Katalog

Danyal ve Daban dan karikatürün sırlannı çözmenin ilk adımları... Nezih Danyal ve Mümin Daban'ın kendi alanlarındaki ilk kitaplarını büyük kitapçılardan ve Karikatürcüler Derneği'nden edinebilirsiniz. ÜSTÜNALSAÇ iç karikatür yaptınız mı? Okul sıralannda ya da bir boş zamanda olsun bir arkadaşınızın, bir tanıdığınızın karikatürünü yapmaya çalışmışsınızdır. Yapmadıysanız da gazelelerdeki, dergilerdeki karikatürleri izliyorsunuzdur. Çizgiyle gülmece zor i§, denediyseniz bilirsiniz. Çizerlerin kaleminden, fırçasından akıveriyormuş gibi gözükcn o çizgiler siz yapmaya kalkışınca bir türlii yürümekbilmezler.Sonundaecişhücüşbir karalamaçıkarortaya. Ne yazık ki, karikatürün okulu da yok. Orta eğitimin ciddi resim derslerinde öğretilmez, yüksekokıılların programında yer almaz. Eli biraz çizime yatkın olanlar, espri güçlerine de güyeniyorlarsa, çize boza bir şeyler üretirler. Onıı daha ileri götürmek, hele hele profesyonel düzeye, yani bir dcrgi ya da gazetede çıkabilecck bir duruma geürmek için en iyi yol, çizimleri onlara göndermek ya da götiirmektir. Bunlar önceleri beğenilmez, geri çevrilirler, ama zamanla kendilerinden ne beklediğini anlayan çizerler ona göre çalışmaya başlarlar. Böylece bir tür ustaçırak ilişkisi içinde daha çok el yordamıyla öğrenilir karikatür. Gülmece dergilerinin amatör çizerlere ayırdıkları köşelerde şunu şöyle yapın, bunu böyle yapmayın dedikleri de olur. Bu işi oldukça ciddiye alan ünlü çizerler yok değil, Oğıız Aral Gırgır'da basjattığı böyle Lir uygulamayı Avni'de de sürdürüyor. Semih BalcıoğlubirsüreÇarşaf tabenzerbirköşeyi yönetmiş, bunu daha sonra Raşit Yakalı sürdürnıüştü. "Çarşaf Karikatür Okulu"nun çalışmaları zaman zaman sergilendi de. Ama bunları gerçek eğitim olarak nitelemek zor, olsun olsun hcvesliler için biraz daha yaygın birözendirmesayılabilirler. Karikatürün öğrenilemeyen, öğretil H da kitap onun çizimleri üstüne kurulu. Gençlere, hatta çocuklara daha kolay seslenen bir yanı var. tkinci yapıtta yazarı Mümin Daban'la ilgili bilgi verilmemiş. O da yabancı, özellikle ABD'de yayımlanan bu tür kitaplardan yararlanıyor, örneklerde de zaman zaman Türk çizerlerinin yapıtlarını kullanıyor. Başka başka biçimlerde de olsalar iki kitapta da ağırlık çizim teknikleri üstünde. Kimi kolay yollar, alıştırma örnekleri gösteriliyor. Her ikisi de karikatür çizmenin sabırlı bir çalışma gerektirdiğini vurguluyorlar. İnsan gövdesini, onun yapısını ve ayrıntılarını, devininı tür ve biçimlerini bilmenin, derinlikçizim (perspektif), düzenleme (kompozisyon), ışıkgölge gibi resim bilgileriNezlhDanyal nin önemine değiniyorlar. meyen bir yanı var kuşkusuz. Yalnız Karikatüre özgü hız çizgisi, konuşma çizmek, yalnız espri bulmak yetişmi balonu, patlama yıldızı gibi grafik anyor, uygun yer ve zamanda bunları bir latımlar ile barış güvercini gibi simgearaya getirmek de önemli. Onun için sel anlatımlar da