor Ben onun farkında değılım Ben de ğışık bır şey yazıyorum O değışık şıırın ınsanları çiktı ortaya Hem okur olsun, hem şaır olsun, bunlardan bır bıkma çık mış ortaya Olay boyle Sonra hepımız kendı şurımız ıçınde ayrı ayrı yerlere gel dık Ben sanıyorum, bundan sonrakı Kul olayında tekrar toplumcu olay ağır basıyor Çunku Turkıye'de tekrar sıya sal sorunlar çıktı Şurler anlayış olarak gelıyor, yazış tarzı olarak değü Burada da ayrı bır dıl kullanıyorum Özellıkle de prozları çok kullanmaya başlıyorum Bu kıtabın onemlı bır bolumu de 'Acının Adı' bolumunde ve özellıkle 'Kok ıle Balta', 'Yavaş Karıştım Kalabalıklar Ara sına' toplumcu şıırın ucu gıbı gorunuyor bana Yanı sovut şıırden bıraz bu tarafa doğru bır gıtme gozukuyor bana kav ramlar sorununda Pekt Atlas ıle bır bağ kurabıhr mıyız * Atlas, 10 yıllık bır şıır Onu ılk defa rastlantı olarak F Edgu basıyor O, bır çok şıırı kapsıyor Çok konular var Ge nelde Bodrum olayı var Benım buraya gelmem ve buranın tarıhı ve toğrafyasıy Ia karşılaşmam Atlas'ın coğrafyası bu radadır Ben mekan adamıyım Gıttığım yerde hemen ılışkı kurmaya başlarım Oranın doğası, ınsanı benı ılk defa ılgı lendırır Atlas'ta buyuk bolum Bodrum O aralarda komunıst ulkelere davetler oluyor Oralarda o kentlerı yazıyorum Butun o macera da oraya yonelık Şıınmzde tarıhe donuk bır bakts/seyır çızme de var Bugunden 'dun'e donuş de dıyebılmz buna Bu bağlamda ştırıntZt kurarken, amaçladığınız neydt 1 Utan bul Kıtabı (1980), Galata (1985), Pera (1990) Bu tzleğtn ştırlert dtyebtlır mıyız, bunlara > Soyut bır tarıh kavramıyla değıl, Is tanbul'un etkısıyle Istanbul uzerıne okumayabaşlamam Istanbul'u yaşamayı or taya koymak ıstedığım zaman, bır tarıh çıkmıştır Bu tarıhın en çok kabardığı yer de 'Kımlıkname' kıtabıdır lstanbul'da yaşamak bana tanh kavramını getırmeye başladı Parıs donuşu sonrası kendı kaynaklarımıza gıtmeye yanaştı ğımda Şenlikname de bunları koymaya başlıyorum Şenlikname'de de Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktutn kıta bında kullandığım dılı değıl, ama o tıp prozu kullanıyorum orada Orada dık kat edersenız yerel şeyler var Fatıh'ten tut da Mavi ve Siyah'a yazılmış şeyler var Tarıh kavramını boyle anlatabılırım Tabıı îstanbul'u yazarken, benı bızım tanhçılerımız çok etkıledı Tarıhçılerı ben buyuk yazarlar olarak alıyorum Sankı tarıh anlatmıyorlar da yazar kendılerı Revaçta olan 'tarıh' lafı Tarıh kıtapları yerıne bunlar edebıyat eserlerı yazıyor lar Bu ddın guzellığı Evlıya Çelebı, Kâtıp Çelebı Bu gıbı kıtaplarla tanış tım O zamankı Tercuman gazetesının çıkardığı şeyler muthıs. şeyle roldu beSAYFA 10 Tarlh kavramı dı Tarıhçı gozuyle yazmak benı ılgılen nım ıçın Buyuk kaynaklar edındım ora dırmıyor Benım kendı Galata'mı ve Pelardan Bızım kuşak bıraz boyle baktık ra mı ya/mam çok doğal da Ama onu Dun Dağlarda Dolaştım Evde Yokçağdaş metnın çı/gısınde yakalayabıl tum un vıllık bır macerası vardır Orada mek meselesı çok onemlıydı Bu kadar mesela Doğu edebıyatına hıç bakmadı tık duşunce benı Lte Ayhan mesela ğımı ve Doğu felsefesını hıç okumadığı kızgınlığını bıldırmek ıçın bana, " 'Reh mı fark ettım Oğretmen okulunda Berg ber kıtap oluyor,' dedı Rehber kıtap ola son'u bıtırdığımı hatırlıvorum Mıstısız bılır, ama rehber