Katalog

TÜ R KlYl Ülkemizde bilim ve tıpta 10 yıldır yaptığı büyük hamleyi son iki yıldır sürdürüyor. Altan Onat* Tıp alanında Turkıye'den kaynaklanan uluslararası yayınların gıdışını değerlendırmek amacıyla, Scıence Cıtatıon lndex'ın taradığı dergılerdekı Turkıye adreslı tum yayınlar gözden geçırıldı Ortak yayınlar ıçın bır kredı sıstemı uygulandı 1995 ve 1996 yıllannda sırasıyla 1019 ve 1260 toplam yayın ıle 471 ve 756 tam metınlı makale mevcuttu Bu artışlar yaklaşık ıkı yılda ıkıye katlamak gıbı muthış hızlı bır tempo ıfade etmekte olup 1988'den berı devam eden hamlenın surduğunu gostermektedır Tıp yayınlarında dunyadakı payımız bınde 4 3'e ulaşmıştır Gelışmenın sağlıklı olduğunu duşunduren gözlemler şunlardı Toplantı özetı ya da edıtore mektup gıbı kalemlere kıyasla, makalelerde artışın paralel gıtmesı, temel ve klınık bılımlerınde her alanda geçerlılığı, Izmır'de ve Anadolu'nun taşra kentlerınde yerleşık bırçok fakulte ıle unıversıte dışı kuruluşların paylarının yukselışı Koklu 4 tıp fakultesı gerçı ılk 4 sırayı yıne ışgal ettıyse de, toplam paylan yuzde 40'ın altına Uluslararası tıp ve bilim yayın SCI ölçUtüyle Türk Tıp Yayınlan Özet ındı. Tıptakıne paralel bır sıçrama son 10 yılda tum bılımde de gozlendı Dunyadakı payımız bınde 0 85 'ten bınde 3 7'ye, uluslararası sıralamamız 32'ncılığe tırmandı. Son on yılda en buyuk hamle yapan ulkeler arasında farklı olarak ılk uçe gırdık I azı gostergeler herhangı bır ulkenın kekonomık veya sanayı faalıyetının "gıdışının temel ışaretlerı olarak su reklı ızlenmeye layıktır Mıllı gelır elektrık tuketımı gıbı gostergeler bunların başında gelır Bılım ve araştırma etkınlığının gostergelerı de hem gelecektekı ulusal kay nakların tahsısı konusunda (1) hem de bır ulusun çağdaşlığı ya da gerılığı hususunda fıkır verdığı ıçın sureklı ızlenmesı gerekır örneğın klınık araştırmalar veya AIDS araştırmalarının değerlendırılmesı (2) ıçın böylesı yontemler kullanılmıştır özellıkle 1986 yılından ıtıbaren hızlı bır gehşmeye gırdığımız bılım ve tıp alanlarında (3) bu ızleme haylı ılgı çekıcı gözlemler sağla maktadır Bu ıtıbarla, tıp alanında ust duzey uluslararası yayınlarımızın, verılerın el de bulunduğu 1995 ıle 1996 yıllarındakı durumunun ıncelenmesı ve bır oncekı do neme gore anlamlı sağyılabılecek gozlemlerın ortaya konması bu yazıda amaçlanmaktadır Şekil 1. Scıencı Cıtatıon lndex'ın taradığı dergılere tıp alanında gıren Turkıye kaynak metınlı makalelenn 1988'den berı hızlı gelışmesı Sekız yılda 6 kattan fazla artış sağlan yınları Scıence Cıtatıon lndex'ın taradığı der gılerde yer alan toplam Turk tıp yayınlan 1995 yıhnda 1019, 1996'da 1260 adettı Bır öncekı yıla gore artışlar % 44 ve % 24 ıdı Toplam bılım ve teknolojı yayınlan ıçındekı durumu ve yayın turlerıne gore dağılımı Tablo 1 'de verılmektedır Tıp yayınlan bu ıkı yılda toplam bılımın ıçınde % 43 5'lık bır pay aldı Ancak bu hısse bır oncekı donemdekı % 40'lık (4) ve hele 1980 cıvarındakı % 36'lık paydan (5) yuksektı önemlı bır dağılım değışiklığı, oncelerı tum yayınların beşte bırını oluştu ran yorum tarzındakı notların 1996 yıhnda asgarıye ınmesı, buna karşılık tam me tınlı makalelerde buyuk artış (% 61) kaydedılmesı ıdı Şekıl 1 'de tıp yayınlarımızın son 9 senedekı yıldan yıla hızlı artışı grafık bıçımde sımgelenmıştır SCI'te 1996 yılında taranan tıp dergılerınde toplam 291 000 çeşıtlı turde yayın olduğu tahmın edılebıleceğıne gore, Turk tıbbının dunyadakı payı ıkı yıl öncekı bınde 2 7'lık duzeyden bınde 4 3'e yukselmıştır Bu yazının gerı kalan bölumlerınde değerlendırılen tıp yayınları yalnız tam metınlı makale ıle edıtoryal ve derleme turundekı kalemlerden ıbarettır Onlara kısaca makale te rımıyle atıf yapılacaktır Kurumlarımızın Durumu Son 6 yıl ıçerısınde makalelenn tıp kL rumlarının dağılımına gelınce Yayınlard açık farkla başı çeken Ankara'nın payı ", 51 4'ten % 46'ya ınerken, Izmır (7 3te 10'a) ıle dığer Anadolu şehırlerınde (°, 20 9'dan % 22 