unutulmamış. Doğal de deneyimlerle, sezgilerle donatılmib, olarak her iki yapıtta da çizim araç ve bir bilgi birikimi gerekiyor. Ama kari gereçlerine ilişkin bilkatürün bir de öğrenilebilen, öğretile gilervar. bilen yanı var. İletim aracı olarak bir Gülmece söz konugrafik sanatı, yani cjzimi kullanan bir sü olunca iş biraz dayaratı alanı olduğuna göre, ona ili^kin ha zorlaşıyor. Karşıttemel bilgi ve beceriler öğretilebilir. lıklar, çelişkiler, beceGülmeceye gelince, onda da nereye riksizlikler, yanılgılar bakmak gerek, neyi görmek olası gibi gülme duygusu yaraşeyler bir ölçüye kadar gösterilebilir. • tabiliyorlar. İlgisiz ya Bunların üstüne gelecek uygulama ça da zıt nesne ve olgulalı^maları, kişisel araştırma. vegözlemler rın yan yana gelmesi bu eğit imi tamamlar. deöyle. KimiçokkulBu yolun bir amatör için çok dolam lanılan konular var, baçlı olduğunu söyleyecek olursanız ıssız adaya diişen kahaklısınız, ama her iyi şey gibi karika zazede gibi. Uygun türü de hakkıyla öğrenmek kolay değil. konuları bulmak, onGene de bu iş için bir süreden beri yeni ları gülmece etkisi yabir yol daha var. Yııkarıda andığımız ratacak biçimde kâğıyapıtlar karikatürü öğretmeyi amaçlı da dökmek sonunda yorlar. Her iki kitap da çizgiyle gülme öğrencilere kalan bir ce yapmayı özendirmek ve bunun için gerekli olan çizim tekniklerini gösterYazarlarkitaplarınmek istiyor. Birincinin yazarı, kendisi da karikatüre ilişkin de deneyimli bir karikatürcü olan, Ne düşüncelerini de dile zih Danyal. ürıa Doğıı Teknik Üniver getiriyorlar. Bunlara sitesi de aralarında olmak üzere çeşjtli katılıp katılmamak kuruluşlarda karikatür dersleri vermiş. onları okuyacaklara, Örnek olarak kullanılan birkaçı dışın kullanacaklarakalmış Haydi Karikatür Yapalım bir şey doğal olarak. Nezih Danyal bir 1950B kuşağı çizeri, doğal olarak önemi çizgili anlatıma veriyor. Mümin Daban da kitabına çeşitli çizerlerin dü şüncelerini yansıtan bir bölüm ekîemiş, onlar da ya 195ü kuşağı karikatürcüleri ya da onların günümüzdeki izleyicileri. Oysa çizgi roman özelliklerini kullanan yeni karikatür daha hareketli, daha çarpıcı bir anlatım biçimine dönüşmüş durumda. Tür olarak onu ve uygulayıcılarını yok saymak, temel bilgileri veren yapıtlar için bile bir eksiklik. Öyleya da böyle, iki yapıtın ortak bir yanı da onların bu alandaki ilk kitaplar olması. Resim yapma tekniklerini öğreten yapıtlar bulunmasına karşın bunca ilgi çeken karikatürü bu açıdan ele alan kitap yoktu. Onlar da işte buboşluğu doldurmaya çalışıyorlar. Şimdi, yağmurlu bir tatil günü alın bu kitapları önünüze ve başlayın karikatürün sırlannı çözmeye. En iyisi çoluk çocukhepbirlikte. • Haydi Karikatür Çizelim / Nezih Danyal I Martı Yayınalık I Ankara, 19)2119,5x28cml64 say/a Uygulamalı Karikatür Çizim Tckııiği / Mumın Daban I FeKaBe Yayınlan I htanhul, 1992/ 24x32 rm I % sayfa. C U M HURİ Y E T K İ T A P S A Y I 1 6 1 SAYFA 5