kıtabın bır yaratısı, bır me kapalı değılım Marksıst felsefeye aıt bıçune sokulabılme meselesı Bır eleş elımden geldığınce çok kıtap okuyorum, tırmen, "6 7 Eylul olayı eksık," dıyor Fransıza, I'urkçe çok okurum Butun bu Ben tarıh kıtabı yazmıyorum kı Geçen okumalarım hep şıır ıçın, ben Kapital'ı konuşmaların bırınde belırttım "Pera okurken, para ve değer konularını ınce ve Galata'nın daha nasıl bır kıtap oldu lerken, Marx'ın dılınde buyuk şur bul ğunun farkında değıl toplum," dedım dum Bır şeye bakarken hep şıır gozuy Bunlar bır şur kıtabı Bunları en ıyı fark le bakıyorum Oradan şıırı nasıl çıkarı eden Akşıt ve Refık Durbaş'tır Kısaca rım dıye bakıyorum Tarıh bır çeşıt ba sı benım Pera ve Galata kıtabı, duzyazı hane oluyor Yahya Kemal'dekı gıbı ben ıle yazılmış bır kentın bolumlen uzerı de bır sorun olmamıştır Y Kemal sorun ne şur kıtaplarıdır Dılıne geünce baş yaparak şur yazmıştır Ben çağımın şı ka bır dılleaır ırınden katıyorum Tarıh anlayışımı ça ğımın ıçınde goruyorum Burada hemen şunu sormak tstertm, şatrın projektoru neye, nereye donuk ol Akşıt Gokturk'un, gelenekle bağıntımalı ? Sureklı ama ntzı ımlerken şoyle bır saptamast var "Geçmışten seçılme bu tur gereder uzerıTeNfceUkttap ne kurulmuş Galata'nın şıırsellığı ıse ger Ilk kıtabım Istanbul dan ben îstan çekte ıkı noktadan kaynaklamr Btrtnabul'a sevgı duydum Istanbul, benım o st, ışlenen konuya da çok uygun duşuru zamankı gozumle bakılmış komunıst lerek, soylemde kımıleyın Kutsal Kıtap gozumle bırkıtaptır Bırçokyakınım.o anlatımını btle andıran eskıcıl bır etkı ız kıtabımın tehlıkelı olduğunu soylemış lemmımn yer yer çarptkltkla sağlanmış lerdır bana Gerçekten, çunku burjuva olması Iktnctsı de, bu yamlsamaya kar nın nasıl îstanbul'u somurduğunu, hal şıt sureçte, tarthsel, dtlsel, yaztnsal alan kın çabalarını anlatan bır kıtaptı Kıta dan derlenmış butun bılgılerın, bu alan bın sonunda da îstanbul'un bu ellerden ların soylemtne yabanalaşttrılmış btrdu kurtulmasını anlattım Marksızm her sa zende, yenı soz, ımge, anlam bıreşımlerıy natçıya bırtakım ıpuçları verıyor Şaırın le dıle getınlmest " Bu bır anlamda İlhan de orada kavradığı yerı bulması gerekı Berk ştırının geldığı yere donuk bır belır yor Her ıkı kıtapta da benı kuçuk ınsan ? lemedtr Ne aersınız Bu, şıtrımız adına, lar ılgılendırmıştır Kuçuk ınsanların ya bır açıltmdtr da şamlarını, kenarda sokakları seçmışun dır, kenardakı evlen, ezık bır yapısı, ya HİBfPBt V8 SBV9İ hut da munarı değerı olan bır yapıyı seçSevdığım şeylerle ılgılıdır Şaırnefret mışımdır Şaır bır ermış adam, bır keşış ettığı veya sevdığı şeyferı yazar Galata dedığun zaman, yerlerm de bır keşışlı sevdığım bır şey Galata'da dolaştıkça ğını anlıyorum Tarıhın sığındığı, çokça yazmak ıstedım Ama nasü ağımın şıırı kaldığı, tarıhın tozu olan yerlerı, uısan nın ucundan tutturatağımr1 Ben dunya ları arıyorum Şaır boyle bır yerlerde ka da yazılan şıırın çızgısını yakalamak ıstı lır, boyle bır yerlerı seçer Bır kıtaba ba yorum Bunun ıçın sermayem var Çok karken veyahut bır yere bakarken bu go okuyorum Orhan Koçak'ın benım uze zunu, ınsanların daha çok yaşadığı ve rıme bır yazısı vardır Ben onu çok ud daha çok okuduğu, daha çok acılar çek dı bır araştırma buluyorum Benım ıçın tığı