Katalog

Çağdaşlaşmamn ve uygarligın belgeleri... Tiyatro kitapları H.ZÜFERŞAHİN* İki gün sonra, yani 27 Mart 1993 Dünya Tiyatro günü. Ulusaldan evrensele tiyatro belgeliğindeki çokluk, ulusun ya da o ulusun insanının uygarlık ve çağdaşlaşma düzeyinin göstergesidir. Çünkü tiyatronun ilk yapıtları, insanlığın ilk yazıtlarındandır. O zaman ne duruyoruz? Eğer kitaplığımızda bir tiyatro yapıtı varsa, açıp okuyalım. Yoksa da, en kısa zamanda kitaphğımıza koyacağımız, okuyacağımız bir yitaro yapıtını edinelim. Oyun, araştırma, anı, eleştiri... Hiç fark etmez, yeter ki tiyatroya ilişkin bir çalışma olsun. ünya Tiyatro Günü herkese kutlu olsun. Hele hele tiyatro yazınına yazar ve okur olarak katkıda bulunanlara iki kez kutlu olsun. Her şeyin sahnede somutlandığı tiyatro sanatında, oyun yazarlığı, araştırma, eleştiri ve çalışma notlan gibi yazınsal uğraşlar 2500 yıldır önemli bir işleve sahip. Aiskhylos, Sophocles, Euripides ve Aristophanes'in oyun yazarı, Platon ve Aristoteles'in düşün adamı olarak başlattıkları yazınsal süreç, mitolojiden dine, efsapeden masala, tarihsel olandan düşs'el olana yaşamın tüm alanlarının birikimini sahneye çıkardı. Sahneye çıkan insansal birikim, oyun kişileri aracdığıyla sorgulandı. Böylesi bir sorgulamada, en önemli yeri oyun yazarları ile sahnelenen, kitaba dönuştürülen yapıtları geçmişten geleceğe estetik ve düşünsel bir bakış açısıyladeğerlendiren, tarihsel bir işlev kazandıran tiyatro düşün adamlarının çalışmaları önemli yer tutar. Çünkü kalıcıdırlar... Çağdaş teknolojinin film ve video olanaklarını bir yana bırakırsak, tiyatro adına yazınsal alanın dışın D Yangın Yerınde Orkıdeler.Mehmet Baydur Istanbul Devlet Tıyatrosu da hiçbir şey kalmamıştır. Tiyatro "buza yazı yazmayı", tablete, deriye, papirusa, kağıda yazılanla aşmış, böylece tarihini yazmıştır. Tanzimat'la birlikte, yazınsal geleneği olmayan, yalnızca Avrupalı gezginlerin, vak'anüvistlerin anlattığı geleneksel tiyatromuzun örnekleri yazıya dökülerek belgelenirken, yazarlarımız Batı geleneğine uygun oyunlar yazdilar. Cumhuriyet döneminde, çevirilerle dünya tiyatrosu geleneğiyle kendini karşılaştırma olanağına kavuşan tiyatro yazınımız, hep yeni biçim arayışlarınıniçindeoldu.Giderekçoğalan tiyatro yazımı örneklerimiz, çevirilerin de katkısıyla önemli bir noktayı yakaladı. Fırtına.VV Shakespeare Istanbul devlet Tıyatrosu S A Y F A 8 Ancak geçmişte tiyatro yazınını kitaba dönüştürmek, yayınevleri yöneticüeri için "tutku"yu, yayınevleri için ekonomik "handikap"ı anlatıyordu. Oysa son yıllarda tiyatro yazınını kitaplaştırmak bazı yayınevlerinin tek işi olurken, birçoğunun dizilerinde önemli bir yere sahip oldu. Dergilerden kitaplara, tiyatro yazınımızınsonyıllardakiörneklerineşöylebiruzanalım... Önce dergiler d iyelim. Tiy at ro... Ti yatro... Mimesİ!>, Tiyatro Anadolu ve Şehir Tiyatrosu akla hemen geliveren dört dergi. Daha doğrusu yalnızca tiyatro üzerine yazıların olduğu dergiler. İlk sayısı 1989 yılında yayımlanan Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları'nca çıkartılan, şimdiye kadar dört sayı yayımlanan Mimesis ve Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Yayınları içinde 3 sayı yayımlanan Tiyatro Anadolu çok düzenli yayımlanma olanagı bulamasalar da, çeviri yazıları, tartışmaları, araştırmalarıyla tiyatromuzun sorunlarına geniş bir perspektiften bakmamızı sağladılar. Istanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nca yayımlanan Darülbedayi, Türk Tiyatrosu ve Şehir Tiyatrosu adlannı alan derginin tiyatromuzdaki önemi büyüktür. 1993 başında 443. sayısı yayımlanan dergi uzun yıllar tiyatro tarihimize, düşün yaşamına katkılarıyla önemli bir işleve sahip oldu. Tiyatromuzun birçok araştırması, tartışması, inceleme yazısı ve anüar bu derginin sayralarında yer aldı. Son yıllardaki sayılarında sahnelenen oyun tanıtım broşürlerinin derlenmesini içeren görünümüyle belgeci bir kimliğe dönüştü. Tiyatro... Tiyatro... dergisi, Şubat 1991'de ilk sayısını yayımladı. Aylık olarak yayımlanan dergi, biçim ve içerik değişimigeçirirken 1993 Mart'ında24. sayısına ulaştı. Röportajları, gündeme getirdiği tiyatro sorunları ve tanıtım yazıC U M H U R IY E T K İ T A P SAYI 1 6 1