7'ye) uretılen tıp yayınlar nın payı yukselmektedır (Şekıl 2) Boylec Izmır'ın tıp kurumları bır ara ıçıne gırdıkle durgunluktan sıyrılırken, payını % 21 dc layında tutabılen Istanbul muesseselerıı toplam taşra kurumları 1996'da geçmıştı Kurumlar tek tek ele alındığında Hace tepe Ankara ve Istanbul Tıp ıle Cerrahpc şa fakultelerı ılk 4 sırayı alıyor Haml yapmış olan Cerrahaşa ıle Ege Tıp Faku telerı ve Gulhane GATA boylece Ga UTF'nı 7'ncı sıraya ıtmış durumda Bunla ızleyen Marmara, Dokuz Eylul ve Çukurc va fakultelerı ıle ona gırebılıyorlar Ercıye Karadenız Teknık, Cumhurıyet ve hele fızyolog Uner Tan'ın aktıvıtesını kaybe mış olan Ataturk UTF gerılere kaymı halde Ondokuz Mayıs Uludağ, Selçuk, Dıcle ve Inonu tıp fakultelerı onemlı aşama yapıyor görunu35munde Şekıl 3'te temsıl edıldığı uzere, kendı temposunu doğal olarak aynı olçude arttıramayan Ha30cettepe Tıp Fakultesı'nın payı ılk donemdekı % 25'ten şımdı % 18'ın altı 25na duşmuş durumda Tablo 2: Tam metlnll makalelerln bellrll yıllarda tıp dallanna göre dağılırnı 199194 199596 n*1307 1216 Tıb biol, H sağl, Adli tıp Fizyoloji & Bıyofizık Anatomı, Hıstoloji Patoloji Değerlendırme Yontemı Instıtute for Scıen tıfıc Informatıon'ın çıkardığı SCI 1995 ve 1996 yıllarına aıt CDROM kompakt dıs ketlerınde "adresler" faslında Turkıye başhğı altında kayıtlı bu lunan 2333 ve 2910 adet yayın referansı tek tek gozden geçırıldı Tıp alanını ılgı lendırenlerı seçmek uzere, neşredıldıklerı dergının yanı sıra, asıl adres olarak gosterılen kaynak kurum ve bılımdalı dıkkate alındı Yurtdı şındakı bır merkez ıle ya da yerlı bır tıp dışı kurumla Turk tıp kurumunun ortaklaşa urettığı bır yaymda yarım puan verıldı Ikı ayrı Turk tıp fakultesının ortak yayını durumunda dal ve kuruma aynı yöntemle uygulama yapıldı Aynı fakultenın değışık dallarının ortak laşmasında ılkyazarın dalına kredı verıl dı Mikrobıyoloji Bıokımya Farmakoloji NükleerTıp Iç Hastalıkları Çocuk hastalıkları Radyolojı & radyoterapı Den hastalıkları Fızik tedavi Psıkıyatrı Nörolojı Beyin cerrahısi KulakBurunBoğaz Üroloji Göz Doğum ve kadın hast Plastik Cerrahı Çocuk Cerrahisı Genel Cerrahi GöKalpdamar Cerrahısi Ortopedi Anesteziyoloji 5256 1,1 5,1 1,8 1,8 0.9 5.1 6,3 3,3 16.7 9,9 3,8 1.9 0,4 0,7 2.3 6,5 2.3 5.0 4.8 6.1 2,2 4,2 3,9 2,5 0,8 0,7 100 1,3 3,1 2,1 1,8 1.2 6,2 5.4 3,2 15,5 9,9 5.9 1,1 0,4 0.9 2,6 3,7 1,9 4,7 Tıp Dallarındakı Yayınlar 4,7 7,4 2,1 4,4 6,0 2,4 1,0 1,1 100 Makalelenn tıp dallanna gore son 6 yıl ıçındekı dağılım gelışmesı Tablo 2'de gosterılmıştır 199194 donemıne (ılk donem) kıyasla 199596'da (son dönem) temel tıp bılımlerının payı değışmeyerek % 22'de kalmıştır Bu dallar arasında bıyokımya ıle anatomı ve hıstolo|ide yayınlarda kayda değer artış fızyolojı ıle farmako lojıde ıse duraklama gozlenmıştır Klınık bılımlerıne gelınce, radyoloıı, gınekolojı, nörolojı, psıkıyatrı, cerrahı dallarda, ozellıkle genel cerrahıde anlamlı gelışme mu şahade edılmıştır Buna karşılık den hastalıkları ve kulak burunboğaz bılım dallarında duraklama soz konusudur Toplam Tıp Ya1995 ve '96 yıllarında urettıği tıp yayınlarıTaWi.Ülkemizin nın tur dağılımı 1995 sayı 2333 1019 471 548 yuzde 100 46 2 53 8 1996 sayı 2911 1153 756 397 yuzde 100 65 6 34 4 Bılım ve Teknolojıde de Hamle Tıptakı hızlı gelışmeye paralel bır sıçrama son 10 yılda tum bılımde de gozlenmektedır Scıence Cıtatıon lndex'ın verılerıne gore Turkıye'den kaynaklanan bılımsel yayın sayısı 1986 yıhnda 520 ıken, beş yıl sonra 1080'e ve bır beş yıl sonra da (1996'da) 2900'e fırlamıştır Yuzde 460 lık bır artış ıfade eden bu hız bakımından ulkemız dunyada uçuncu sıra yı elde etmıştır (Şekıl 4) Sadece Guney Kore ıle Tayvan'ın ardında kalıp, bılımde hızlı gelışme gos teren ulkelerden Sıngapur HongKong, Portekız, Ispanya, Çın.Meksıka ve Yunanıstan'dan çok daha 1,, 10 fr 20~ 5 0 Toplam bılım ve teknolo|i yayını Toplam tıp yayını Makale (edıtoryal, derleme dahıl) Edıtore mektup, toplantı özetı, not Şekil 3