yerlerdır buraları Ama ben acılar 'Anlatı Doymazı' dıyor Bır şeyler yaz çektıklen ıçın değıl, ınsanların emekle mak ıstedığımde benı ılk çarpan, nasıl rı her şeyı, sevmcı, acısı bırıktığı ıçın anlatacağım Ben Galata'yı yazmaya baş oralarını çok sevıyorum Benım lcendı ladığımda yazma bıçımı aradım, kırk de sınıfsal yaşamımm gereğıydı Ben şımdı fa denedım Elde kazanılan var Beslen dunyada ıstedığım bır lokantada, ıstedıme olayı Benı en çok etkıleyen Paysan ğım otelde 10 gun, 1 ay, 2 ay kalabılecek de Paris oldu Ama bunu daha once durumdayım Ama hıçbır zaman davet okumuştum Paysan de Paris'den bır ler dışında, boş kaldığım zamanlarda dı opera bolumu vardır Parıs'tekı opera şarıda yemek ıçuı 1 suuf lokantaya gıt alanı O alandan başlayarak Paysan de medım Bakışım dunyaya, sıradan uısan Paris'yı yazar Ondan sonra da asıl Ara ların yasamlan olan yerlerle ılgılenmış gon'u sevenler, Paysan de Paris'de yaka tır, orada oturmuşumdur Parıs'te çoğu ladıklarını soylerler Kıtabın bıçımsel bır zaman bır yemeğı zencıyle yedığımı hadevrımı vardır Benı ılgılendıren onu na tırlıyorum Daha yakında lspanya'dan sıl anlatacağımdı Oraya oyle gırdım Bu sonra kendı aduna Lızbon'a gıttım, bu nu Akşıt yakalamış gerçekten Bır şaırın tun bır gece dolaştım Halkın en kalaba en onemlı sorunu, çağdaş şurde yerını lık olduğu bır meyhaneye gırdım Ora bır sevıye olarak alması gerekır Bura da bır duvarcı ustası ıle beraber yemek dan başlayamayan bır şur kendı olçeğın yedık Dıllerı anlaşılmadığı ıçın de onun de olur, kalır Turkıye de yazılan bır şı dılınden o yemeklerı yedım ve buyuk ıre gore bır şaır değerlendırılmeye kalkı keyıf aldım Elıot, kendı sınıfı ıçuıde bır lıyor Halbukı oyle şaırler var kı, 20 yıl gıyınışı vardır Anday da her şeyı açık olAmerıka'da falan yaşamış şaırler var, o masına rağmen kravatlı, sokakta şemsışur dıştan çarpıcı bır şurdır O Turkı yesını alır Ben hâlâ daha bır ceket yen ye'ye geldığı zaman o şurın olçusu, 1 ur ne arkama bır kazak alır çıkarun Yanı kıye'dekı şur eleştırmenlen onu alır Hal tarzlaıımız başka Benun soyumda, okubukı eleştırmenın gorevı, çağdaş şun ız ma yazma bılen yok Benun gozumle bır lemış butun ağır basan dıllerde ıse, o burjuvayı anlatmak guzel olacaktır Ama nın değerını verırse bır değerı var ben boyle bır yerı seçıyorum Yoksa o şur kendı ıçınde Turkıye ıçın ıyi olabılır Dışansı IÇIM değen yok Dentz Esktsı (1982), Şıırın Gızlt Tatur Sanırım Akşıt'ın burada yakaladığı rthı (1983) ıle Delta ve Çocuk (1984), bınncı etkı Paysan de Paris'den geluı Guzel Irmak'a (1988) bıraz sonra geleceîkınu etkı Joyce'un bır arkadaşına yaz g"ız "Ben bakan bır adamım DemzEskıdığı ve mektupta Pera'nın başına aldı sı ıle Uzun Bır Adam, belkt de, bunu en ğım " 'Dublrn'ın, bu kentın goruntusu, çok ortaya koyan kıtaplartmdır," dıyorsu bır gun yeryuzunden sılındığınde bır nuz Yıne aynı soyleşıntzde şıırınıze do rehber kıtap gıbı Ulysses e bakarak ye nuk şoyle bır ıputu daha vermınız "Benıden eksıksız bır bıçımde kurulsun ıs nım ta baştan btrı vurgulamak ıstedıpm tıyorum," dıyor Bu benı muthış etkıle ben olmustur Buranın (Halıkarnas) bu kuçuk ınsanlanna bakarken de kendtmı koydum " Burada, her şıırın ardında bır tlhan Berk vardır, dıyabdır mıyız> (Eıe Ayhan, İlhan Berk le Konuşma', Yazko Edebıyat, Ekım 1982) Başka turlu olamaz zaten Her şaır oraya ben kendımı koydum dedığı LA man, tabıı başka bır şey koyamaz Ken dısındekı beğenılerden kurulu bır çevredır Ama onları kendısınde ozumlemış tır Son konuşmada şoyle bır laf ettım "Benım bır ozellığım varsa kendımı hıç unutmamamdır " Ben dunyaya bakar ken hep kendım ıçın bakıyorum "Kendımı her şeyle yıkıyorum, herya na bırakıyorum Kım olduğumu anlamak ıçın, Uzun Bır Adam bu yolda attlmts belkı de en derlı toplu yapıtım benım Ken dımı bır nesne yerıne koyup btraktım ( ) Dunyaya bakarken, onunla altşvertşe gtrerken, tarıh ıçtnde aradığım hep bu 'ben 'dır 'Ben 'tn bır yazt olmastdır," dtyorsunuz yıne bu soyleşıntzde Bu 'ben' araytşı, bırey olabtlme bılıncıne ertsme/varma surect ıle sıırtnızın gelışımı uzertnde (alışverış) duralım Doğrusu çok çarpıştım o bıreyle, çunku ben bu toplumun ınsanıyım He pımız Turkıye'nın ıçınde yaşadık Dışa rıda olmamıza ımkân yok Onun acıları nı, polıtıkanın şaşkınlıklarını, buyuk bır gruDun ezılmesını goruyoruz Burada bır uısan olarak, bır şaır olarak yasamak ıs tıyoruz, koymak ıstıyoruz Elımuden geldığınce de koyuyoruz Şımdı burada kendımı unuttuğum oluyor Topluma ya rarlı olacak bır laf bana duşmezmış gıbı gelıyor Ben başka bır şeyı soylemelıymı şun gıbı gelıyor Ben çoğu zaman bunu kaybedebılıyorum Ben toplumcu şur ya zarken umudum uzerıne konuşuyorlar dı Kendı kendıme baktığım zaman umut senın neyıne1 Umudun yok zaten o toplumda Belkı o da ıstıyor, ama onun benım gerçeğımın dışında olduğunu fark edıyorum Ama benun buraya var mam çok zor Yanı ben kendımle, top lumcu şur ıçıne kendımı koymaya utanı yorum, korkuyorum Berkeley'ın kıtabı geldığı zaman okuyamadım bunu, red dettım ben Dun Dağlarda Dolaştım'a gelene kadar ben metafızığe bakama dun Metafızığe beş senedır Dakıyorum, buyuk şur olduğunu goruyorum Ayrıca buraya baktığım zaman Doğu'yu da red detmışım Doğu kulturunu reddetmı şım Orada da buyuk şur olduğunu far k edıyorum Benun Marksıst tarıhun bu nu boyle gostermıştır B Necatıgıl ıle bu nu çok konuştuk Doğu Batı uulemını bız çok acı bır şekılde yaşadık Ben da ha once bu malzemeyı almıştım Hep Marksıst felsefeyı okudum, oburunu reddederek gelmışım Doğru durust bır Marksıst terbıye goren bır adam oraya bakmakta bır sakınca gormemelı Benun kuşağım gordu Ben de gordum Baka madık Bakanların olduğunu da sanmı yorum Açımlı, yon ve uğrakları farklı bır sı ırçtzgıntzvar Imledığınız uzere, bu şıırın seyrt de şudur, sızce "Yolunun uzertnde rastladığı sokaklara bakmak ıster, çunku oralarını merak eder, boylece de eğlenır yolda, sonunda duz bır yola çıkttğtnda, bırçok sokaklarla yıkanmış olarak çıkar Yadstdım oncelerı bunu, ama bunun benım yaptmtn gereğı olduğunu anlayınca da rahatladtm Yanı bır şaır ıcın, saffaltı a bır şey Dun Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum'la geltnen çızgıde bunu goruyo ruz Burada bır başka şeyı daha goruyo ruz, Yazma eylemınızın kendı ıç aenızle rtnde aldığı yol Şımdı buradan donelım, daha genış bır açıyla, İlhan Berkın ben seruvemne bakaîım Donuş, luruklentş, bağlanış 'Soz e, yazı'ya Bu kıtap, bun ların bırergoslergest, bence NedersıntZ'' Ben bu kıtap uzerınde konuşmayı J CUMHURİYET KİTAP SAYI 662 'Ben' serüveni r